پیچ و خم «مذاکرات هسته‌ای» بازار نفت را هیجانی کرد
۴۸ ساعت نفس‌گیر در وین
دنیای اقتصاد: مذاکرات هسته‌ای از وقت اضافه گذشته است. آمریکا و اتحادیه اروپا تعلیق تحریم‌های ایران را بر اساس توافق موقت ژنو تا پایان روز دوشنبه تمدید کرده‌اند؛ نشانه‌ای که از احتمال ادامه مذاکرات تا ۴۸ ساعت آینده خبر می‌دهد. گزارش‌ها از تلاش دو طرف برای گرفتن امتیازات حداکثری از طرف مقابل حکایت دارد؛ موضوعی که پیشرفت مذاکرات را کند کرده است. اخبار رسیده از کاخ کوبورگ شهر وین نشان می‌دهد آمریکا پس از ویدئوکنفرانس محرمانه جان کری، وزیر خارجه ایالات‌متحده با باراک اوباما، رئیس‌جمهوری این کشور از مواضع خود که در بیانیه لوزان سوئیس هم به آن متعهد شده بودند عقب‌نشینی کرده است. این در شرایطی است که پیشتر، نشانه‌ها حاکی از رسیدن دو طرف به یک توافق تاریخی بود، اما به نظر می‌رسد آنچه باعث ایجاد گره در مذاکرات در ساعات پایانی شده است، اختلاف بر سر تحریم تسلیحاتی و موشکی ایران است که طرف مقابل حاضر به برداشتن آن نیست. گره خوردن مذاکرات باعث شد قیمت نفت نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. بهای نفت که با خوش‌بینی به مذاکرات هسته‌ای در روز ۱۷ تیر با افت ۱۳ درصدی نسبت به ۹ تیرماه (زمان تمدید مذاکرات اخیر) مواجه شده بود طی دو روز گذشته با افزایش ۳ درصدی روبه‌رو شد و تا ۵۳ دلار بالا رفت.
اتفاقی که برای خبرنگاران و عکاسان دوربین و لوگو به‌دست نیز ناخوشایند است و خستگی آنها را که نزدیک به دو هفته است، اخبار مذاکرات را از مقابل هتل محل مذاکرات پوشش می‌دهند، دوچندان می‌کند. با اینکه خوش‌بینی به توافق در روزهای پنج‌شنبه و جمعه همه‌جا شنیده می‌شد، اما اختلافات بر سر موضوع تحریم‌های تسلیحاتی ایران که به گفته تیم ایرانی مرتبط با تحریم‌های هسته‌ای است و باید لغو شود با واکنش آمریکایی‌ها مواجه شد و تا حدی جو موجود را متشنج کرد. این موضوع به‌خصوص زمانی بیشتر رنگ واقعیت به خود گرفت که تیم آمریکا پس از برقراری ویدئوکنفرانس با باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا، مواضع سرسختانه‌ای نشان داد و حتی از برخی تعهداتی که چندماه پیش بر اساس بیانیه لوزان منعقده در ۱۳ فروردین ۹۴ پذیرفته بودند، عقب‌نشینی کردند. موضوعی که واکنش وزیر خارجه ایران در بالکن هتل کوبورگ را به دنبال داشت و از حل مهم‌ترین مشکلات باقیمانده در صورت اراده سیاسی طرف مقابل خبر داد.
محمد‌جواد ظریف، صبح دیروز پس از مذاکره سه جانبه با همتای آمریکایی خود و همچنین فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بالکن هتل کوبورگ ظاهر شد و گفت در مذاکرات پیشرفت داریم و در حال کار هستیم. ظریف در پاسخ به خبرنگاران که به او گفتند چرا پایین نمی‌آید، گفت: «من فقط برای هوا‌خوری چند دقیقه‌ای بیرون آمدم.» او در پاسخ به خبرنگار ژاپنی که پرسید مذاکرات تا پایان هفته میلادی به طول می‌انجامد، گفت: «به نظر این‌طور است.» داوود محمدنیا، حسین فریدون و سید عباس عراقچی در بالکن همراه ظریف بودند. رئیس دستگاه دیپلماسی ایران به فاصله کمی دوباره به همراه علی‌اکبر صالحی به بالکن آمد و باز در برابر سوالات خبرنگاران قرار گرفت. او در پاسخ به این پرسش که مهم‌ترین موضوعات باقی مانده چیست، گفت: «رسیدن به «بله» برای موضوعات مهم.» ظریف با سازنده خواندن مذاکرات با کری، گفت که اگر اراده سیاسی باشد مشکلات حل می‌شود؛ چرا‌که هنوز مهم‌ترین موضوعات حل نشده است. وزیر خارجه ایران عصر پنج‌شنبه درباره وضعیت مذاکرات به خبرنگاران گفت که «تا زمانی که نیاز باشد به مذاکرات ادامه خواهیم داد تا به نتیجه برسیم.» ظریف همچنین اشاره کرد تا روز یکشنبه در وین خواهد بود. تحلیلگران این سخنان ظریف را مرتبط با بروز اختلافات بر سر رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران و تغییر در برخی مواضع طرف آمریکایی می‌دانند.
