جمع‌بندی «تیم هسته‌ای» از دور آخر مذاکرات
ظریف: مذاکرات به پایان موفقیت‌آمیز بسیار نزدیک شده است
گروه دیپلماسی: هشتمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران با موضوع دیپلماسی هسته‌ای که صبح دیروز در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، میهمانان ویژه‌ای داشت که این همایش را برای دانشجویان متمایز و پای خبرنگاران زیادی را به این نشست باز کرد. محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه و برخی از اعضای تیم هسته‌ای در سالن دانشکده حقوق و علوم سیاسی در جمع استادان، پژوهشگران و دانشجویان علاقه مند.
ظریف در همایش دیپلماسی هسته‌ای:
مذاکرات به پایان موفقیت‌آمیز خود بسیار نزدیک شده است
ظریف در نخستین سخنرانی در جمع دانشجویان پس از مذاکرات وین ۸ که به تمدید هفت ماهه توافق ژنو منجر شد، با بیان اینکه مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ یکی از مهم‌ترین مسائل روابط بین‌الملل پس از جنگ سرد است، گفت که برای نوشتن جزئیات توافق نیاز به تمدید داشتیم و فرصت هفت ماهه تمدید، برای فراهم کردن زمان است و اکثر مذاکره‌کنندگان معتقدند که زمان لازم برای رسیدن به توافق بسیار کمتر از این زمان است.
وزیرخارجه با تاکید بر اینکه به چارچوب توافق نهایی بسیار نزدیک شده‌ایم، گفت که مذاکرات فراز و نشیب دارد و کسی نباید زیادی خوشحال شود و ننویسد «هیچ». اینها در مذاکرات طبیعی است، کسی که این چیزها را می‌گوید مذاکره را متوجه نیست؛ بله اگر قرار باشد یا بروید بیانیه بخوانید یا بیانیه طرف مقابل را قبول کنید، مذاکره یک روزه یا به نتیجه می‌رسد یا نمی‌رسد. اشاره ظریف به تیتر یکی از روزنامه‌های منتقد دولت است که پس از مذاکرات هسته‌ای هفته گذشته در وین، این گفت‌وگوها را مورد تحلیل خود قرار داده بود.
رئیس هیات مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران همچنین گفت: «از شرایطی که هیچ‌کس گمان نمی‌کرد راه‌حلی برای موضوع هسته‌ای ایران وجود داشته عبور کرده و به مرحله‌ای رسیدیم که همه اذعان دارند تنها راه‌حل موجود و ممکن، مذاکره است.» ظریف تاکید کرد: «ما تصورهای طرف مقابل مذاکره را از الگوهای رفتاری ایران تغییر دادیم.»
ظریف در ادامه با بیان اینکه موضوع هسته‌ای، موضوعی است که در مقاطع مختلف ۶ وزیر امور خارجه کشورهای عمده جهان را به یک شهر آورده تا در برابر نمایندگان مردم بزرگ ایران به مذاکره بنشینند، گفت: «شاید برای اولین بار باشد در تاریخ اخیر، همزمان سه مقام ارشد وزارت امور خارجه در واشنگتن نیستند. اگر تاریخ روابط خارجی آمریکا را نگاه کنید کمتر سراغ دارید که سه مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا، وزیر، قائم مقام و معاون سیاسی وزیر خارجه آمریکا همزمان در واشنگتن نباشند چه رسد به اینکه در مذاکره حضور داشته باشند و این نشان دهنده اهمیت نقش جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین‌المللی و اهمیت مذاکرات است.»
