«حماس» گام عملی تازه‌ای برای ترمیم روابط با جمهوری اسلامی ایران برداشت. روابطی که در سال‌های گذشته دستخوش تغییر و تحول شده و گرمای سابق خود را از دست داده است. به گزارش «فرارو»، هیات بلندپایه جنبش مقاومت اسلامی «حماس» روز دوشنبه وارد تهران شد. سفری که قرار است زمینه‌ساز و فراهم‌کننده مقدمات سفر خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس به ایران شود. این هیات که ریاست آن را محمد نصر، عضو دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی به عهده دارد، متشکل از ماهر عبید و احمد جمال عیسی از اعضای دفتر سیاسی «حماس»، اسامه حمدان مسوول روابط بین‌الملل و خالد قدومی نماینده این جنبش در تهران است. هیات بلندپایه «حماس» قرار است در این سفر با مقامات ایرانی دیدار و گفت‌وگو کنند. محمد نصر در گفت‌وگو با مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین در تهران درباره اهداف این سفر اعلام کرد که «به دنبال تقویت مناسبات تاریخی خود با جمهوری اسلامی ایران هستیم.» او افزود: «حماس» نسبت به تقویت روابط تاریخی و دیرینه خود با ایران علاقه وافر و اهتمام ویژه‌ای دارد.

این در شرایطی است که یک دوره علاقه [طرفین] نسبت به تقویت این رابطه تا حدود زیادی کاهش یافته بود و جنبش مقاومت اسلامی به خصوص شاخه سیاسی آن در تلاش برای تقویت روابط با کشورهای عرب منطقه بود. روابط ایران و «حماس» در پی شدت گرفتن ناآرامی‌های سوریه از فروردین ماه سال ۱۳۹۰ کاهش پیدا کرد. تا آنجا که در پی شدت گرفتن بحران در سوریه «حماس» ابتدا با سکوت و پس از آن با حمایت تمام قد از مخالفان «بشار اسد»، با «ترکیه»، «قطر» و «عربستان» همراه شد تا آنجا که «خالد مشعل» در سفر سال گذشته‌اش به استانبول، خطاب به «اردوغان» نخست‌وزیر ترکیه گفت: «تو نه تنها رهبر ترکیه هستی، بلکه رهبر جهان اسلام هستی.»

با ادامه تنش و ناآرامی‌ها در سوریه، «حماس» در اعتراض به رویکرد دولت سوریه در قبال مخالفان دستور تعطیلی دفتر سیاسی خود مستقر در دمشق و خروج نیروهای کادر این دفتر از این کشور را صادر کرد و خالد مشعل، مغز متفکر سیاست‌های «حماس» دفتر تازه‌ای به غیر از دمشق برای خود دست و پا کرد. همزمان موسی ابومرزوق، معاون دفتر سیاسی حماس مدعی شده بود: «اگر ایران نمی‎خواهد افکار عمومی جهان عرب را علیه خود تحریک کند، باید در مورد حمایتش از رژیم بشار اسد در سوریه بازنگری کند.» همچنین «قاضی حمد»، معاون وزیر خارجه دولت «حماس» در گفت‌وگویی به روزنامه «دیلی تلگراف» گفته بود: «من انکار نمی‌کنم که ایران از سال ۲۰۰۶ به ما کمک‌های مالی و غیرمالی می‌کرد. اما الان اوضاع مثل گذشته نیست و من نمی‌توانم بگویم (روابط ما با ایران) مثل گذشته طبیعی است.»

در همین حال «حماس» در اولین اقدام عملی خود، در مهر ماه سال۹۱ دفتر خود را از «دمشق» به پایتخت یکی از حامیان مخالفان اسد یعنی دوحه قطر منتقل کرد.

«حماس» از یکی از زیرمجموعه‌های متعلق به «اخوان‌المسلمین» به شمار می‌رود و نزدیکی بسیاری با اخوان مصر دارد. در حالی که بر خلاف انتظار، با سرکارآمدن اخوان‌المسلمین در مصر، روابط تهران و قاهره چندان بهبود نیافت.

