گروه دیپلماسی: زمزمه‌های دستیابی به توافق هسته‌ای در ماه مارس (اسفند) در فضای انتقادهای داخلی در حال شنیده شدن است. چه سخنان وزیر خارجه ایران درخصوص مناسب بودن ماه مارس برای دستیابی به توافق را ملاک قرار دهیم و چه اختلافات میان جمهوری‌خواهان در کنگره که طرح تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران را تا پایان ماه مارس به تعویق انداخته‌اند. به این فهرست، اگر تاکید سخنگوی وزارت خارجه ایران بر کم شدن فاصله‌ها و همچنین دفاع وزیر خارجه فرانسه از ادامه مذاکرات و مخالفت با تحریم‌های جدید را نیز اضافه کنیم، به این فرضیه می‌رسیم که زمینه‌ها برای توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ بیش از هر زمان دیگری در حال مهیا شدن است. اگرچه نشانه‌های توافق در حال بروز است، اما نباید از حجم انتقادهای داخلی که این روزها بر دوش وزارت خارجه سنگینی می‌کند، نیز گذشت. تا جایی که محمد جواد ظریف در واکنش به آن، گفت که ما در شرایط بسیار دشواری در حال مذاکره هستیم. «مگر انسان چقدر توان تحمل فشار از داخل را دارد؟» در این شرایط و با شروع مذاکرات یک روزه استانبول و در آستانه گفت‌وگوهای هسته‌ای در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ در هفته آینده، سناتور رابرت منندز، یکی از طراحان تشدید تحریم‌های ایران، می‌گوید که او همراه با دیگر سناتورهای دموکرات‌ از طرح تشدید تحریم‌های ایران تا اواخر ماه مارس(اوایل فروردین) حمایت نمی‌کنند. این سناتور جمهوری‌خواه در اظهارنظری گفته است که او همراه با بسیاری از قانون‌گذاران دموکرات که هم‌اکنون در اقلیت هستند، به باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا نامه نوشته‌اند که از طرح موسوم به «کرک-منندز» که طرحی برای تشدید تحریم‌های ایران است، تنها بعد از آغاز بهار(سال ۱۳۹۴) و در صورتی که توافقی سیاسی در میان نباشد، حمایت خواهند کرد.

پس از آنکه ایران و گروه ۱+۵ در سوم آذرماه(۲۴ نوامبر) که به‌عنوان آخرین ضرب‌الاجل دستیابی به توافق جامع و نهایی تعیین شده بود، نتوانستند به این توافق برسند با تمدید دو مرحله‌ای مذاکرات به مدت ۷ ماه، تصمیم گرفتند چارچوب جدیدی از گفت‌وگو‌ها را به منظور دستیابی به توافق جامع و نهایی در دستور کار قرار دهند. اشاره رابرت منندز به ماه مارس(اسفند) است که قرار است ایران و ۱+۵ زمینه‌ها برای توافق سیاسی را فراهم کنند و سپس تا ژوئن(۱۰تیر) جزئیات توافق جامع را مکتوب کنند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، سناتور منندز این سخنان را روز سه‌شنبه (۷بهمن) در جلسه کمیته بانکی سنا ایراد کرد. باراک اوباما اخیرا اعلام کرد که رای‌گیری در سنای آمریکا برای تشدید تحریم ایران، مذاکرات هسته‌ای با این کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و از این‌رو در صورت تصویب چنین طرحی، بی‌درنگ آن را وتو خواهد کرد.

سناتورهای دموکرات و جمهوری‌خواه در سنای آمریکا مشغول کار روی طرح تشدید تحریم‌ها علیه ایران هستند و اگر ۶۷ سناتور آمریکایی به این طرح رای دهند، رئیس‌جمهوری ایالات متحده قادر به وتوی آن نخواهد بود. هم اکنون جمهوری‌خواهان در هر دو مجلس آمریکا در اکثریت هستند، اما جمهوری‌خواهان ۵۴ کرسی از ۱۰۰ کرسی سنا را در دست دارند و نیازمند حمایت دموکرات‌ها در زمینه طرح تشدید تحریم‌های ایران هستند. جو دانلی یکی از نماینده‌های دموکرات سنا که از تاخیر در تشدید تحریم‌های ایران حمایت می‌کند، گفته است که او نمی‌تواند از عملی «غیرلازم» که شانس موفقیت مذاکرات را کمرنگ می‌کند، حمایت کند.