حمایت ۸۴ درصد یهودیان آمریکا از توافق هسته‌ای
در ادامه، ظریف با ارائه دو نظرسنجی درخصوص مذاکرات هسته‌ای گفت: «در روز ششم نوامبر ۲۰۱۴، تقریبا کمتر از یک‌ماه پیش، روزنامه کریستین ساینس مانیتور مقاله‌ای منتشر کرد که ۸۴ درصد یهودیان آمریکا در مخالفت با نتانیاهو از توافق هسته‌ای با ایران حمایت می‌کنند.» او افزود: «به‌رغم همه سروصداها، هیاهوها، بازی‌های تبلیغاتی، عکس بمب کشیدن، خط کشیدن قرمز و سیاه، تمام تبلیغاتی که تمام تلاش نتانیاهو در آن بود، حتی در سخنرانی امسالش در مجمع عمومی با خواندن قسمت‌هایی از کتاب «آقای سفیر» گفت این ظریفی که شما می‌گویید معتدل است، اصلا معتدل نیست و این‌قدر به گرفتاری مبتلا شدند که ۸۴ درصد جامعه یهودی آمریکا معتقدند که راه‌حل با جمهوری اسلامی ایران، «توافق» است.»
او درخصوص نظرسنجی دوم هم گفت: «در تاریخ ۱۸ مه۲۰۱۲ موسسه PEW نظر سنجی منتشر کرد که بر اساس آن نظرسنجی ۶۳ درصد کل مردم آمریکا معتقد بودند تنها راه برخورد با موضوع هسته‌ای ایران، مذاکره است.» ظریف گفت: «این نشان می‌دهد که تمام دنیا، حتی جامعه آمریکایی، حتی جامعه‌ای که بیشترین تاثیرپذیری را علی‌القاعده از حرف‌ها و سیاه‌نمایی‌های آقای نتانیاهو دارد، به این نتیجه رسیده‌اند که راه برخورد با ایران راه «مذاکره» است؛ یعنی اینکه با این ملت با فشار، تحمیل و جنگ نمی‌شود صحبت کرد، اما این ملت اهل گفت‌وگو، اهل منطق، اهل مذاکره و اهل راه‌حل بوده و این تفاوت اساسی است.»
ایران امن‌تر شده است
رئیس دستگاه دیپلماسی در ادامه تولید امنیت، اقتدار، نفوذ و کاهش آسیب پذیری ایران در مذاکرات و تغییر فضای بین‌المللی به نفع جمهوری اسلامی را نیز از دیگر دستاوردهای مذاکرات دانست و افزود: «من ادعا می‌کنم که به دنبال این مذاکرات جمهوری اسلامی ایران امن‌تر شده است، هیچ‌کس دیگر نمی‌تواند علیه مردم ما بر طبل جنگ بکوبد و تمام فضاسازی‌های خصمانه علیه ایران فرو ریخته و دنیا فهمیده است که می‌شود براساس منطق و احترام و گفت‌وگو و منافع متقابل به تفاهم رسید.»
۸۰ ساعت مذاکره
وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه مذاکره کار دشواری است، گفت: «با ۱۰دوره مذاکره که شاید فقط در این دور آخر (دور دهم)، شخص بنده متجاوز از ۸۰-۷۰ ساعت مذاکره رو در روی دوجانبه، سه‌جانبه، پنج‌جانبه، هفت‌جانبه و هرچندجانبه که بخواهید، داشتیم و در پایان همه طرف‌ها اعلام کردند که به توافق بسیار نزدیک شدیم.»
نیاز به تمدید
دیپلمات ارشد ایران در ادامه با پرداختن به موضوع تمدید مذاکرات در هفته گذشته گفت که بسیاری از کسانی که مذاکره می‌کردند فکر می‌کردند که حتی اگر مذاکرات دو، سه روز ادامه می‌یافت، به یک چارچوب کلی دست می‌یافتیم؛ چارچوب کلی به معنای آن نیست که تمام جزئیات را می‌توانستیم بنویسیم. ظریف تاکید کرد: «ما نیاز به تمدید داشتیم تا بتوانیم جزئیات را بنویسیم؛ چون بعد از ۲۴ نوامبر ما به شرایط قبل از توافق ژنو برمی گشتیم و نیاز داشتیم فرصتی فراهم کنیم که جزئیات را بنویسیم؛ بنابراین نیاز بود که این توافق، تمدید شود.»
