دنیای اقتصاد: نشریه خبری-تحلیلی خط حزب‌الله وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری در یادداشتی روش تحلیل مذاکرات هسته‌ای را بررسی کرده است: در مسائلی که با سرنوشت کشور ارتباط پیدا می‌کند، حتما تحلیل و موضع داشته باشید. این جملات بیانات رهبر حکیم انقلاب در دیدار ۵ سال پیش با دانشجویان است. توقعی که از یک انسان مومن انقلابی می‌رود، این است که نسبت به حوادث و تحولات آگاه و فعال باشد و با تحلیل صحیح، اقدام درست را انجام بدهد.


اهمیت برخورداری از تحلیل صحیح چنان است که رهبر انقلاب در سال ۷۰ در توصیف حکومت ۵ ساله حضرت علی(ع) می‌فرمایند: آنچه من توانستم به‌عنوان جمع‌بندی به دست بیاورم این است که تحلیل سیاسی ضعیف بود. البته در درجه بعد، عوامل دیگری هم بود؛ اما مهم‌ترین مساله این بود، والا خیلی از مردم هنوز مومن بودند اما مومنانه در پای هودج ام‌المومنین در مقابل علی(ع) جنگیدند و کشته شدند.موضع خود را شناختن و در آن قرار گرفتن و قدرت تحلیل سیاسی خودش یکی از آن خطوط ظریفی است که امام هم مکرر در مکرر فرموده بودند.یکی از دلایل تفاوت نگاه به یک پدیده در نوع نگاه و روش تحلیل آن پدیده است. روش صحیح تحلیل می‌تواند افراد مختلف یک ملت با جهان‌بینی واحد را به تحلیلی درست و هم‌افق با یکدیگر هدایت کند.

ماجرای مذاکرات هسته‌ای هم که این روزها به‌عنوان یکی از موضوعات مهم فعالیت‌های سیاسی در کشور قرار گرفته از این قاعده مستثنی نیست. در همین ماجرا هم می‌بینیم که یک پدیده واحد وجود دارد اما تحلیل‌های مختلفی نسبت به آن هست. یکی از مهم‌ترین دلایل آن همان تفاوت در روش نگاه است. در این خصوص توجه به نکات زیر برای تحلیل روشمند این پدیده و قضاوت درباره آن لازم است. البته این یادداشت به دنبال قضاوت در مورد متن برجام یا مذاکرات نیست بلکه به دنبال ارائه روشی برای تحلیل درست این پدیده است. یکی از اصول روش تحلیل، کل‌نگری و مشاهده مجموعه واقعیات با همدیگر است. این نگاه سبب می‌شود تا همه واقعیات باهم دیده شود وگرنه «خطای در محاسبه را به دنبال خواهد داشت.» مطالعه متن و تدقیق در جزئیات آن به تنهایی کفایت برای قضاوت درباره این پدیده نمی‌کند. توجه به شرایط، بازیگران، زمینه‌ها و...خود از عناصر مهم قضاوت و تحلیل این پدیده است. به نظر می‌رسد دو پایه سازنده و لازم برای تحلیل این موضوع توجه به بیانات دیدار مسوولان نظام در ماه رمضان و بیانات رهبر انقلاب اسلامی در روز عید فطر است.

۱- دیدار کارگزاران نظام: این دیدار در هنگامه مذاکرات برگزار شد. رهبر انقلاب پس از بیان نکاتی درباره اعتماد به مذاکره‌کنندگان، به خطوط قرمز اشاره کردند. دیدار کارگزاران در حین مذاکرات بود و بیان این خط قرمزها در چند سطح کارکرد داشت؛ این خطوط در عین حال که باید حافظ دستاوردها و منافع ملی و حد و اندازه خرج کردن از دارایی‌های کشور به‌حساب می‌آمد، ابزاری هم در جهت قوت‌دست تیم مذاکره‌کننده هنگام مذاکره با مستکبر بود. به عبارت دیگر خطوط قرمز، هدف مذاکره نبود، بلکه بسته به نوع آن، «ابزار » رسیدن به هدف بود یا «سپر » حفظ منافع ملی.


به همین دلیل این خطوط مانند «مین» عمل نمی‌کنند که با یک اتفاق و جابه‌جایی بشود به قضاوت مطلق رسید. از سوی دیگر چه‌بسا ممکن است حتی با حفظ همه آن خطوط هم دستیابی به هدفی که برای مذاکره معین شده صورت نگیرد.


2-دیدارهای روز عید فطر: درخطبه‌های نمازعید بعد از تشکر از تیم مذاکره‌کننده، توجه به منافع و مصالح ملی مرکز توجه رهبری قرار گرفت. این دیدار نخستین بیانات ایشان درباره متن بعد از مذاکرات بود. دیداری که پس از پاسخ به نامه رئیس‌جمهور درخصوص اعلام پایان مذاکرات صورت گرفت. رهبر انقلاب در آن نامه بر ملاحظه با دقت وبررسی متن «در مسیر قانونی پیش‌بینی شده» تاکید کردند. این دیدارها بعد از تنظیم متن بود. زمانی که باید ببینیم اهدافی که برای این مذاکرات تعیین شده بود؛ محقق شده است یا نه. بازخوانی بیانات رهبر معظم انقلاب در طول مدت مذاکرات حداقل چهار هدف اصلی غنی‌سازی در خاک خود، رفع تحریم‌های ظالمانه، شکستن فضاسازی‌های ناصحیح در حوزه بین‌المللی، به‌دست آمدن تجربه شناخت از آمریکا در داخل را یادآور می‌شود. همانطور که درابتدای متن آمد؛ با توجه به بیانات رهبر انقلاب اسلامی روش تحلیل صحیح، داشتن نگاه کلان به مساله است. یک تحلیلگر با بررسی همه‌جانبه مولفه‌های منافع و مصالح ملی، نسبت خطوط قرمز با آن مصالح، دستاوردهای متن و نسبتشان با اهداف از پیش تعیین شده مذاکرات و در نهایت شرایط ژئوپلیتیک حاکم بر جهان به تحلیل صحیح خواهد رسید.