مهر: هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا در کتاب خاطرات خود فصلی را به ایران اختصاص داده است و در آن به موضوعاتی چون تاریخچه روابط ایران و آمریکا، برنامه هسته‌ای ایران و گفت‌وگوهای شکل گرفته پیرامون آن پرداخته است. او در بخشی از خاطرات خود به مذاکرات ایران و آمریکا بر سر موضوع هسته‌ای و تلاش‌های عمان در این میان اشاره می‌کند و می‌نویسد: از سال ۲۰۰۹ دولت اوباما استراتژی دو مسیره یعنی فشار همراه با مذاکره را در قبال ایران برگزیده اما مذاکرات ایران و ۱+۵ به هیچ نتیجه‌ای نرسیده بود و احتمال درگیری نظامی در حال افزایش بود. سلطان به ما گفت که «من می‌توانم کمک کنم.» او یکی از معدود رهبرانی است که از سوی همه به‌عنوان میانجی صادق و درستکار مورد قبول است و روابط نزدیکی با واشنگتن،‌ کشورهای خلیج‌فارس و تهران دارد. او پیشنهاد داد گفت‌وگوهای مستقیم و محرمانه‌ای میان آمریکا و ایران برای حل موضوع هسته‌ای به میزبانی این کشور برگزار شود. تلاش‌های پیش از این برای به تفاهم رسیدن با ایران شکست خورده بود اما سلطان گمان می‌کرد که ممکن است او شانس این را داشته باشد تا توافق و خروج از این بن‌بست را تسهیل کند. لزوم محرمانه بودن این گفت‌وگو‌ها به این دلیل بود که تندروهای دو طرف نتوانند پیش از رسیدن به توافق جلوی آن را بگیرند.

انتقاد از محور شرارت خواندن ایران

وزیرخارجه سابق آمریکا همچنین نسبت به رویکرد دولت «جرج بوش» نسبت به ایران به‌طور تلویحی انتقاداتی مطرح کرده و آن را باعث انشقاق جهانی حول موضوع هسته‌ای ایران می‌داند: «اوایل سال ۲۰۰۳ این کشور تقریبا ۱۰۰ سانتریفیوژ برای غنی‌سازی اورانیوم در اختیار داشت. طی شش سال پس از آن، در سایه انشقاق در جامعه جهانی و نیز خودداری ایران از دادن اطلاعات و اجازه دسترسی به آژانس، این کشور مدام برنامه خود را توسعه داد. هنگامی که اوباما به ریاست‌جمهوری رسید ایران تقریبا ۵ هزار سانتریفیوژ داشت.»

او همچنین گریزی به سخنرانی معروف بوش و محور شرارت دانستن ایران نیز زده و می‌گوید: «برای مدت کوتاهی در اواخر دهه ۱۹۹۰ این امید وجود داشت که ایران مسیر دیگری را برگزیند. سال ۱۹۹۷ فردی میانه رو به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد. محمد خاتمی کسی بود که در مصاحبه تلویزیونی با رسانه‌ای آمریکایی گفت می‌خواهد دیوار بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا را فروبریزد. دولت آمریکا پس از حادثه «الخبر» ملاحظات قابل درکی داشت اما با این حال «بیل کلینتون» محتاطانه، گام‌های متقابلی دربرابر‌ ایران برداشت. می‌توان به اشاره‌ کلینتون به ایران در پیام ویدئویی عید فطر اشاره کرد: «امیدوارم به زودی در حالی که یک بار دیگر روابط خوبی با ایران داریم این روز عید را ببینیم.» دولت کلینتون برای شروع گفت‌وگو با ایران پالس‌های ‌دیپلماتیک متعددی برای این کشور ارسال کرد. از جمله آنها می‌توان به نامه‌ای اشاره کرد که توسط دوست مشترک ما یعنی عمان ارسال شد. «مادلین آلبرایت» وزیر خارجه وقت آمریکا با عذرخواهی رسمی از نقش آمریکا در کودتای ۱۹۵۳ و برداشتن تحریم‌هایی مشخص شاخه زیتون‌هایی علنی‌تر برای ایران فرستاد. اما ایران هیچ‌گاه این مسیر را تماما ادامه نداد و بخشی از این مساله هم به‌خاطر جلوگیری تندروها از اقدام توسط خاتمی بود. حملات ۱۱ سپتامبر آمریکا و امیدهای به‌وجود آمده پس از آن برای همکاری ایران با آمریکا در افغانستان که دارای مرز گسترده‌ای با ایران است می‌توانست خاتمی را در پیشبرد همکاری یاری کند اما سخنرانی ۲۰۰۲ بوش که در آن ایران، عراق و کره شمالی را محورهای شرارت خواند هرگونه امید به گفت‌وگوی دو کشور در آن زمان را از میان برد.»