وزیر امور خارجه افزود: «امید این بود و واقعا هم خیلی نزدیک شدیم که چارچوب این توافق مشخص باشد تا دوستان و خود ما بتوانیم این جزئیات را نگارش کنیم و این هنوز هم کاملا در دسترس است و این فرصت هفت ماهه‌ای که برای رسیدن به توافق نهایی مطرح شده باز هم همان‌طور که در متن بیانیه وین می‌توانیم ببینیم این فرصت برای فراهم کردن زمان است؛ با این شرایط که اکثر مذاکره‌کنندگان معتقدند که زمان لازم برای رسیدن به توافق بسیار کمتر از این زمان است.»
دستاوردهای مذاکرات هسته‌ای
رئیس دستگاه دیپلماسی با برشمردن دستاوردهای هسته‌ای، ادامه داد: «بعد از یک سال‌و نیم مذاکره، دنیا امروز به این نتیجه رسیده است که احترام متقابل، بزرگداشت دستاوردهای مردم بزرگ ایران و شناسایی حقوق این مردم تنها راه رسیدن به توافق است. رئیس هیات مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران تاکید کرد: «دومین دستاورد این است که در این مذاکرات توانستیم تا حد بسیار زیادی، تصور طرف‌های مذاکره را از الگوی رفتاری ایران تغییر دهیم.» ظریف با ذکر یک مثال اضافه کرد: «تصور غلطی غربی‌ها داشتند از نحوه مذاکره کردن مقامات ایرانی، صرف‌نظر از قبل از جمهوری اسلامی یا بعد از جمهوری اسلامی که به آن وقت‌کشی، چانه‌زنی‌بازاری، فرش‌فروشی، امتیازدهی در آخرین لحظات و هرچه که می‌گویند، این تصور غلط از الگوی رفتاری ما باعث می‌شد که در هر مذاکره‌ای نتوانیم به اهداف خودمان از آن مذاکره برسیم.»
مذاکره یعنی بدهبستان
ظریف در پایان سخنان خود با بیان اینکه مذاکره یعنی بدهبستان، گفت: «مذاکره یعنی بدهبستان، به معنای یک گفت‌وگوی یکطرفه نیست، به معنی تحمیل همه نظرات نیست اما روی اصولمان ایستاده‌ایم و چون روی اصولمان ایستاده‌ایم، مذاکره فراز و نشیب دارد و طبیعی است.»
دنیای ما، دنیای ابرقدرت‌ها نیست
پیش از سخنان وزیر امور خارجه، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی و استاد روابط بین‌الملل با بیان اینکه بسیاری هنوز در ساختارهای کهنه به پدیده‌های بین‌المللی نگاه می‌کنند، گفت: «دیپلماسی هسته‌ای ایران نشان داده که دنیای ما دیگر دنیای ابرقدرت‌ها نیست و یک قدرت منطقه می‌تواند در مقابل ابرقدرت‌ها بایستد و سخن خود را به کرسی بنشاند.» حسین سلیمی با بیان اینکه در شرایط فعلی دیپلماسی هسته‌ای که نماد تقابل ایران با مجموعه‌ای کلان به نام سیستم بین‌الملل بدل شده است، تاکید کرد که در جریان مذاکرات هسته‌ای نه تنها ایران توانسته است جایگاه خود را در ساختار نظام بین‌الملل دگرگون کند، بلکه در گفتمان‌ها و گفتارها در عرصه بین‌الملل توانسته حق بهره‌برداری از انرژی هسته‌ای را به یک حق مشروع تبدیل کند.»
هدف اروپا؛ برقراری روابط با ایران
احمد نقیب زاده استاد دانشگاه تهران دیگر سخنرانی بود که پس از وزیر خارجه به ارائه مقاله خود پرداخت. او گفت: «اتحادیه اروپا با ایجاد تفاهم هسته‌ای قادر به تسهیل روابط خود با ایران خواهد بود. اروپا که سال‌ها است طعم تلخ صلح آمریکایی را چشیده از حضور ایران در مذاکرات هسته‌ای خشنود است و قصد دارد با رسیدن به تفاهمات هسته‌ای، روابط خود را هر چه بیشتر با ایران تحکیم بخشد.» او مهم‌ترین عامل برقراری ارتباط اتحادیه اروپا با ایران را آمریکا برشمرد و افزود: «از آنجا که آمریکا در تمام شرکت‌های اروپایی سهام دارد، آنها نمی‌توانند با ایران مراوده برقرار کنند؛ اما با رسیدن به تفاهمات صلح‌آمیز هسته‌ای این روابط تسهیل خواهد شد.»
