پیش‌بینی پوتین از سرانجام مذاکرات

توافق در آینده نزدیک امضا خواهد شد، اما مهم‌تر این است که اجرای آن شروع بشود که احتمالا «حدود ۶ ماه» طول خواهد کشید تنها مساله‌ای که فکر می‌کنم الان غیرسازنده است، این است که از ایران چیزهایی بخواهیم که کاملا برایش غیرقابل اجرا است

گروه دیپلماسی: در آستانه ضرب‌الاجل ۳۰ ژوئن (۹ تیر) و در بحبوحه نگارش متن توافق هسته‌ای در وین اتریش، رئیس‌جمهوری روسیه، در حاشیه اجلاس مجمع بین‌المللی اقتصاد سنت‌پترزبورگ، گفت: «از نظر من توافق در آینده نزدیک انجام خواهد شد، اما روند اجرای این توافقات بعد از امضای توافق آغاز خواهد شد که ۶ ماه زمان می‌برد. در یک ماه اخیر دو موضوع «پروتکل الحاقی» و «ابعاد احتمالی نظامی» سرعت گفت وگوها را کند کرده است و برخی از رسانه‌های خبری از افزایش احتمال تمدید مجدد مذاکرات خبر می‌دهند. در همین ارتباط، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در واکنش به پیشنهاد مطرح شده کمیته خارجی سنای آمریکا مبنی بر تمدید تاریخ معین شدن توافق‌نامه ایران عنوان داشت، جان کری همچنان بر ۳۰ ژوئن متمرکز است و در حال حاضر در فکر به تعویق افتادن تاریخ تعیین شده نیست.

روند اجرای توافق با ایران بعد از امضاآغاز خواهد شد که احتمالا 6 ماه زمان می‌برد

در شرایطی که کمتر از دو هفته به مهلت تعیین‌شده برای دستیابی به توافق جامع هسته‌ای باقی‌مانده است، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه در سخنانی که خبرگزاری روسی اینترفکس روز جمعه ۲۹ خرداد آن را بازتاب داد، گفت؛ «ما خرسندیم از اینکه موضع ایران به‌طور چشمگیری تعدیل شده که این امر دستیابی به توافق را تا حدی ممکن می‌کند. ما قطعا از این توافق حمایت می‌کنیم.» پوتین در ادامه با اشاره به روند مذاکرات هسته‌ای افزود: «تنها مساله‌ای که آسیب‌زننده به نظر می‌رسد این است که به منظور به هم زدن توافق تعمدا - دوست دارم تاکید کنم روی این سخن - تعمدا از ایران خواسته شود دست به اقداماتی بزند که کاملا غیرممکن است اقداماتی که در مقایسه با حل‌وفصل مساله اصلی، یعنی مساله منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، بی‌اهمیت است.»

پوتین در ادامه با اشاره به دیدارش با یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حاشیه اجلاس مجمع بین‌المللی اقتصاد سن‌پترزبورگ، گفت: «از نظر من توافق در آینده نزدیک انجام خواهد شد. اما در دیدار با مدیرکل آژانس به این مساله اشاره شد که روند اجرای این توافقات بعد از امضای توافق آغاز خواهد شد که ۶ ماه زمان می‌برد.»

اظهارات پوتین در شرایطی مطرح می‌شود که بحث دسترسی به مراکز نظامی ایران به یکی از مناقشه‌های هفته‌های اخیر تبدیل شده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و برخی اعضای ۱+۵ از جمله فرانسه تاکید کرده‌اند که هر گونه دستیابی به توافق جامع باید امکان دسترسی را فراهم بیاورد. موضوعی که مقامات ارشد تهران بارها آن را رد کرده و آن را مغایر با منافع ملی ایران می‌دانند. با این وجود، خبرگزاری رویترز روز جمعه در گزارشی به نقل از دیپلمات‌های غربی از افزایش احتمال دستیابی به توافق جامع هسته‌ای خبر داد.

تمرکز برتوافق تا ۹ تیر

همزمان، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری روز جمعه در واکنش به پیشنهاد مطرح شده کمیته خارجی سنای آمریکا مبنی بر تمدید تاریخ معین شدن توافق‌نامه ایران عنوان داشت، جان کری همچنان بر تاریخ 30 ژوئن (9تیر) متمرکز است و در حال حاضر در فکر به تعویق افتادن تاریخ تعیین شده نیست. به گزارش «ایرنا» جان کربی در پاسخ به خبرنگاران در رابطه با تاخیر چند ماهه وزارت خارجه در ارسال گزارش‌های منع اشاعه سلاح مربوط به ایران ضمن قبول تاخیر در ارسال این گزارش‌ها اظهار کرد: این وزارت به‌طور جد برای تکمیل این گزارش‌ها مشغول به کار است و بدون ارائه برنامه زمانی ارسال آن به کنگره، گزارش‌های مربوط به سال‌های پیش از 2012 را به زودی منتشر خواهد کرد.