اختلافاتی که روز چهارشنبه به یک تنش در گفت وگوها انجامید و وزیرخارجه ایران به طرف‌های مذاکره هشدار داد که هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید. روز پنج‌شنبه کاخ سفید اعلام کرد که رئیس‌جمهوری آمریکا در تماس ویدئو کنفرانسی با تیم مذاکره این کشور در وین، درباره «پیشرفت در مذاکرات» و «شرایط مورد نیاز برای توافق خوب» با آنها گفت‌وگو کرد. به گزارش پایگاه هیل، در بیانیه کاخ سفید آمده است: «رئیس‌جمهوری پیشرفت در مذاکرات را تا به امروز بررسی کرد و راهنمایی‌هایی درخصوص مسائل مربوط به تلاش‌های جاری برای حصول توافق خوب ارائه کرد؛ توافقی که ملاک‌ها و خواسته‌های ما را تامین کند.» برقراری تماس ویدئو کنفرانسی بین باراک اوباما با جان کری و تیم مذاکره آمریکایی پیشتر هم سابقه داشته است و رئیس جمهوری این کشور پیشتر در مذاکرات قبلی هم دست به چنین اقدامی زده بود. این تماس در حالی برقرار شده که رئیس جمهوری آمریکا پیشتر در اظهاراتی در جمع سناتورهای دموکرات درباره مذاکرات گفته بود که شانس توافق هسته‌ای کمتر از ۵۰ درصد است.
تمدید ۳روزه تعلیق تحریم‌ها
همزمان منابع خبری گزارش دادند که اتحادیه اروپا تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را بر اساس توافق‌نامه موقت ژنو تا سه روز دیگر تمدید کرد. وزارت خارجه آمریکا هم اعلام کرد که تمهیدات توافق مشترک ژنو را تا روز دوشنبه تمدید کرده است. یک منبع آگاه در این وزارتخانه هم اعلام کرد که مذاکرات تا پایان روز دوشنبه تمدید شده است.
پیشرفت واقعی داشته‌ایم
جان کری، روز پنج‌شنبه گفت که ما اینجا نیستم که فقط مذاکره کنیم، ما اینجا هستیم برای اینکه معتقدیم در حال پیشرفت واقعی برای دستیابی به یک توافق جامع هستیم. او گفت: «این مذاکرات به لحاظ زمانی نامحدود نیست. اگر چنانچه تصمیم‌های سخت و دشوار اتخاذ نشود، کاملا آماده‌ایم که به این فرآیند پایان بدهیم.» به گزارش «آسوشیتدپرس»، با این حال وزیر خارجه آمریکا در پاسخ به پرسشی تاکید کرد: «اما همان‌طور که پیشتر بارها گفته‌ام و در گفت‌وگو با پرزیدنت باراک اوباما نیز مطرح کردم، ما تا ابد نمی‌توانیم پای میز مذاکره بنشینیم.» کری روز پنج‌شنبه گفت: «نباید به این دلیل ساده که عقربه‌های ساعت نیمه شب را نشان می‌دهند، میز مذاکره را ترک کنیم. باید تاکید کنم با توجه به اینکه بحث‌ها در این مرحله بسیار فنی است و اهمیت موضوعات مورد بحث بسیار، بسیار بالا است، ما عجله نمی‌کنیم و شتابزدگی به خرج نمی‌دهیم و در هیچ جنبه‌ای از این مذاکرات دچار شتابزدگی نخواهیم شد.» وزیر امور خارجه آمریکا تاکید کرد: «اگر در پایان مذاکرات بتوانیم به توافق برسیم می‌بایست چنین توافقی به خوبی از عهده آزمون‌ها و محک‌های پیش رو بر بیاید. آن هم نه طی چند روز، چند هفته یا چند ماه بلکه محک‌هایی برای ده‌ها سال. این هدف ما در اینجا است.» او همچنین گفت: «به رغم همه پیشرفت‌های واقعی که تاکنون به دست آورده‌ایم، برخی مسائل دشوار همچنان حل نشده باقی مانده است. می‌دانیم تصمیم‌های دشوار با گذشت زمان آسان نخواهند شد، بنابراین به هرحال باید چنین تصمیم‌هایی به زودی اتخاذ شوند.»
