خشم اعراب از دیپلماسی منطقه‌ای تهران

گروه دیپلماسی: این روزها رابطه دو رقیب منطقه‌ای بیش از پیش تنش آلود است، به نحوی که اختلافات پا را فراتر از سطح منطقه‌ای گذاشته و خود را به عرصه ورزشی و فریضه وحدت بخش حج نیز کشانیده است. توطئه نفتی، کارشکنی در روند مذاکرات هسته‌ای، حمله به یمن و به دنبال آن تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده، کافی بود تا پرونده اختلافات تهران و ریاض گسترده تر از قبل شود. با وجودی که نزدیک به دو سال از ریاست جمهوری حسن روحانی می‌گذرد هنوز گشایشی در روابط بین ‌ایران و عربستان رخ نداده است. همچنین روز گذشته شاهد تجمع خودجوش و البته بدون مجوز مردم در مقابل سفارت عربستان در تهران بودیم. در واکنش به انتقادات جدی از عربستان، مسوولان سعودی نیز ضمن ابراز تاسف از این حرکت صورت گرفته، وعده اشد مجازات برای عاملان آن را صادر کرده‌اند. هر چند که در این میان شاهد لغو پروازهای شیراز-جده و اصفهان-جده در روزهای گذشته از سوی مسوولان عربستان نیز بودیم. متاثر از فضای به راه افتاده در شبکه‌های اجتماعی، برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از یک فوریت طرح لغو عمره خبر دادند و حتی برخی از مراجع تقلید نیز با بیان اینکه عمره یک امر مستحبی است، از حفظ عزت فرد مسلمان یاد کردند. اما فارغ از این موضوعات، به‌نظر می‌رسد که تقابل دو کشور بیشتر خود را در جنگ یمن و حمله عربستان به مواضع حوثی‌ها نشان داده است. به‌ویژه که سعودی‌ها همواره مدعی‌اند ایران در حمایت و آموزش شیعیان زیدی نقش مستقیمی ایفا می‌کند. بر این مبنا، عربستان روز ۵ فروردین و همزمان با آغاز مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ در شهر لوزان سوئیس در اقدامی غافلگیرکننده و با مشارکت برخی دولت‌های شورای همکاری موسوم به ائتلاف عربی به یمن حمله کرد. از آن تاریخ تاکنون عربستان به دنبال یارگیری در این بحران بوده است. اما تلاش برای کشاندن پاکستان و استفاده از ظرفیت‌های نظامی این کشور هنوز راه به جایی نبرده است. به‌خصوص که با دیپلماسی فعال ایران در منطقه و سفر وزیر امور خارجه به مسقط و اسلام‌آباد و پیشنهاد یک طرح چهار ماده‌ای برای خروج از بحران یمن، خشم سعودی‌ها برانگیخته شده است. بسیاری از تحلیلگران خارجی، این اتفاق را شکستی دیگر برای عربستان سعودی می‌دانند. محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران روز چهارشنبه هفته گذشته به پاکستان سفر کرد و با مقامات ارشد این کشور از جمله نخست وزیر، فرمانده ارتش و رئیس پارلمان این کشور در مورد تحولات یمن بحث و گفت‌وگو کرد. پیش از سفر ظریف، رئیس‌جمهور ترکیه در سفری یک‌روزه به تهران موضوع یمن را در تهران مورد تبادل‌نظر قرار داد. یک روز پس از دیدار ظریف با مقامات پاکستان، پارلمان این کشور به تصمیمی رای داد که اسلام آباد را به پایبندی به بیطرفی در منازعه یمن ترغیب می‌کند. به گزارش «انتخاب»، پس از گذشت چند روز از بحث و گفت‌وگو درباره درخواست عربستان برای فرستادن سربازان پاکستانی به یمن و بعد از پنج روز بررسی تحولات یمن در پارلمان پاکستان، سرانجام نمایندگان پارلمان این کشور با اکثریت قاطع به پایبندی به بیطرفی و عدم مداخله در امور یمن به عنوان یک طرف حامی عربستان رای دادند. پارلمان پاکستان تصمیم گرفت این کشور نقش میانجی را برای حل بحران سعودی - یمنی ایفا کند. با این حال، پارلمان پاکستان یک شرط گذاشت؛ جنبش انصارالله نباید هیچ‌گونه حمله‌ای به مقدسات سعودی مانند حرمین شریفین یا حرم نبوی انجام دهد. شرط پارلمان پاکستان منطقی به نظر نمی‌آید، چراکه جنبش انصارالله هیچ‌گاه تهدیدی برای حمله به مسجد نبوی یا مسجد الحرام نکرده است. گمان می‌رود این شرط پاکستان برای برون رفت از تنگنا در روابط با عربستان است به خصوص آنکه ریاض، اسلام‌آباد را در خصوص حمله به یمن تحت فشار گذاشته است. نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان با دولت عربستان به‌خصوص آل سعود روابط بسیار خوبی دارد. دولت نواز شریف می‌خواهد به شیوه‌ای از این مخمصه خارج شود که هم سعودی‌ها و هم نمایندگان پارلمان را راضی کند. نمایندگان پارلمان پاکستان از عواقب دخالت این کشور در حمله عربستان به یمن اطلاع دارند. ظریف در این گفت‌وگوها پیشنهادی ۴ مرحله‌ای برای حل بحران یمن ارائه داد که مشتمل است بر آتش بس فوری،کمک‌رسانی به‌ویژه ارسال دارو و مواد غذایی و کمک به مجروحان،ایجاد گفت‌وگوی یمنی-یمنی و تشکیل دولت فراگیر. محمدجواد ظریف همچنین گفت که با توجه به تجربیات گذشته تبعات مداخلات نظامی در یمن به بخشی از مشکلات تبدیل خواهد شد.