افشای فردو و همراهی روسیه با آمریکا

تاسیسات فردو و افشای آن توسط آمریکا ادامه‌دهنده خاطرات هیلاری کلینتون است. «بعدازظهر ۲۳ سپتامبر جیم جونز مشاور امنیت ملی اوباما و من در هتل والدورف، مدودوف رئیس‌جمهور روسیه، لاوروف وزیرخارجه و سرگئی پریخودکو مشاور امنیت ملی وی را ملاقات کرده و شواهد پیرامون تاسیسات قم را به آنها ارائه کردیم. در اولین ملاقاتی که دو رئیس‌جمهور در لندن با هم داشتند مدودف تصدیق کرده بود که روسیه برنامه هسته‌ای ایران را دست‌کم گرفته بود اما با این حال اطلاعات جدید رئیس‌جمهور را شوکه کرد. در چهار سالی که وزیر خارجه بودم فقط یک بار دیدم که لاوروف پولادین این چنین سراسیمه و دچار لکنت زبان شود. پس از آن لاوروف رسانه‌ها را با گفتن جملاتی پیرامون تحریم‌های سخت‌تر علیه ایران که پیش از آن از وی هرگز شنیده نشده بود شگفت‌زده کرد. او گفت:تحریم‌ها به ندرت منجر به نتایج سازنده می‌شوند اما در برخی موارد اجتناب‌ناپذیر هستند.»

انتخابات ۹۲ و آغاز به کار دوباره کانال عمان

هیلاری کلینتون در پایان خاطرات خود پیرامون ایران، انتخابات ۹۲، انتخاب حسن روحانی و نیز به کار افتادن دوباره کانال عمان را بازگو می‌کند: «در یک مناظره داغ که در رسانه ملی پخش می‌شد رقبای جلیلی او را به دلیل سوءمدیریت سیاست هسته‌ای کشور و تاثیرات وحشتناکی که بر اقتصاد داشته است به شدت مورد مواخذه قرار دادند. علی‌اکبر ولایتی، یکی از وزرای امور خارجه سابق گفت: محافظه‌کار بودن به معنی نامنعطف و یک‌دنده بودن نیست. محسن رضایی، یک فرمانده عالی مقام سابق در سپاه گفت: نمی‌شود که ما انتظار داشته باشیم همه چیز به ما بدهند و ما در مقابل هیچ ندهیم. سپس با زیرسوال بردن شعار مقاومت در برابر جهان اضافه کرد: آیا منظور شما این است که ما باید مقاومت کنیم و مردم را گرسنه نگه داریم؟ جلیلی سعی کرد که از کارشکنی‌هایش در آخرین مذاکرات ۱+۵ دفاع کند و گفت: آنها می‌خواستند دُرّ بگیرند و درقبالش آبنبات بدهند. اما این حرف مانع حملات نشد. حسن روحانی که خود سابقا مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای بود و به دلیل صحبت از «تعاملات سازنده با جهان» به‌عنوان معتدل‌ترین فرد در رقابت محسوب می‌شد جلیلی را به‌دلیل اینکه اجازه داد ایران در شورای امنیت سازمان ملل تحریم شود مورد انتقاد قرار داد و گفت: تمام مشکلات ما از اینجا نشات می‌گیرد، خوب است سانتریفیوژها بچرخند، اما درصورتی که زندگی مردم هم بچرخد. ایرانی‌هایی که در خانه‌هایشان در حال تماشای این بحث‌ها بودند احتمالا در بهت به‌سر می‌بردند. در روز انتخابات، در ژوئن ۲۰۱۳، ایرانیان در کمال تعجب به‌طور گسترده‌ای حضور یافتند و با رای قاطع روحانی را انتخاب کردند. اما پشت پرده، بعد از انتخاب روحانی، کانال عمانی دوباره به تکاپو افتاده بود. سلطان اولین رهبر خارجی بود که روحانی را در تهران ملاقات کرد. رئیس‌جمهور اوباما نامه‌ای دیگر نوشت و این بار پاسخی مثبت دریافت کرد.»