امیر علی ابوالفتح

کارشناس مسائل آمریکا

این روزها کش و قوس‌های دولت و کنگره آمریکا بر سر توافق هسته‌ای ایران به یک کارزار واقعی تبدیل شده‌است. دولت آمریکا روز دوشنبه (۲۹ تیر) نتایج نهایی مذاکرات هسته‌ای با ایران را که سه‌شنبه (۲۳ تیر) به دست آمده بود به کنگره ارائه داد. اعضای کنگره ۶۰ روز کاری تا ۱۷ سپتامبر (۲۶ شهریور) برای بازنگری و رای دادن به توافق وقت دارند.


دیدگاه اعضای کنگره آمریکا و به‌طور مشخص منتقدان توافق، در سه گروه قابل بررسی است. گروه نخست، دغدغه انتخاباتی دارند و تلاش می‌کنند روند مذاکرات هسته‌ای را یک اقدام دو حزبی و حاکمیتی در آمریکا قلمداد کنند، به‌گونه‌ای که در کنار کاخ سفید خواهان مشارکت در روند تدوین یا تصویب توافق هستند. از دید این گروه اگر کاخ سفید اجازه مشارکت کنگره در رسیدن به توافق را فراهم کند، با اندکی اغماض نسبت به سند برجام، موافقت خود را اعمال می کنند. این گروه به شدت تحت تاثیر دیدگاه رای‌دهندگان خود در حوزه‌های انتخابی هستند.


گروه دوم در زمره کسانی قرار می‌گیرند که ایران را غیرقابل اعتماد و فریبکار یاد می‌کنند و معتقدند هیات نمایندگی آمریکا در مذاکرات ایران و ۱+۵ باید سختگیری‌های بیشتری را در قبال ایران انجام می‌داد تا راه ایران به سمت سلاح به طور ملموس‌تری مسدود شود. دغدغه این گروه بیشتر مفاد سند برجام است، در حالی که گروه سوم گروهی اندک اما پر سر و صدا را تشکیل می‌دهند و خواهان برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران یا حتی سرنگونی نظام سیاسی ایران هستند و ادعا می‌کنند هیچ سندی باهیچ سختگیری در نهایت نمی‌تواند مانع دستیابی ایران به سلاح هسته ای شود. در حال حاضر کاخ سفید امیدوار است با جلب نظر گروه اول و بخشی از گروه دوم بتواند سند برجام را از سد کنگره عبور دهد. پیش‌بینی‌ها حکایت دارد که در مرحله نخست یکی یا هر دو مجلس کنگره با مفاد سند برجام مخالفت کند که در این وضعیت آن‌گونه که اوباما وعده داده است از حق وتوی خود استفاده خواهد کرد. شکستن حق وتوی رئیس‌جمهور نیاز به دو سوم آرای هر دو مجلس نمایندگان و سنا دارد. در حالی که اگر فقط ۱۴۴ عضو از مجلس ۴۳۵ نفری نمایندگان و ۳۴ سناتور از مجلس سنای ۱۰۰ عضوی با کاخ سفید همراه شوند، جمهوری‌خواهان توان رد وتوی اوباما را نخواهند داشت.


برآوردها حکایت دارد که دموکرات‌ها به‌ویژه در مجلس نمایندگان از چنین توانی برخوردارند که اجازه ندهند وتوی رئیس‌جمهور بی‌اثر شود. با این حال نباید فراموش کرد ائتلاف جمهوری‌خواهی- لیکودی به رهبری آیپک تمام توان خود را به کار گرفته تا با تحت فشار قراردادن نمایندگان مردد در کنگره، راه اجرایی شدن برجام را مسدود کند. به هر حال حدود 40 روز دیگر مشخص می‌شود در این جنگ تمام عیار حامیان دیپلماسی میدان‌دار صحنه سیاسی در قوه مقننه خواهند بود یا طرفداران جنگ.