دغدغه ما؛ برداشتن تحریم‌ها
در ادامه استاد دیگر دانشگاه تهران با یادآوری اظهارات وزیر امور خارجه مبنی بر اینکه همه مردم برای تیم هسته‌ای دعا می‌کنند حتی منتقدین، گفت: «دعا می‌کنیم که موضوع هسته‌ای حل شود.» فواد ایزدی با بیان اینکه دغدغه ما در حوزه هسته‌ای باتوجه به اظهاراتی که مقامات رسمی ایران دارند، برداشتن تحریم‌ها است، گفت: «حال این سوال اهمیت پیدا می‌کند که ما با طرف مقابل به توافق برسیم، آیا در نهایت تحریم‌ها برداشته خواهد شد یا خیر؟» ایزدی با بیان اینکه تحریمی که برای کشور مشکل ایجاد کرده است، تحریم‌های بانکی و نفتی از سوی کنگره آمریکا است، گفت: «تحریم‌هایی که اکنون بر کشور ما اعمال شده، بانی آن کنگره آمریکا است. سازمان ملل نه یک قطره نفت ایران را تحریم کرده و نه یک دلار نقل و انتقال پول ایران را.» او اضافه کرد: «از این جهت اگر هدف مذاکرات برداشته شدن تحریم‌ها است، باید به سمت آن رفت که آیا تحریم‌های بانکی و نفتی که کنگره آمریکا ایجاد کرده است، برداشته می‌شود؟» ایزدی با یادآوری هدف تحریم‌ها گفت: «هدف از اعمال این تحریم‌ها نیز به گفته طرف مقابل بازگرداندن ایران به پای میز مذاکرات و اعمال محدودیت در برنامه هسته‌ای تهران بوده است. در توافق ژنو (۲۴ نوامبر ۲۰۱۳) به ایران وعده داده شد تا در صورتی که توافق نهایی درخصوص برنامه هسته‌ای تهران صورت گیرد، تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران لغو خواهد شد.» او در پایان با تاکید بر اینکه لغو و پایان تحریم‌ها از سوی آمریکا کار چندان آسانی نیست، افزود: « اگرچه رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند برای مدت کوتاهی بیشتر تحریم‌ها را لغو کند، اما در بسیاری از موارد، پایان تحریم‌ها مستلزم تایید کنگره آمریکا است.»
تنفرات سیاسی در بحث هسته‌ای کنار گذاشته شود
عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی دیگر سخنرانی بود که در این همایش به ارزیابی خود از دیپلماسی هسته‌ای گفت: «گاهی از سوی برخی افراد کشور، برخی تنفرات سیاسی وارد بحث هسته‌ای می‌شود که این افراد باید در رفتار خود تامل داشته باشند و این تنفرات را کنار بگذارند.»
غلامعلی چگینی‌زاده افزود: «مذکرات هسته‌ای در دوران احمدی‌نژاد بیش از دیپلماسی، اعلام مواضع بود؛ اما دولت روحانی گرایش تامین منافع ایران را ایجاد کرد که اگر این گرایش به سنت تبدیل شود، حوزه سیاست خارجی متحول خواهد شد.» او با بیان اینکه کار دیپلماسی در واقع تولید پل برای تعامل با دیگر کشورها است، افزود: «کار دیپلماسی و توانمندی وزیر امورخارجه در موضوع سیاست خارجی و بحث مذاکرات هسته‌ای از امور قابل ستایش است.»
او ادامه داد: «نقد من به دولت این است که دیپلماسی بدون استراتژی، از نتایج دلخواه می‌کاهد و ما در وزارت خارجه شاید از شناخت دقیق نسبت به موضوع هسته‌ای دور باشیم و نگاه راهبردی به موضوع هسته‌ای نداشته‌ایم و این یکی از مهم‌ترین چالش‌های دیپلماسی هسته‌ای ما بوده است.»
ارسال نظر