مناظره داخل حاکمیت الزامی است

شاید کمتر نهادهای تحقیقاتی کشور به بررسی عمیق یک اجلاس بین‌المللی و یافتن راهبرد ایرانی از داخل آن پرداخته‌ باشند. روز سه‌شنبه «مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری» از محمود سریع‌القلم به‌عنوان استاد دانشگاهی که در دوره‌های متعددی در اجلاس اقتصادی داووس حضور یافته، دعوت کرده ‌بود. به گزارش«فرارو»، سریع‌القلم با توجه به آنچه در اقتصاد این روزهای جهان می‌گذرد، به راهبردهای افزایش قدرت ملی پرداخت. میهمانان این جلسه از نهادهای مختلف کشور و دانشگاهیان بودند و میزبان نیز حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رئیس‌جمهوری بود. او در بخش راهبردهای افزایش قدرت ملی تاکید کرد که باید در مناظره‌های داخل حاکمیت به جمع‌بندی در مورد برخی موضوعات دست یافت تا جامعه از نزاع‌های داخلی فکری رها شود.

نگاهی به اجلاس داووس ٢٠١٥

محمود سریع‌القلم، استاد دانشگاه شهید بهشتی که بیش از ٢٠ سال است در جلسات دیپلماتیک کشور حضور دارد و هم‌عرض آن در جلسات بین‌المللی هم حضور داشته، در این جلسه به واکاوی اجلاس داووس ٢٠١٥ پرداخت. او توضیح داد در داووس امسال بیش از ٣٠٠ میزگرد در طول شش روز برگزار شد که وضعیت اقتصاد، سیاست و امنیت جهانی را از زوایای مختلف بررسی کرد، اما اجلاس امسال چند نکته تمایز داشت؛ «اول، در جهان امروز منطقه‌گرایی جای جهانی‌شدن را گرفته ‌است و کشورها تلاش می‌کنند مشکلات منطقه‌ای خود را به صفر برسانند.

حتی مشکلات مرزی نیز از این قاعده مستثنا نیست. نمونه آن چین یا کشورهای آمریکای لاتین و آمریکای مرکزی‌اند که با همسایگان خود مشکل مرزی دارند، اما تلاش می‌کنند حل این‌گونه مشکلات را به تعویق بیندازند؛ چون فعلا کشورها سرنوشت مشترک پیدا کرده‌اند و این موجب شده آنها به یکدیگر قفل شوند. دومین نکته تمایز این دور از داووس از نظر سریع‌القلم «ارتباط مستقیم کیفیت حکمرانی و زندگی مردم است. اگر دولت‌ها و حاکمیت‌ها مسائل را به نحوی مدیریت ‌کنند که مردم و دستگاه‌های اجرایی به فناوری‌های جدید دسترسی پیدا کنند، کیفیت حکمرانی افزایش پیدا می‌کند.»

این استاد دانشگاه بر نکته دیگری نیز تاکید کرد: «کشورهای کهنی مانند ایران، چین، هند و... که درون پیچیده‌ای دارند و مسائل را تنها اقتصادی نمی‌بینند، باید تناقضات بین‌المللی را کاهش دهند و نهایت بهره‌برداری اقتصادی را از جهان ببرند. در مثال این موضوع اگر بخواهیم عددی بنگریم می‌توان از روسیه و چین نام برد.» سریع‌القلم عدد تناقضات بین‌المللی چین را ١٥ و میزان بهره‌وری این کشور از جهان را ٨٠، دسته‌بندی کرد.

در دیگرسو نیز روسیه قرار دارد که تناقضات بین‌المللی خود را به عدد ٤٥ رسانده و میزان بهر‌ه‌وری سیاسی‌اش از جهان عدد ٥٥ است. او در مثال دیگری نیز در مورد نگاه این دو کشور به جهان، به تجارت یک تریلیون دلاری چین با آمریکا اشاره کرد و گفت: «نگاه روسیه، پوتین و نزدیکانش دیگرگونه است. پوتین معتقد است کشوری را مدیریت می‌کند که از یکسو به دیگر سوی آن اختلاف زمانی هفت ساعته وجود دارد و صاحب هفت هزار کلاهک هسته‌ای است و سابقه امپراتوری دارد. به همین دلیل وقتی مستاصل می‌شود، جای دیگری از جهان را می‌گیرد، درحالی‌که این رفتار اکنون در جهان دیده نمی‌شود، اما چین به شکل دیگری در حال تسخیر جهان است.»