ایران مهم‌تر از اعراب

همزمان با ناکامی عربستان در به‌دست آوردن حمایت پاکستان در جنگ علیه یمن، انور قرقاش وزیر مشاور در امور خارجی امارات عربی متحده گفت به نظر می‌رسد تهران بیش از کشورهای خلیج (فارس) برای اسلام‌آباد و آنکارا اهمیت دارد. به گزارش «انتخاب»، او افزود تصمیم پارلمان پاکستان در خصوص بی‌طرفی در یمن و حمایت از عربستان سعودی متناقض و خطرناک است. قرقاش گفت امنیت خلیج (فارس) در معرض خطر قرار دارد و لحظه واقعی که همپیمان واقعی از همپیمان رسانه‌ای و کلامی را مشخص می‌کند فرا رسیده است. او از پاکستان خواست موضعی روشن به نفع روابط راهبردی خود با کشورهای عربی خلیج‌فارس در پیش بگیرد و افزود حمایت اقتصادی ما از پاکستان روشن است، اما حمایت سیاسی پاکستان در لحظه حساس وجود ندارد. قرقاش همچنین افزود که راه‌حل سیاسی در یمن مسوولیت ترکیه، ایران و عربستان سعودی است و مواضع بی‌طرفانه در این خصوص موجب ادامه بحران خواهد شد.

توافق ایران و ترکیه برای حل بحران یمن

از سوی دیگر، وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد آنکارا و تهران موافقت کردند که برای حل نزاع در یمن با یکدیگر همکاری کنند. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از «تودی‌زمان»، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفت که کشورش و ایران موافقت کردند تا برای حل نزاع یمن که تهدید تبدیل شدن به یک جنگ تمام عیار منطقه‌ای را در بر دارد، با هم همکاری کنند. او که همراه با محمدعلی احمد کارتی، وزیر خارجه سودان نشستی خبری را در آنکارا برگزار کرده بود، گفت: «ترکیه و ایران تصمیم گرفته‌اند تا همکاری نزدیکی برای یافتن یک راه‌حل پایدار و دائمی برای نزاع یمن داشته باشند.» او گفت طی دیدار رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه از تهران، هر دو طرف وعده دادند تا در کنار یکدیگر همکاری داشته باشند. همزمان منابع بین‌المللی از شروع رایزنی‌ها و گفت‌و‌گوهایی داخل پایتخت عربستان در مورد بررسی راه‌های جدید برای حل موضوع یمن خبر می‌دهند. به گزارش خبرگزاری فارس، نوشته پایگاه خبری اخبار الیمن، در راستای این رایزنی‌ها در ریاض، تعداد زیادی از اعضای هیات عالی نظارت بر گفت‌و گوهای ملی در یمن [همسو با عربستان] سعی دارند گروه‌ها و قبایل یمنی به استثنای جنبش انصارالله و طرفداران علی عبدالله صالح (رئیس‌جمهور مخلوع اسبق) را برای رسیدن به یک راه‌حل جهت برون رفت از بحران این کشور دور هم جمع کنند. طبق این گزارش، یکی از پیشنهادهای مطرح شده در این گفت‌و‌گوها، مشارکت ایران به همراه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و سازمان ملل متحد جهت نظارت به گفت‌وگوهای گروه‌های یمنی است تا گروه‌های همسو با ایران نیز مطمئن شوند که منافع آنها در این گفت‌و گوها پایمال نخواهد شد.