سیدعلی سقاییان سفیر سابق ایران در آذربایجان یکی از مهم‌ترین محورهای مورد تاکید مسوولان دولت‌های گذشته و همچنین دولت یازدهم، برقراری صلح و امنیت با همسایگان بوده که یکی از سرفصل‌های مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی محسوب می‌شود؛ منطقه قفقاز جنوبی که سه کشور آذربایجان، ارمنستان و گرجستان در آن واقع شده‌اند نیز همواره مورد توجه سیاستگذاران دیپلماسی ایران بوده‌اند. اهمیت این حوزه به‌خصوص در زمینه‌های حمل‌و‌نقل امن، عبور خط لوله و مسیرهای انرژی که از این منطقه می‌گذرد، قابل درک است. علاوه‌بر آن، برقراری امنیت در این منطقه یکی از اولویت‌های مهم است. ایران همواره پیشگام صلح بوده و از هر گونه میانجی‌گری بین کشورهای منطقه و سایر کشورها برای حل مسایل استقبال کرده است. نمونه این مساله را می‌توان در میانجی‌گری میان دولت تاجیکستان و گروه‌های اپوزیسیون در سال‌های گذشته مشاهده کرد. از این منظر منطقه قفقاز جنوبی نیز دارای حساسیت‌های خاص خود بوده و بر این اساس شاهد سفرهای مکرر مقامات کشورها در سطوح عالی بوده‌ایم، اخیرا نیز محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سفری به جمهوری آذربایجان داشت و در دیدار با رئیس‌جمهور این کشور، گسترش روابط تهران- باکو مورد تاکید قرار گرفت. روابط دو کشور ایران و آذربایجان دارای ریشه‌های عمیق تاریخی و مذهبی است. اکثریت مردم آذربایجان هم کیش بوده و علاقه آنها به اهل بیت زمینه پیوند مذهبی را فراهم می‌آورد. از سوی دیگر پیوندهای تاریخی و فرهنگی بین دو کشور و همچنین شباهت‌های فرهنگی دو ملت، موجب تقویت روابط فی مابین می‌شود. جمهوری اسلامی ایران همواره معتقد به ایجاد روابط متعادل میان همه کشورهای منطقه به‌خصوص همسایگان بوده است. به طور حتم مناقشه در منطقه به نفع هیچ کشوری نیست. در مورد مناقشه آذربایجان و ارمنستان در منطقه قره‌باغ نیز جمهوری اسلامی ایران از طریق گفت وگو و بهره‌گیری از مجاری بین‌المللی به‌خصوص گروه مینسک تلاش کرد که مساله حل و فصل شود. پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران حل این مساله از طریق میانجی‌گری به‌منظور یافتن راه‌حل عادلانه میان آذربایجان و ارمنستان است. البته در حوزه چالش‌های منطقه قفقاز جنوبی باید به نفوذ خزنده‌ای که رژیم صهیونیستی طی سال‌های گذشته به دنبال آن بوده است اشاره کرد. نفوذ خزنده‌ای که با تحرکات و فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران در راستای آگاهی بخشی ملت‌های منطقه و هشدارهای لازم، منزوی شده و با توجه به دیپلماسی فعال دولت یازدهم و دستگاه سیاست خارجی، شاهد هستیم تمامی ترفندهای ایران هراسی رژیم صهیونیستی در این منطقه نتیجه عکس داده است. جمهوری اسلامی ایران بر این عقیده است که توسعه روابط دو کشور _ ایران و آذربایجان_ بیش از گذشته به‌خصوص در زمینه حمل‌و‌نقل، انرژی و تبادل علمی- فرهنگی ظرفیت‌های زیادی دارد. جمهوری اسلامی می‌تواند نیازهای علمی و فناوری همسایگان خود را برطرف کند. از طرف دیگر می‌تواند با همکاری‌های خوب دو کشور زمینه حضور فعالان اقتصادی و تجار دو کشور را در ایران و آذربایجان و در سایر کشورها از طریق فعالیت مشترک فراهم آورد.