افرائیم هالوی

رئیس سابق موساد

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات کنگره درباره توافق هسته‌ای ایران به پایان رسیده است. اوباما بر مخالفان غلبه کرد و توافق هسته‌ای با ایران به اجرا در خواهد آمد. اسرائیل هم باید با این مساله کنار بیاید. در تقابلی فاحش با واشنگتن، در اسرائیل هیچ‌گونه بحث عمومی درباره جزئیات مفاد توافق ایران مطرح نشد. بیشتر


مخالفان از روی احساسات ناسیونالیستی از نتانیاهو حمایت کردند. نتانیاهو با شدیدترین و تندترین موضع‌گیری با توافق ایران مخالفت کرد و آن را هموار کردن راه رسیدن ایران به سلاح هسته‌ای دانست. اسرائیلی‌ها هیچ توضیحی از نخست‌وزیر خود برای دلایل مخالفت سرسختانه اش با این توافق نخواستند. نتانیاهو گفت این یک توافق بد است و تمام! در واقع بسیاری از چهره‌های متخصص و آشنا با پیچیدگی‌های مساله (از جمله نویسنده این مقاله) نظری خلاف این را داشتند. «اوزی ایلام» مدیر سابق کمیسیون انرژی اتمی اسرائیل، «ایساک بن اسرائیل» رئیس سابق تحقیق و توسعه کل تشکیلات دفاعی اسرائیل و یک استاد برجسته امور استراتژیک و رئیس آژانس فضایی اسرائیل و «مئیر داگان» رئیس موساد (جانشین فعلی نویسنده) از جمله افرادی بودند که با نتانیاهو هم عقیده نبودند. در درجه اول این نکته باید مورد توجه قرار بگیرد که به‌رغم توجه گسترده که به بحث غنی‌سازی اورانیوم در دوران برگزاری مذاکرات شد، این مساله هیچ‌گاه جنبه بحرانی مساله هسته‌ای ایران نبوده است.


عنصر محوری در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران تاسیسات آب سنگین اراک بود که برای تولید اورانیوم غنی شده با فرآیند پلوتوژنیک بوده که شامل پلوتونیوم می‌شود؛ ماده ضروری برای ساخت سلاح در کلاهک هسته‌ای بالستیک. در نتیجه در روند مذاکرات، اسرائیلی‌ها خواستار از بین بردن رآکتور اراک در نتیجه توافق بودند. بعضی از اسرائیلی‌ها به حساسیت رآکتور اراک اشاره کردند؛ اما در عرصه عمومی هیچ کس (در اسرائیل) جرات نداشت به بخش‌های مثبت این توافق اشاره کند و مثبت پنداشتن توافق ایران یک تابو در جامعه اسرائیل محسوب می‌شود. در توافق ایران به‌طور برجسته به دو تاسیسات دیگر اشاره شده است. هر کدام شامل هزاران سانتریفیوژ که پتانسیل غنی‌سازی اورانیوم در مقیاس خطرناک را دارند. فردو که طبق توافق سانتریفیوژهای آن به ۱۰۰۰ سانتریفیوژ کاهش می‌یابد و دیگری نطنز که با تعداد سانتریفیوژهای کمتر قادر به غنی‌سازی اورانیوم در سطح پایین‌تر خواهد بود. طبق توافق این تاسیسات در هر زمان بازرسی را خواهند پذیرفت. تاخیر ۲۴ ساعته [در بازرسی‌ها] تنها برای زمانی است که نسبت به عملیات غیرقانونی در دیگر سایت‌ها (به‌ویژه در سایت‌های نظامی بسته) شکی ایجاد شده باشد. هیچ یک از این جزئیات توسط مقامات اسرائیلی برای مردم اسرائیل مطرح نشد و مورد بحث قرار نگرفت. مردم آمریکا از تلویزیون شاهد درگیری‌ها و بحث‌ها در کنگره بودند. مجلس ایران عرصه مذاکره پیرامون توافق بود. اما هیچ‌گونه بحثی در رابطه با جزئیات توافقی که بعضا تهدید وجودی برای اسرائیل خوانده می‌شود در اسرائیل صورت نگرفت. نتایج یک نظرسنجی جدید نشان می‌دهد که ۸۴ درصد از مردم اسرائیل معتقدند ایران یک تهدید وجودی برای اسرائیل است.


با توجه به ناآگاهی عمومی در اسرائیل از مفاد توافق، نتایج این نظرسنجی بر چه اساسی شکل گرفته است؟ صحبت‌های نتانیاهو تنها مبنای شکل‌گیری این عقیده در بین مردم اسرائیل است. شکل‌گیری مذاکرات 1+5 خود از دستاوردهای این نشست محسوب می‌شود. روسیه در رابطه با موشک‌های بالستیک همیشه ایران را مورد حمایت جدی قرار داده است. چین تسهیلات جداسازی اورانیوم ایران را در اصفهان فراهم کرده است. هرچند تنش‌های اوکراین منجر به اعمال تحریم‌هایی علیه روسیه از جانب آمریکا شده بود، اوباما ائتلاف موفقیت‌آمیزی با این دو کشور در مذاکره پیرامون مساله هسته‌ای ایران داشت. با وجود اینکه 6 قدرت جهانی در این مذاکرات و امضای توافق شرکت داشتند تنها اوباما از سوی اسرائیل سرزنش شد. حتی روسیه و چین با وجود کمک هایشان به ایران از این سرزنش‌ها کنار گذاشته شدند. این سیاست اسرائیل را نمی‌توان به راحتی توضیح داد. توافق ضعف‌هایی دارد که البته باید به آن پرداخته می‌شد اما نه اینکه نقص‌هایش را در بوق و کرنا فریاد زنند و به دستاوردهای آن توجهی نشود؛ آنچه که اسرائیل انجام داد. در حالی که برای مخالفت‌های صریح با توافق هسته‌ای ایران هنوز جا هست، نباید همکاری ایران و روسیه را در سوریه از نظر دور داشت. روسیه در حال تجدید قوا در سوریه است. روسیه اقدام به فرستادن صدها نیروی متخصص و هواپیماهای حمل سلاح‌های پیشرفته به سوریه کرده است؛ برای مبارزه با داعش یا تجهیز نظامی حزب الله. اسرائیل این اقدامات را در منطقه نابود‌کننده تلقی خواهد کرد. این اقدامات نیازمند همکاری‌های نزدیک کاخ سفید و تل آویو و همکاری‌های دو حزبی در کپیتال هیل خواهد بود. ایالات متحده باید در سال 2016 رئیس‌جمهوری را برگزیند که بتواند در مقابل روسیه، چین و ایران بایستد. این مساله برای منافع اسرائیل نیز امری حیاتی است. زمان آن رسیده که اسرائیل در رابطه با ایران سنگ‌هایش را با آمریکا وابکند.

منبع: فوروارد