از ابتدای شکل‌گیری تحولات منتج به جنگ داخلی در سوریه موضع جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان اصلی‌ترین کشور حامی حماس، حمایت از سوریه و دولت این کشور در مقابل مخالفان و دشمنان خارجی بود.

پس از این تحولات صلاح «البردویل» یکی از مقامات ارشد جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فرانسه گفته بود: «به دنبال حوادث سوریه، حمایت‌های مالی ایران به حماس کاهش یافت به همین دلیل، این جنبش هم اکنون با بحران مالی مواجه است.»

از این رو حماس برای جبران کسری بودجه و عبور از بحران مالی دور تازه‌ای از رایزنی‌ها برای بهبود رابطه با کشورهای منطقه را در دستور کار قرار داد که این نیز مزید بر علت شد تا شایعه تنش در مناسبات جمهوری اسلامی ایران و «حماس» قوت بگیرد.

در همین حال سال ۱۳۹۰ بود که اردن و «حماس» پس از مدت‌ها تیرگی روابط با میانجیگری قطر، اختلافات خود را کنار گذاشتند و روابط خود را از سر گرفتند و خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی «حماس» برای نخستین بار پس از سال‌ها، توانست برای دیدار با مادرش به اردن سفر کند.

پس از آن برخی رسانه‌های عربی از جمله القدس العربی، در گزارشی مدعی شدند که عربستان همزمان با بهبود نسبی روابط «حماس» و اردن، درخواست کرد تا اردن از این فرصت برای قطع روابط «حماس» با تهران استفاده کند.

سال ۱۳۹۱ هم در ادامه رایزنی‌های «حماس» برای ایجاد پایگاهی جدید در منطقه و تامین مالی برای کسری بودجه در جریان سفر هنیه به ترکیه، برخی منابع دیپلماتیک اعلام کردند آنکارا به «حماس» قول داده تا ۳۰۰ میلیون دلار در سال به این گروه کمک کند. آن زمان تلاش ترکیه برای نفوذ در «حماس»، در حالی انجام شد که ایران و ترکیه در موضوعات منطقه‌ای از جمله سوریه و عراق دچار اختلاف نظر شدید شده بودند.

اما به نظر می‌رسد که کاهش ارتباطات و کمک‌های مالی ایران به «حماس»، سقوط دولت محمد مرسی که مورد حمایت «اخوان‌المسلمین» بود، کاهش نفوذ ترکیه در کشورهای عربی که پس از بهار عربی اتفاق افتاده بود، همچنین تغییر نگاه بین‌المللی به حل بحران سوریه و البته جنگ غزه که بر خلاف انتظار حماس، جز ایران و سوریه هیچ‌کدام از کشورهای عرب منطقه حاضر نشدند از مردم غزه در برابر جنایت‎های اسرائیل حمایت کنند، همه و همه موجب شده «حماس»، چرخشی دوباره به سوی ایران داشته باشد. چرخشی که البته ابتدا از سوی جمهوری اسلامی ایران مورد استقبال قرار نگرفت؛ زیرا پاییز سال گذشته با روی کار آمدن دولت حسن روحانی به دنبال آنکه خالد مشعل، پس از دو سال و نیم تصمیم گرفت به تهران سفر کند و روابط خود با تهران را ترمیم کند با مخالفت مقامات ایرانی مواجه شد. آبان ماه سال گذشته «القدس العربی» چاپ لندن به نقل از یک مقام مسوول در جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) نوشته بود: «ایران با سفر خالد مشعل به تهران مخالفت کرده و خواستار انجام این سفر در زمان دیگری شده است.» این مقام مسوول که نام خود را بیان نکرده است، اضافه کرد: «مقامات ایران گفته‌اند که به دلیل داشتن مشغله کاری، خواستار انجام این سفر در زمان دیگری هستند.»

این استقبال سرد جمهوری اسلامی از حماس پس از چرخش دوباره آنها به سمت ایران سبب شد که خالد مشعل از سال گذشته تا به اکنون قید سفر به تهران و تلاش برای بهبود روابط را بزند.

مشعل اما حالا برای آنکه بخواهد دوباره راهی تهران شود و به نوعی باب آشتی با ایران را باز کند، ابتدا هیاتی را راهی تهران کرده است تا آنها مقدمات سفر او را فراهم کنند.