خاورمیانه با کمترین سطح همکاری

سریع‌القلم به هماهنگی و همگرایی چشمگیر کشورها نسبت به سال‌های گذشته اشاره و یادآوری کرد: براساس داده‌های آماری بالاترین درصد همکاری‌های دنیا در آسیا و کمترین آن در خاورمیانه است. ازهمین‌رو «کشورهای آسیایی به سمت همکاری‌های عمیق و در مرز هم‌گرایی حرکت می‌کنند. در این بین جالب است که کشورهای خاورمیانه با هم فقط ۶ درصد تبادل اقتصادی دارند، اما بالای ٩٠ درصد تبادلات اقتصادی خاورمیانه بیرون از منطقه انجام می‌شود. این باوجود تشابهات فرهنگی و دینی بسیار جای تامل دارد.»

این استاد دانشگاه در بخش دوم سخنرانی خود با استفاده از تجربه کشورهای دیگر به راهبردهای افزایش قدرت ملی ایران پرداخت و تاکید کرد: «اکنون انرژی زیادی صرف ایجاد توازن سیاسی می‌شود و این تنها برای حفظ وضع موجود خوب است.» او با اشاره به وضعیت اقتصادی همسایگان و مبادلات تجاری موجود گفت: «ما نیازمند اجماع ملی هستیم و همه کشورها از درون حاکمیت تصمیم گرفتند که پیشرفت کنند و به دنبال آن جامعه اقناع شده‌است.» «ما نیازمند اجماع بر سر مفاهیم هستیم که تفاوت یک دولت و دولت بعدی در اجرای سیاست‌ها باشد، نه تفاوت در تعاریف و مصادیق.» سریع‌القلم به موضوعی مانند عدالت اشاره و تاکید کرد باید به تعریف مشخصی در مورد این‌گونه مضامین دست پیدا کنیم تا همیشه چنین اختلافات فکری و فلسفی و اجتماعی را نداشته باشیم. او یادآوری کرد: «به نظر می‌رسد ما از نزاع‌کردن با یکدیگر لذت می‌بریم.» این استاد دانشگاه تاکید کرد: «در شرایط فعلی مناظره‌های داخل حاکمیت الزامی است و نیازی به علنی‌شدن این همه درگیری نیست و باید با مناظره‌های داخل حاکمیتی به جمع‌بندی دست پیدا کنیم.»

قوه مقننه، قوه کلیدی است

این استاد دانشگاه تاکید کرد برای بهره‌برداری اقتصادی از جهان فعلی باید مسائل درونی کشور را رفع کرد. «باید توازنی بین توانمند‌سازی داخلی و قدرت خارجی برقرار کرد، نمی‌توان سالانه ١٧ هزار کشته در جاده‌ها داد و از قدرت خارجی حرف زد. اگر مدیریت داخلی نکنیم، قدرت ایران را برای ٢٠ سال آینده از دست می‌دهیم.» او ادامه داد: «حاکمیت‌ها برای مدیریت کشور باید لایه‌هایی باز کنند، چون جامعه متنوع و متکثر است. باید نوعی پذیرش عمومی از آدم‌ها و گرایش‌های مختلف در جامعه ایجاد شود تا آنها بتوانند در جامعه نقش داشته باشند.» سریع‌القلم در این نشست بر نقش قوه مقننه به‌عنوان یک قوه کلیدی تاکید کرد که می‌تواند در حل‌وفصل مسائل جاری کشور قوانین مناسب تصویب کند. این استاد دانشگاه نشست خود را با این سوال کلیدی به پایان برد که کدام‌یک از کشورهای همسایه از پیشرفت و رشد اقتصادی ایران خوشحال خواهند شد؟ سوالی که بد نیست با نگاهی به نقشه همسایگان به پاسخ آن بیندیشیم.