امین فضلی
کارشناس مسائل ترکیه

تا آغاز انتخابات بیست وپنجمین مجلس ملی ترکیه ساعاتی بیش باقی نیست؛ انتخاباتی که شاید سرنوشت‌سازترین انتخابات دهه اخیر ترکیه باشد.

این انتخابات مردم ترکیه را بر سر دوراهی آری یا نه به ترکیه‌ای جدید قرار داده ‌است. اهمیت این انتخابات به‌گونه‌ای است که محدودیت‌های قانون اساسی ترکیه در بی‌طرف ماندن رئیس‌جمهوری در انتخابات نیز مانع حضور اردوغان در میادین شهرها نشده ‌است.

اگرچه این حضور تحت عناوینی مانند افتتاح پروژه‌ها یا دیدار با مردم صورت می‌گیرد؛ ولی به قضاوت بیشتر ناظران در عمل حمایتی است از نخست‌وزیر داووداوغلو تا خلأ کاریزمای اردوغان در «آ.ک.پ» احساس نشود. اردوغان و حزب عدالت و توسعه امیدوارند با فتح حداقل ۳۳۵ کرسی از ۵۵۰ کرسی مجلس توان انجام تغییرات لازم در قانون اساسی از جمله تغییر سیستم موجود به سیستم ریاستی را کسب کنند. ولی آیا نتایج انتخابات این امکان را برایشان فراهم خواهد ساخت؟ این سوالی است که برای پیش‌بینی آن باید به نظرسنجی‌ها مراجعه کرد.

رای امروز ترکیه به کدام حزب است؟

نظرسنجی شرکت‌ها و موسسات مختلف که بعضا به سفارش احزاب نیز صورت می‌گیرد، نتایج متفاوتی را در بر داشته است. در این نظرسنجی‌ها به‌اتفاق حزب اول حاضر در مجلس عدالت و توسعه، حزب دوم جمهوری خلق و حزب سوم حرکت ملی است. در برخی از این نظرسنجی‌ها حزب دموکراتیک خلق موفق به عبور از سد ۱۰ درصدی آرا برای حضور در مجلس شده و برخی از نظرسنجی‌ها حاکی از عدم موفقیت این حزب در کسب این مقدار آرا است.

مردم ترکیه سهم ناچیزی را نیز برای دیگر احزاب حاضر در انتخابات قائل شده‌اند. در این نظرسنجی‌ها بیشترین درصد رای حزب عدالت و توسعه ۴۶ درصد و کمترین آن ۵/ ۳۵ درصد پیش‌بینی شده ‌است. همچنین این آمار برای حزب جمهوریت خلق ۶/ ۳۱ و ۹/ ۲۴ درصد، برای حزب حرکت ملی ۱/ ۲۳ و ۷/ ۱۴ درصد و برای حزب دموکراتیک خلق ۶/ ۱۲ و ۷/ ۷ درصد است.

نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟

با نگاه به اعداد و ارقامی که از نظرسنجی‌های مختلف به‌دست آمده حضور حزب عدالت و توسعه در پله نخست را می‌توان قطعی شمرد. حزب جمهوریت خلق نیز در جایگاه دوم خواهد بود. ولی یقینا نحوه توزیع آرا برای سه حزب نخست که میزان رایشان بیش از ۱۰ درصد است، مهم‌ترین مساله خواهد بود چرا که نحوه توزیع مناسب آرا به معنی کسب کرسی‌های بیشتر در مجلس ملی ترکیه خواهد بود. از طرفی برخی نظرسنجی‌ها مانند KONDA حکایت از کاهش آرای «آ.ک.پ» در سیری ۹ ماهه دارد.

البته برخلاف انتظار حزب «م.ح.پ» که خاستگاهی اسلامگرایانه و مذهبی دارد از این ریزش رای کمتر منتفع شده و حزب چپگرای «ج.ح.پ» و همچنین «ح.د.پ» بیشترین جذب آرا از «آ.ک.پ» و دیگر احزاب داشته‌اند.