گره تحریم تسلیحاتی
اگرچه گزارش‌ها حاکی است که ایران و 6 قدرت جهانی در آستانه دستیابی به یک توافق تاریخی برای پایان دادن به بیش از ۱۲ سال مناقشه بر سر برنامه هسته‌ای هستند، اما اختلاف بر سر تحریم تسلیحاتی و موشکی ایران همچنان این توافق به‌دست آمده را دور از دسترس کرده است. طرفین طی دو هفته گذشته دوبار مهلت دستیابی به یک توافق جامع و درازمدت بر سر برنامه هسته‌ای ایران را تمدید کرده‌اند. به گزارش «رویترز»، یکی از مسائلی که هنوز حل نشده است مساله تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی ایران است. در همین زمینه، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه با تاکید بر اینکه مسکو خواستار لغو تحریم تسلیحاتی ایران در «سریع‌ترین زمان ممکن» است، گفته که این مساله باعث می‌شود تا ایران در جنگ علیه تروریسم مشارکت داشته باشد. از سوی دیگر، یک دیپلمات ارشد غربی در گفت‌وگو با رویترز موضع روسیه درباره لغو تحریم تسلیحاتی ایران را «جدید» ندانسته، اما در عین حال گفته است که قدرت‌های جهانی برای حل «موضوع دشوار» تلاش می‌کنند. از زمانی که پرونده هسته‌ای ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل رفت، این شورا 6 قطعنامه تحریمی علیه ایران تصویب کرد. تحریم‌های تسلیحاتی و موشکی بخشی از تحریم‌های شورای امنیت هستند. درخصوص نحوه برداشته شدن این تحریم‌ها نیز یک خبرگزاری روسی به نقل از منبع دیپلماتیک در وین گزارش داد که قرار است این تحریم‌ها در دو مرحله که احتمالا 2 تا 8 سال زمان می‌برد، رفع شوند، یعنی ابتدا تعلیق و سپس لغو مورد بحث قرار گرفته است. منبع دیپلماتیک حاضر در وین در این باره گفته است: «سازش در این موضوع همچنان ممکن است.» این خبر در شرایطی منتشر شده است که روسیه و چین به‌عنوان دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و گروه 1+5 حامی برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی ایران بوده‌اند؛ حمایتی که نگرانی و مخالفت طرف‌های غربی به ویژه آمریکایی را به دنبال داشته است.
مذاکرات آهسته است
همزمان با این تحولات، فیلیپ هاموند گفت که اعتقاد راسخ دارم مقامات ما در همکاری با ایران در ۱۲ ساعت آینده می‌توانند یکسری مسائل را حل و فصل کنند تا فردا (امروز شنبه) در نشست وزیران مشخص شود. وزیر خارجه بریتانیا ظهر جمعه مقابل هتل کوبورگ و در جمع خبرنگاران افزود: «تمامی آخر هفته را در پیش داریم ولی مذاکرات به شکل دردآوری آهسته پیش می‌رود.» هاموند گفت: «ما در حال پیشرفتیم ولی هنوز کار زیادی درپیش داریم. به تیم‌های خود رهنمودهای واضحی دادیم. الان هم به حد کافی وقت هست که متن را بازنویسی و مسائل را شفاف‌سازی کنیم.» او اضافه کرد: «طرف ایرانی باید یکسری مسائل را با تهران هماهنگی و رایزنی کند. با آمدن وزرا امیدواریم در چند روز آینده پیشرفت قابل توجهی حاصل شود.»
پایان بررسی اسناد و ضمائم
عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران نیز گفت بررسی اسناد و ضمائم در مذاکرات به پایان رسیده است و تنها چند نکته کلیدی باقی مانده که اگر روی این نکات نیز به تفاهم برسیم می‌توانیم تفاهم‌نامه پایانی را داشته باشیم. همزمان علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران صبح روز پنج‌شنبه در دیدار با ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا گفت: «به امید خدا امروز روز پایانی موضوعات فنی است.» ارنست مونیز هم گفته است: «اگر بتوانیم، می‌خواهیم آخرین موضوعات فنی را حل کنیم.» به گزارش «ایسنا»، مجید تخت روانچی در حاشیه مراسم سومین روز درگذشت مادر همسرش در جمع خبرنگاران گفت: «ما هیچ ضرب‌الاجلی را در مذاکرات نمی‌پذیریم، بلکه آمریکایی‌ها خود یک ضرب‌الاجل داشتند که بر اساس آن می‌خواستند در آن چارچوب زمانی مذاکرات به اتمام برسد و ما هم مشکلی با آن نداشتیم. اما اگر بعد از آن ضرب‌الاجل نیز به تفاهم برسیم مشکلی نیست.» همچنین بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز در این مراسم گفت که فکر نمی‌کنم موضوعات زیادی در مذاکرات باقی مانده باشد و در موضوع هسته‌ای بسیاری از مسائل با طرف‌های مقابل حل شده است.
ارسال نظر