مارس زمانی مناسب برای توافق

همزمان با تحولات جدید در کنگره آمریکا، وزیر امورخارجه ایران با تاکید بر اینکه ماه مارس تاریخ خوبی برای دستیابی به توافق است، گفت که احساس می‌کنم، ضرورت دارد اگر طرف غربی به دنبال دستیابی به توافق است سریع‌تر اقدام کند، چون بالاخره زمان محدود است و صبر جمهوری اسلامی هم برای رسیدن به راه حل بی‌انتها نیست.

محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، درخصوص اظهارات اخیر رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ مبنی بر بررسی مذاکرات هسته‌ای ایران در یکی از نشست‌های این کنفرانس با حضور وزرای خارجه اروپا، گفت: «هنوز برگزاری این نشست مشخص نیست. البته سال گذشته هم که من در کنفرانس امنیتی مونیخ شرکت کردم، یکی از جلسات در مورد مذاکرات هسته‌ای ما بود، من در آن جلسه حضور داشتم، اما سایر مذاکره کنندگان غربی حضور نداشتند.»

ظریف با تاکید بر اینکه ماه مارس، تاریخ خوبی برای دستیابی به توافق است، گفت: «اعتقاد دارم اگر اراده سیاسی در طرف مقابل برای اجرای مفاد توافق ژنو وجود داشته باشد، دستیابی به توافق امکان پذیر است.» او ادامه داد: «توافق نامه ژنو دو هدف برای ما تعیین کرده است؛ اول اینکه برنامه هسته‌ای ایران صرفا صلح‌آمیز باشد و دوم اینکه تحریم‌ها برداشته شود.» ظریف تاکید کرد: «اگر غرب به این دو توافق وفادار باشد رسیدن به راه حل کار دشواری نیست.»

وزیر امورخارجه گفت: «در حال حاضر نیز در کلیات این دو موضوع توافق شده است. یعنی برنامه هسته‌ای ایران در حد غنی‌سازی خواهد بود، هیچ یک از تاسیسات هسته‌ای ایران بسته نخواهد شد، تحریم‌ها برداشته خواهد شد و بحث نظارت‌ها طبق توافق ژنو وجود دارد.»

او ادامه داد: «البته برای ما طبیعی است که نظارت‌هایی را طبق مقررات بین‌المللی برای اعتماد‌سازی بپذیریم اما راجع به جزئیات اینکه تحریم‌ها چه وقت برداشته می‌شود و در برابر چه اقداماتی این کار انجام می‌شود، به نظر من کاملا مشخص است، اما هنوز طرف مقابل روی این موضوعات توافق نکرده است.»

مذاکرات تمدید نمی‌شود

ظریف همچنین با بیان اینکه اگر اراده سیاسی و واقع‌بینی لازم در طرف مقابل باشد، مذاکرات حتی قبل از ۴ ماه هم به نتیجه می‌رسد، گفت: «توافق با حفظ فشار امکانپذیر نیست و نمی‌توانند برای ما تعیین تکلیف کرده و چارچوب تعریف کنند.» وزیر خارجه در پایان سفر دو روزه‌اش به ارمنستان در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، گفت که مذاکرات به مراحل بسیار حساسی رسیده و در حال حاضر بحث درباره جزئیات است. محمدجواد ظریف درخصوص تمدید مذاکرات در صورت عدم حصول توافق بعد از ۴ ماه نیز گفت: «بسیار دشوار است که بخواهم تصور کنم، این زمان قابل تمدید باشد.» او اضافه کرد: «دور قبل هم فکر می‌کردیم به تمدید نیازی نیست و بدون تمدید باید به نتیجه برسیم و در این دور نیز همین دیدگاه را داریم. به نظر می‌رسد در جمهوری اسلامی در این دور، کسی آمادگی تمدید را نداشته باشد.»

ظریف همچنین با بیان اینکه همه اعضای ۱+۵ در زمان برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ در این کنفرانس حضور ندارند و فقط جان کری، لوران فابیوس و اشتاین مایر وزرای خارجه آمریکا، فرانسه و آلمان در مونیخ هستند، تاکیدکرد: «هنوز تصمیمی برای برگزاری جلسه با ۱+۵ در مونیخ نگرفته‌ایم.»