البته باید توجه داشت که این جابه‌جایی رای در مناطق مختلف روندی متفاوت خواهد داشت. در مناطق کردنشین رقابت بین حزب «ح.دپ» و «آ.ک.پ» بیشتر به چشم می‌خورد. در مناطق غربی رقابت بیشتر بین «ج.ح.پ» و حزب حاکم است و در برخی مناطق «م.ح.پ» نیز در این رقابت سهیم می‌شود. در مناطق مرکزی نیز رقابت بیشتر بین حزب حرکت ملی و «آ.ک.پ» صورت می‌گیرد. اما شاید سرنوشت‌سازترین اتفاق در این انتخابات موفقیت یا عدم موفقیت حزب «ح.د.پ» در کسب حداقل ۱۰ درصد آرای ترکیه برای حضور در مجلس باشد.


با توجه به حضور بسیار ضعیف احزاب مختلف در مناطق کردنشین بیشتر آرای این مناطق بین دو حزب «ح.د.پ» و «آ.ک.پ» تقسیم می‌شود و در این شرایط عدم موفقیت حزب دموکراتیک خلق در عبور از سد موجود حزب عدالت و توسعه بیشترین نفع را خواهد برد و در این صورت قریب به اتفاق نمایندگان این مناطق به حزب حاکم اختصاص خواهد یافت.


قطب‌های دیگر انتخابات ترکیه


اگرچه در انتخابات ۲۰۱۵ مجلس ترکیه بیشتر نام چهار حزب ذکر می‌شود، ولی باید توجه داشت که مجموعا ۲۰ حزب و ائتلاف در این انتخابات حضور خواهند داشت. با اینکه بیشتر این احزاب تاثیر زیادی بر نتایج انتخابات نخواهند داشت ولی حضور احزابی مانند حزب وطن و ائتلاف‌هایی مانند ائتلاف حزب سعادت و حزب «ب.ب.پ» بنابه خاستگاهشان در نتیجه انتخابات تاثیرگذار خواهند بود. حزب وطن یا «د.س.پ» که نزدیک به جریان چپ به شمار می‌رود می‌تواند آرای ریزشی از «ج.ح.پ» را جذب کرده و مانع جذب آن از طرف حزب دموکراتیک خلق شود و در نتیجه عدم موفقیت این حزب در کسب ۱۰ درصد کل آرا را در پی داشته باشد؛ حزبی که با از دست دادن ۲۲۶هزار و ۵۳۲ رای (با توجه به میانگین ۴/ ۱۰درصدی آرا) شاید دیگر به مجلس راه نیابد. ائتلاف سعادت که یکی حزب مادر «آ.ک.پ» و دیگری فرزند «م.ح.پ» است از ائتلاف‌های تاثیرگذار خواهند بود و توانایی جذب رای از این احزاب را دارند.


فردای انتخابات ترکیه


این انتخابات که با حضور ۵۶ میلیون و ۶۳۲ هزار و ۸۸۹ نفر برگزار می‌شود نه تنها برای ترکیه بلکه برای منطقه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آیا آرای «آ.ک.پ» برای تشکیل دولت به‌صورت تک‌حزبی خواهد بود یا مجبور به تشکیل دولت ائتلافی خواهد شد؟ اگر دوباره دولت ائتلافی بر سر کار آید؛ این ائتلاف بین کدام احزاب خواهد بود؟ آیا حزب دموکراتیک خلق خواهد توانست از سد ۱۰درصدی عبور کند؟

در صورت عدم موفقیت حزب «ح.د.پ» به عبور از سد انتخابات چینش کرسی‌هایی به چه نحوی خواهد بود؟ در صورت عدم حضور «ح.د.پ» که شاخه سیاسی «پ.ک.ک» به شمار می‌آید، روند صلح بین گروه تروریستی «پ.ک.ک» و حکومت ترکیه چگونه پیش خواهد رفت؟ آیا میزان کرسی‌های حزب عدالت و توسعه برای ایجاد تغییرات در قانون اساسی کافی خواهد بود؟ اینها همه سوالاتی هستند که فردای انتخابات جوابی برای آنها خواهد بود و البته هر یک از سناریوها نه تنها ترکیه بلکه منطقه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.