انتخاب: اگر توافق هسته‌ای با ایران زلزله‌ای بود که چشم‌انداز راهبردی خاورمیانه را تغییر داد، ورود غافلگیرکننده هیات بلندپایه حماس به عربستان سعودی از چشمگیرترین پس‌لرزه‌های آن بود.


به گزارش «انتخاب» به نقل از نیویورک‌ تایمز، سفر هیات حماس جدیدترین نشانه عقبگرد در سیاست عربستان در قبال جنبش اخوان‌المسلمین در منطقه است. عربستان مدت‌ها به اخوان‌المسلمین بی‌اعتماد بود بنابراین سعودی‌ها از برکناری محمد مرسی، رئیس‌جمهور مصر و از رهبران اخوان‌المسلمین، در سال 2013 استقبال کردند. هرچند عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان تاکید کرد دیدار هیات حماس صرفا با اهداف مذهبی و نه سیاسی برگزار شده و «موضع پادشاهی [سعودی] در قبال حماس تغییر نکرده است،» اما زیارت مکه معمولا دیدارهای مفصل با رهبری عربستان از پادشاه تا ولیعهد و وزیر دفاع را شامل نمی‌شود. هیات حماس را نمایندگان این جنبش در مصر و ترکیه همراهی می‌کردند و معنایش این است که همه جناح‌های اصلی در سفر به ریاض حضور داشته‌اند و صرفا یک بازی قدرت با هدایت جناحی خاص نبوده است. علاوه بر این در جریان این دیدار سعودی‌ها به نشانه احترام، هشت عضو حماس را که به سبب فعالیت‌های سیاسی غیرقانونی در عربستان زندانی بودند، آزاد کردند.


دیگر نشانه تغییر سیاست ریاض در قبال اخوان‌المسلمین وقتی پدیدار شد که ماه گذشته نیروهای مورد حمایت عربستان در یمن نایف البکری، عضو حزب‌الاصلاح را که به اخوان متمایل است، به سمت فرماندار عدن منصوب کردند که به تازگی از تصرف حوثی‌ها خارج شده بود. سه شخصیت مهم اخوان‌المسلمین؛ راشد الغنوشی از حزب النهضه تونس، عبدالمجید الزندانی از حزب الاصلاح و همام سعید از اخوان‌المسلمین اردن، همگی در هفته‌های اخیر از عربستان دیدن کرده‌اند. حتی شایعه‌ای مطرح بود که اخوان‌المسلمین بی‌سرو صدا از فهرست گروه‌های تروریستی عربستان سعودی خارج شده است. مجموعه‌ای از شرایط می‌تواند عامل تغییر دیدگاه سعودی‌ها در مورد اخوان‌المسلمین باشد. ملک‌سلمان بیش از سلف خود با محافظه‌کاران مذهبی همدلی می‌کند. اخوان‌المسلمین تضعیف شده، اکنون در مقایسه با داعش تهدید ضعیف‌تری محسوب می‌شود و از همه مهم‌تر در پی توافق هسته‌ای، رویکرد جدید سعودی‌ها بر پایه رویارویی منطقه‌ای با تهران شکل گرفته است. توافق هسته‌ای با ایران، عربستان را به این فکر انداخته است که کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران را در اولویت خود قرار دهد. استراتژی ریاض این است که تا آنجا که می‌تواند متحد جمع‌آوری کند. این راهبرد شاید تاثیرگذار باشد اما موجب تفرقه فرقه‌ای بیشتر در خاورمیانه می‌شود.