دیپلماسی ایرانی: اوایل این ماه من سخنرانی در موسسه بین‌المللی برای مطالعات استراتژیک در اسلو داشتم که در آن بر وضعیت مذاکرات گروه ۱+۵ با ایران، به ویژه چشم‌انداز توافق جامع تا مهلت ۲۴ نوامبر تمرکز کرده بودم. از آن زمان من چند روز را در نیویورک و در مجمع عمومی سازمان ملل سپری کردم. استدلال‌های من که تاحدودی بدبینانه بود، درست از آب درآمد. از زمان تمدید مهلت توافق جامع به مدت چهار ماه از ۲۴ جولای، مذاکره‌کنندگان، فرآیندی معقول‌تر را پایه‌گذاری کردند. با کم‌تر شدن مذاکرات چندجانبه گروه ۱+۵ با ایران، مذاکرات دوجانبه افزایش یافت. این مذاکرات شامل دوجلسه دیدار میان تیم ایران و تیم ایالات متحده در ژنو در ماه‎های آگوست و سپتامبر بود که در نیویورک هم ادامه یافت. این تغییر رویه مفید است، چون چارچوب مذاکرات ۱+۵ برای مذاکرات واقعی، بیش از اندازه دست‌و‌پاگیر است. هرگونه توافقی که به‌طور مستقیم توسط ایران و ایالات متحده به دست بیاید، باید به تایید دیگر اعضای۱+۵ هم برسد؛ سپس در نهایت شورای امنیت سازمان ملل هم باید آن را تایید کند. متاسفانه دو طرف همچنان بر سر موضوعات مهم با هم اختلاف دارند. ایالات متحده خواستار این است که ایران به‌طور محسوسی ظرفیت غنی‌سازی فعلی‌اش (حدود ۱۰ هزار سانتریفیوژ IR-۱) را کاهش دهد و این محدودیت را تا ۲۰ سال حفظ کند. در سمت مقابل، ایران هرگونه کاهش ظرفیت فعلی خود را رد می‎کند و بر ایجاد ظرفیت صنعتی تا چند سال دیگر اصرار می‌کند. من می‎توانم تصور کنم که یک توافق نیازمند اعطای امتیازات سخت و دردناک برای طرفین است؛ اما هیچ کدام از طرفین به دنبال دادن این امتیازات سخت نیستند. مقامات ایران معتقدند که بحران اوکراین و ظهور داعش موجب تضعیف و پرت شدن حواس ایالات متحده شده است و این مساله منجر به کاهش فشارهای آمریکا به ایران در مذاکرات می‌شود. آنها همچنین اعتقاد دارند که اقتصاد ایران تحت مدیریت خوب رئیس‌جمهور روحانی، در صورتی هم که تحریم‎ها پس از مهلت ۲۴ نوامبر از سر گرفته شوند، وضعیت خوبی خواهد داشت. براساس همان علائم، من هیچ نشانه‎ای از اینکه رئیس‌جمهور اوباما با افزایش ظرفیت غنی‌سازی ایران در یک بازه زمانی کوتاه مدت موافقت کند، ندیده‎ام. در مقطع کنونی رسیدن به توافق تا مهلت آخر نوامبر، کار دشواری است. در حالی که به پایان مهلت نزدیک می‎شویم، طرفین با ارائه پیشنهادها و تمدید مذاکرات در صورتی که طرف مقابل به آنها پاسخ مثبتی ندهد، به دنبال افزایش اهرم چانه‌زنی خود در مذاکرات هستند. با این حال، هم واشنگتن و هم تهران ترجیح می‎دهند مذاکرات به شکست کشیده نشود. وضع موجود عالی نیست، اما قابل تحمل است. برنامه اقدام مشترک موجب شد تا تحریم‎های اقتصادی متوقف شوند و ایران بتواند اقتصادش را به ثبات برساند بدون اینکه برنامه هسته‎ای‎اش را قربانی کند. ایالات متحده هم توانست بدون اینکه ساختار کلی رژیم تحریم‎ها را قربانی کند، برنامه هسته‎ای ایران را محدود کند. علاوه بر این دو طرف نشان دادند که خواهان جلوگیری از افزایش تنش‎ها در زمینه مساله هسته‎ای و به دنبال مقابله با دشمن مشترک خود، داعش هستند.

منبع: مرکز بین‌المللی مطالعات استراتژیک