مگر مذاکره‌کنندگان چقدر تحمل فشار داخلی را دارند

ظریف همچنین در واکنش به برخی انتقادات نسبت به قدم زدن با آمریکایی‌ها در طول مذاکرات، این موضوع را مساله جدیدی ندانست و گفت: «ما در شرایط بسیار دشواری درحال مذاکره هستیم. مگر چقدر انسان توان تحمل فشار از داخل را دارد؟» وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با «ایرنا» گفت: «به همه دوستانی که در داخل در مورد مذاکرات انتقاد می‌کنند عرض می‌کنم، ضمن اینکه به نظر همه احترام می‌گذارم و انتقاد را حق مردم، رسانه‌ها و نمایندگان محترم مجلس می‌دانم، می‌خواهم دو نکته را در نظر داشته باشند.»

او افزود: «یک نکته اینکه مراقب باشند انتقادهایشان مخرب منافع ملی نباشد، مخرب تیم مذاکره کننده هیچ مشکلی نیست. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که ما به‌عنوان نماینده کشور مذاکره می‌کنیم؛ اما حداقل تخریب منافع ملی را به‌عنوان خط قرمز قبول داشته باشند.» رئیس تیم مذاکره کننده هسته‌ای ادامه داد: «نکته دوم که می‌خواهم از آنها تقاضا کنم، این است که بدانند مذاکره در این شرایط کار بسیار دشواری است و ما در شرایط بسیار دشواری در حال مذاکره هستیم.»

ظریف گفت: «به فرموده رهبر معظم انقلاب تیم هسته‌ای کشورمان یک تنه مقابل یک لشکر ایستاده، یک لشکر به مذاکره با ما می‌آیند، اعضای تیم مذاکره‌کننده نمی‌توانند همزمان که با یک لشکر مذاکره می‌کنند، نگران این باشند که در کشور چندین دیدگاه و نظریه می‌خواهد هر حرکت، گفته و صحبتشان را به چالش بکشند؛ نه به نقد بکشند، بلکه به چالش بکشند.»

آغاز مذاکرات هسته‌ای در استانبول

همزمان، نشست چهارجانبه معاونان وزیر خارجه ایران و نمایندگان سه کشور اروپایی امروز(پنج‌شنبه) در استانبول برگزار می‌شود. تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به سرپرستی سیدعباس عراقچی بدین منظور بامداد دیشب(چهارشنبه) راهی استانبول شد. قرار است هلگا اشمید معاون فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این رایزنی‌ها حضور داشته باشد. اتحادیه اروپا دیروز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که نمایندگان ۳ کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه و همتایان ایرانی آنان پنج‌شنبه ۹ بهمن (۲۹ ژانویه) در استانبول طی نشستی یک روزه رایزنی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران را پیگیری خواهند کرد.

کمتر شدن فاصله‌ها در مذاکرات

همزمان، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز تاکید کرد که فاصله‌ها بین ایران و طرف‌های مذاکره کننده هسته‌ای اندکی کمتر شده است و امیدواریم با اراده سیاسی به تفاهم سیاسی برسیم. «مرضیه افخم» دیروز در نشست خبری به مذاکرات گسترده یک ماه گذشته با ۱+۵ اشاره کرد و افزود: «تیم هسته‌ای ایران، پیشنهادهایی برای خروج از بخش‌هایی که با مشکل مواجه شده، ارائه داده است که امیدواریم طرف مقابل به آن توجه کند.» افخم تاکید کرد: «می خواهیم به تفاهم برسیم البته نه به هر قیمتی.» او همچنین درباره طرح کنگره آمریکا برای افزایش تحریم‌ها علیه ایران گفت: «ابزار تحریم کهنه و از کار افتاده است.»

تحریم‌ نتایج منفی به دنبال خواهد داشت

از سوی دیگر، وزیر امور خارجه فرانسه با اعلام مخالفت خود با تصویب اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران خواهان ادامه مذاکرات با تهران شد. به گزارش «ایسنا»، لوران فابیوس که در کویت به سر می‌برد، روز گذشته در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با شیخ صباح الخالد همتای کویتی‌اش با تاکید بر حق ایران در دستیابی به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز، گفت که ایران حق دستیابی به بمب هسته‌ای را ندارد.

بنابرگزارش روزنامه دارالخلیج چاپ امارات، فابیوس همچنین تصریح کرد که اعمال تحریم‌های بیشتر علیه تهران نتایج منفی را به دنبال خواهد داشت. او ادامه داد: «در حال حاضر مذاکراتی بین ایران و ۱+۵ در جریان است که این مذاکرات دشوار و به لحاظ فنی پیچیده است. امیدواریم که این مذاکرات به نتایج مثبت و سازنده‌ای بینجامد.»