کربی یکی از دلایل به تاخیر افتادن این گزارش‌ها را برنامه سفرهای فشرده جان کری، وزیرخارجه آمریکا طی ماه‌های گذشته و همچنین تاخیر معمول نیروی انسانی و اداری عنوان کرد و افزود: این گزارش‌ها در آینده‌ای بسیار نزدیک منتشر خواهد شد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از پاسخگویی به خبرنگاران در مورد گزارش‌های رسیده مبنی بر موافقت مذاکره‌کنندگان آمریکایی با عدم بازدید از برخی از سایت‌های هسته‌ای ایران خودداری کرد و گفت: ما حاضر نیستیم از اینجا درباره این جزئیات با ایران مذاکره کنیم. او افزود: «دسترسی مناسب بازرسان سازمان انرژی هسته‌ای از سایت‌های هسته‌ای ایران باید فراهم شود و مذاکره‌کنندگان نیز روی به‌وجود آمدن این دسترسی‌ها کار می‌کنند.»

راستی‌آزمایی؛ زیر بنای توافق

در ادامه موضوع دسترسی ها، وزیر انرژی آمریکا شفافیت و راستی آزمایی را زیربنای هر توافق هسته‌ای با ایران دانست و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به اماکن و اشخاص را در یک توافق هسته‌ای ضروری خواند. به گزارش «ایسنا»، ارنست مونیز، روز جمعه در گفت‌وگو با شبکه‌ «پی‌بی‌اس» بار دیگر بر لزوم دسترسی آژانس به اماکن و اشخاص مورد درخواستش در یک توافق هسته‌ای با ایران تاکید کرد. وزیر انرژی آمریکا گفت: «آمریکا در هر توافق هسته‌ای با ایران خواهان راستی‌آزمایی و دسترسی به سایت‌های مشکوک در این کشور است.»

مونیز در ادامه این گفت‌وگو با تکرار ادعای غرب مبنی بر تلاش ایران برای دستیابی به ظرفیت تولید سلاح هسته‌ای بیان کرد: «یک توافق خوب توافقی است که به ما کاملا اطمینان دهد تمام راه‌های ایران برای ساخت بمب که شامل رسیدگی به راه‌های محرمانه است مسدود می‌شود.» او افزود: «هدف ما تکمیل این توافق است تا ما و هم‌پیمانانمان در گروه ۱+۵ بتوانیم اطمینان یابیم که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و اینکه اگر چنین نبود فورا آن را تشخیص و پاسخ مناسب بدهیم.»

وزیر انرژی آمریکا همچنین مذاکرات هسته‌ای را یک فرصت مناسب توصیف کرد و گفت: «من به این توافق به‌عنوان یک فرصت در طول مدت زمانی طولانی نگاه می‌کنم که ایران بتواند نشان دهد اهدافش در برنامه‌ هسته‌ای ماهیت کاملا صلح آمیز دارد.» مونیز در شرایطی این ادعاها را مطرح می‌کند که ایران همواره تاکید می‌کند فعالیت‌های هسته‌ای‌اش ماهیت کاملا صلح‌آمیز دارد و تسلیحات هسته‌ای در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارد.

رایزنی هسته‌ای ظریف در اروپا

در آستانه ضرب‌الاجل توافق جامع هسته‌ای، وزیر امور خارجه ایران فردا در لوکزامبورگ با فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و فیلیپ هاموند، فرانک والتر اشتاین مایر و لوران فابیوس سه وزیر خارجه اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) دیدار و گفت‌وگو می‌کند. به گزارش خبرگزاری فارس، سیدعباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی، معاونان وزیر خارجه ایران نیز که در حال حاضر در وین به سر می‌برند فردا از وین به لوکزامبورگ می‌روند و ظریف را در دیدارهای خود همراهی خواهند کرد و تیم کارشناسی کماکان در وین به مذاکرات ادامه خواهند داد. وزرای خارجه اتحادیه اروپا و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا فردا برای شرکت در نشست شورای امور خارجی اتحادیه اروپایی در لوکزامبورگ حضور دارند.

محمدجواد ظریف 15 خرداد در مسکو با وزرای خارجه چین و روسیه به‌صورت دوجانبه دیدار داشت و در نشستی سه‌جانبه با همتایان روس و چینی خود درخصوص آخرین روند مذاکرات هسته‌ای به گفت‌وگو پرداخت. نهم خرداد نیز ظریف و کری در ژنو به همراه معاونانشان و با حضور معاون موگرینی در حدود شش ساعت گفت‌وگو کردند.

