گروه دیپلماسی، کامران کرمی: توافق هسته‌ای وین و شکل‌گیری عصر پساتوافق، باعث تکاپوی برخی کشورهای عرب برای بهبود رابطه با ایران شده‌است. در تازه ترین تحول و پس از پیام تبریک هسته‌ای برخی دولت‌های عربی شورای همکاری خلیج‌فارس، وزیر خارجه اردن و دبیرکل سابق اتحادیه عرب نیز خواستار گفت‌وگو با ایران و حل مسائل موجود شدند.

ناصر جوده و عمرو موسی دو مقام ارشد عربی هستند که خواستار گفت‌وگوی باز با ایران پس از امضای توافق هسته‌ای در ۲۳ تیر ۹۴ در وین شده‌اند. به گزارش خبرگزاری فارس و به نوشته وبگاه خبری شبکه (CNN)، این دعوت به گفت‌وگو با ایران، در یکی از نشست‌های عمومی و اصلی کنفرانس اردنی‌ها در خارج از کشور در سال ۲۰۱۵، که در منطقه «البحر المیت» برگزار می‌شود و تا پنج‌شنبه آینده ادامه خواهد یافت، مطرح شده است.

این نشست با سخنرانی عبدالله دوم، پادشاه اردن و مشارکت نمایندگان سفارت‌خانه‌های این کشور در خارج برای بررسی مهم‌ترین پرونده‌های سیاسی، اقتصادی و امور مهاجرین افتتاح شد.

ناصر جوده در این نشست از توافق هسته‌ای ایران استقبال کرد و گفت که اردن از سیاست یک بام و دو هوا در قبال ایران استفاده نمی‌کند؛ اما می‌خواهد از عوامل تنش در منطقه فاصله داشته باشد. او گفت: «ما می‌خواهیم که به گفت‌وگو روی آوریم و می‌گوییم که این توافق (هسته‌ای) می‌تواند گامی مهم و دروازه‌ای برای گفت‌وگوهای گسترده در مسائل (منطقه) باشد.» او در ادامه که موضعی مشترک با عمرو موسی درباره گفت‌وگو با ایران داشت، از برخی مواضع رسمی ایران در قبال منطقه نیز انتقاد کرد. وزیر خارجه اردن در انتقاد از ایران مدعی شد: «برخی از تهدیدات از سوی ایران نیز مطرح است؛ اما با این وجود ما با این مساله مثبت برخورد می‌کنیم.»

ناصر جوده، وزیر خارجه اردن در اسفند ۹۳ به تهران سفر کرد که بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه‌ای داشت. این سفر در شرایطی صورت گرفت که تهران - امان نزدیک به هفت سال بود که روابط دیپلماتیک خود را قطع کرده‌ بودند. پیش‌تر نیز علی‌اکبر صالحی وزیر وقت امور خارجه ایران در سال ۹۲ به اردن سفر کرد.

همه دولتمردان اردنى به اهمیت رابطه با ایران به‌عنوان یک کشور مهم در منطقه واقف هستند. اردن بخشى از نیازهاى سالانه خود را از طریق دریافت کمک‌هاى خارجى و عمدتا از طرف کشورهاى غربى تامین مى‌کند. از این زاویه که حفظ ثبات و امنیت کشور اردن که براى اردنى‌ها بسیار اهمیت دارد، این کشور را برای کاهش تنش با کشورهاى همجوار و منطقه سوق داده است تا از این طریق بتواند به شکلى ظرفیت‌هاى منطقه اى خود را افزایش دهد. بنابراین گسترش روابط با جمهورى اسلامى ایران براى اردن اهمیت دارد. امان به لحاظ بلوک‌بندى‌هاى سیاسى در محور غرب قرار دارد؛ ولى در عین حال به دلیل شرایط داخلى و نوع مدیریت حاکم بر این کشور، توازن و ایجاد بالانس را در روابط سیاسى خود با کشورهاى همسایه و به خصوص با کشورهاى حامى مقاومت در دستور کار خود داشته و از این رو رابطه با ایران براى اردن اهمیت دارد.

ایران دشمن ما نیست

در ادامه این نشست، عمرو موسی، دبیرکل اتحادیه عرب با تایید وجود برخی مشکلات ریشه‌ای با ایران گفت که ایران دشمن ما نیست و نباید باشد. او افزود: «ایران نباید دشمن کشورهای عربی باشد و باید با آن گفت‌وگو کرد. من پیش از این نیز گفته‌ام که ما با برخی سیاست‌های ایران و اظهارنظرهای منفی آن اختلاف داریم و بحران سیاسی بزرگی میان عرب‌ها و ایرانی‌ها وجود دارد. این بحران به ویژه در مساله تحریک شیعه و سنی، فارس و عرب، اسلام و مسیحیت بیشتر دیده می‌شود که همگی اموری منفی هستند و پیامدهای آن نیز مخرب است و ما قطعا در این‌باره با ایرانی‌ها سخن می‌گوییم.»

عمرو موسی در ادامه به این مساله که برخی کشورهای عربی، ایران را دشمن خود می‌دانند، پرداخت. او تهدیدهای ایران به‌زعم برخی عرب‌ها را با تهدیدهای اسرائیل در منطقه مقایسه کرد و گفت: «یک دشمنی تاریخی میان کشورهای عربی و اسرائیل که تا به این لحظه اصرار دارد حقوق فلسطینی‌ها را پایمال کند، وجود دارد. ما تلاش می‌کنیم که میان ما و ایران عداوتی نباشد و این کشور نیز با ما همراه شود و گفت‌وگو را بپذیرد تا درباره امکان همزیستی (مسالمت‌آمیز)، مشکلات موجود و در مقدمه آنها، مشکل عراق و مساله سنی و شیعه در این کشور مناقشه کنیم.» این دیپلمات مصری که از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۱ دبیرکل اتحادیه عرب بود، در ادامه تاکید کرد: «اختلاف ما با اسرائیل در مقایسه با ایران متفاوت است و امکان دستیابی به توافق با ایران وجود دارد.»

اظهارات عمرو موسی در شرایطی مطرح می‌شود که حمایت‌های آشکار و پنهان برخی دولتمردان عربی از تروریست‌ها در منطقه خود دلیل بحرانی شدن اوضاع در عراق، سوریه و یمن شده است از این رو لازم است تا دولت‌های عربی با توجه به فراهم شدن زمینه‌ها برای گسترش روابط با ایران، فرصت را برای گفت‌وگو و همکاری درخصوص موضوعاتی که از همپوشانی برخوردار است، غنیمت شمرند.

اتحادیه عرب، نخستین سازمان بین‌المللی است که بین کشورهای عربی - اسلامی در ۱۹۴۵ به ابتکار مصر تاسیس شد. قرارداد تشکیل اتحادیه عرب، الحاق سایر دول عرب را نیز به اتحادیه پیش بینی کرده بود. به این ترتیب دیگر کشورهای عرب که بعد از جنگ جهانی دوم به استقلال رسیدند، یکی بعد از دیگری به اتحادیه پیوستند. در حال حاضر اتحادیه عرب تمام کشورهای عرب (شامل ۲ کشور از آسیا و آفریقا و سازمان آزادی بخش فلسطین) را دربرمی‌گیرد که عبارتند از: «مصر، عراق، یمن، لیبی، مغرب، تونس، کویت، امارات، بحرین، قطر، عربستان، الجزایر، لبنان، موریتانی، اردن، جیبوتی، کومور، اریتره، سوریه، سومالی، سودان، عمان و فلسطین.»