ادامه نگارش متن توافق جامع در وین

از سوی دیگر، سیدعباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی معاونان ظریف دیروز شنبه ساعت ۹ و ۳۰ دقیقه به وقت وین - ۱۲ به وقت تهران - مذاکره با هلگا اشمید را برای ادامه نگارش متن توافق جامع آغاز کردند. معاونان وزیر امور خارجه از روز چهارشنبه در وین سرگرم مذاکره برای نگارش متن توافق جامع هستند، روز جمعه نیز در دو نوبت با معاون هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا مذاکره کردند.

درحال حاضر معاونان وزیران خارجه کشورهای ۱+۵ در وین هستند و صبح جمعه نشستی داخلی برای هماهنگی مواضع داشتند، نشستی که با توجه به اظهارنظر تازه جان کری مهم ارزیابی می‌شود.

جان کری وزیر خارجه آمریکا برای نخستین بار در روز سه‌شنبه اعلام کرد که ایالات‌متحده آماده برچیدن تحریم‌های اقتصادی ایران است آن هم بدون رسیدگی به ادعاهای دست داشتن ایران در ساخت سلاح‌های هسته‌ای. در هفتمین دور مذاکرات که نشست هماهنگی میان معاونان وزیر امور خارجه با همتایان‌شان در ۶ کشور قدرتمند جهان برگزار شد، مقرر شد روند مذاکرات که کند و آهسته اما رو به پیشرفت ارزیابی می‌شد، قدری شتاب گیرد.

محدودیت‌های تسلیحاتی ایران

در اظهارنظری دیگر راجع به مذاکرات هسته‌ای، معاون وزیر امور خارجه روسیه گفت گروه 1+5 هنوز به توافقی بر سر لغو محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران دست نیافته است. به گزارش «ایسنا»، به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، سرگئی ریابکوف، روز جمعه گفت که قدرت‌های جهانی هنوز نتوانسته‌اند به یک تفاهم مشخص بر سر لغو محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران دست یابند. معاون وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرد: «این یکی از اصلی‌ترین موضوعات مورد اختلاف در گروه 1+5 است که ما هنوز نتوانسته‌ایم به یک نقطه تفاهم بر سر آن برسیم.» شورای امنیت سازمان ملل در مارس سال 2007 با تکیه بر این ادعا که ایران برای ساخت تسلیحات هسته‌ای تلاش می‌کند، تحریم‌های تسلیحاتی را علیه تهران تصویب کرد.

تغییر محتوای طرح هسته‌ای مجلس

در سوی دیگر ماجرا، محتوای طرح هسته‌ای مجلس شورای اسلامی که قرار بود امروز با اولویت در دستور کار قرار گیرد، پیش از طرح در جلسه علنی دستخوش تغییر شد. به گزارش «ایرنا»، این طرح که «الزام دولت به حفظ دستاوردها و حقوق هسته‌ای ملت ایران» نام دارد پیش از این نیز سه بار تغییر کرده بود. از جمله آخرین اصلاحات آن پیش از رسیدن به صحن می‌توان به تاکید بر مصوبات شورای عالی امنیت ملی اشاره کرد و اینکه وزیر امور خارجه هر ۶ ماه یک بار باید روند اجرای توافق را به مجلس گزارش کند. به نظر می‌رسد محتوای جدید این طرح بیش از نسخه‌های قبلی منطبق بر اصول امنیت ملی و موازین بین‌المللی است. یک فوریت طرح الزام دولت به حفظ دستاوردها و حقوق هسته‌ای ملت ایران در ۱۴ بهمن ۹۳ و تقاضای در اولویت قرار گرفتن آن هم در جلسه علنی ۲۷ خرداد ۹۴ تصویب شد.

همزمان رئیس فراکسیون رهروان مجلس با اشاره به توافق دو فراکسیون اصولگرا بر طرح جدید هسته‌ای گفت: «طرح‌های قبلی هسته‌ای مجلس ورود زیادی به جزئیات مذاکرات داشت، بنابراین جزئیات بازرسی به شورای عالی امنیت ملی سپرده شد.» کاظم جلالی در گفت‌وگو با «مهر» با تاکید بر اینکه تصمیم‌گیری درباره مذاکرات بر عهده شورای عالی امنیت ملی است، افزود: «قانون‌گذار نمی‌تواند در همه جزئیات ورود پیدا کند، چون جزئیات برای ما احصاء شده نیست، بنابراین در امر قانون‌گذاری باید کلیات و خطوط قرمز مذاکرات را گوشزد کنیم.»