نخستین توافق برای خزر

دنیای اقتصاد: اجلاس چهارم سران کشورهای ساحلی خزر دیروز در شرایطی به پایان رسید که تعیین حدود مناطق سطح دریای خزر ازجمله دستاوردهای مهم آن بود؛ دستاوردی که می‌توان آن را اولین توافق کشورهای مذکور درباره این دریا دانست. بر این اساس، عرض منطقه حاکمیت ملی ۱۵ مایل دریایی و عرض منطقه انحصاری ماهیگیری ۱۰ مایل تعیین شد ضمن آنکه طرفین توافق کردند مابقی دریا به‌عنوان «پهنه مشترک» درنظر گرفته شود. این اجلاس، اما موضوع امنیت دریای خزر را نیز مورد توجه جدی قرار داد چه آنکه روحانی بر ممانعت ازحضور نیروهای نظامی بیگانه تاکید کرد.

نخستین توافق سران کشورهای حاشیه د‌ریای خزر د‌ر چهارمین اجلاس

حد‌ود‌ مناطق سطح د‌ریای خزر تعیین شد

روحانی: نیروی نظامی هیچ کشور خارجی نباید‌ د‌ر د‌ریای خزر قد‌م بگذارد‌

گروه خبر: اجلاس چهارم سران کشورهای ساحلی خزر دیروز در شرایطی در آستراخان روسیه برگزار شد که تعیین حدود مناطق سطح دریای خزر ازجمله دستاوردهای مهم آن بود؛ بر این اساس، به‌دنبال توافق روسای‌جمهور کشورهای ساحلی خزر در اجلاس سوم سران در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان برای تحدید حدود مناطق سطح دریای خزر، دیروز و در اجلاس چهارم سران در آستراخان، عرض منطقه حاکمیت ملی ۱۵ مایل دریایی و عرض منطقه انحصاری ماهیگیری ۱۰ مایل دریایی (مجموعا ۲۵ مایل) تعیین شد. از سوی دیگر ما بقی دریا به‌عنوان «پهنه مشترک» در نظر گرفته شد که بین ۵ کشور مشترک خواهد بود. این خبر را خبرگزاری رسمی ایران به نقل از پرویز اسماعیلی معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری اعلام کرده است.

چهارمین اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر اما موضوعی دیگر را نیز مورد توجه جدی قرار داد چه آنکه رئیس‌جمهوری ایران در سخنرانی خود بیش از هر موضوعی بر مساله «همکاری» کشورهای حاشیه‌ خزر برای تامین «امنیت» این دریا تاکید کرد و «پرهیز از ورود به رقابت‌های تسلیحاتی»، «خودداری از کاربرد نیروهای مسلح» و «حضور نیروهای نظامی بیگانه» را از جمله اصول بنیادین تضمین صلح، ثبات و امنیت در خزر خواند.

این موضوع در شرایطی ازسوی حسن روحانی مطرح شده است که تنها سه روز مانده به چهارمین اجلاس سران، کشورهای حاشیه خزر در نشست کارشناسی بر سر ممنوعیت حضور نظامی کشورهای غیرمنطقه‌ای در خزر به توافق رسیدند. به گفته رئیس‌جمهوری ایران، کشورهای ساحلی دریای خزر همه متفق‌القول هستند که خودشان می‌توانند امنیت دریای خزر را برقرار کنند و نیروی نظامی هیچ کشور خارجی نباید در این دریا قدم بگذارد.

امنیت خزر موضوعی است که ایران همواره بر آن تاکید داشته است.تهران مخالفت با نظامی کردن خزر و لزوم همکاری کشورهای ساحلی را در این باره همواره مورد توجه قرار داده است؛ زیرا نظامی‌شدن خزر عملا نتیجه‌ای جز وارد شدن کشورهای منطقه به یک رقابت تسلیحاتی در بر ندارد. از این رو می‌توان رویکرد ایران به چگونگی تامین امنیت دریای خزر را ممانعت از ورود نیروهای نظامی کشورهای غیرساحلی به دریای‌خزر معرفی کرد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران دیروز با بیان اینکه نباید اجازه دهیم امنیت این دریا و سواحل آن به متغیرهایی غیر از منافع جمعی و مشترک کشورهای ساحل آن وابسته گردد و رفاه و سلامت و آرامش خاطر مردم آن تحت تاثیر این متغیرها قرار گیرد، تاکید کرد: «ما باید در برقراری ثبات و آرامش با هم همکاری کنیم؛ بنابراین مناسب است علاوه بر همکاری کشورهای ساحلی این دریا در برقراری امنیت جمعی، اجازه ندهیم دریا و سواحل آن که اهمیت ویژه‌ای برای کشورهای ساحلی دارد، محل ترکتازی افراط‌گری و تروریسم، مواد مخدر و جنایات سازمان یافته شود.» رئیس شورای عالی امنیت ملی پیشنهاد کرد دریای خزر را «دریای صلح و توسعه» بخوانیم.

روحانی: رژیم حقوقی خزر باید جامع و پایدار ترسیم شود

اگرچه مساله تعیین رژیم حقوقی دریای خزر که یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد مناقشه کشورهای همسایه خزر است، در این اجلاس مورد توجه ویژه قرار نگرفت اما حسن روحانی در این باره گفت: «امضای «اعلامیه روسای جمهور» ما را به تدوین کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر نزدیک‌تر خواهد ساخت و تا آن زمان نیز، معاهدات موجود، مبنای همکاری ما خواهند بود.»

رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه ما اعتقاد داریم که نظام حقوقی جامع و پایدار، باید براساس اصول و موازین «حقوق بین‌الملل»، «منصفانه بودن نتایج تحدید حدود» و انحصارِ: «حاکمیت»، «حقوق حاکمه» و «صلاحیت» صرفا به پنج کشور ساحلی ترسیم شود و بهره‌برداری از منابع دریای خزر برای توسعه پایدار و رفاه عمومی، خواست طبیعی ملت‌ها است، ابراز امیدواری کرد که توافقات حاصله در این اجلاس، راهگشای مذاکرات آتی گروه‌های کاری ویژه تدوین کنوانسیون رژیم حقوقی بوده و افق‌های درخشانی را برای مردم منطقه ترسیم سازد.

کشورهای حاشیه دریای خزر در نشست کارشناسی که در ۲۶ سپتامبر (۴ مهرماه) برگزار شد به پیشرفت‌های قابل توجهی برای آمادگی کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر دست یافتند که قرار است در سال ۲۰۱۵ به امضا برسد.

تاکید روحانی بر پرهیز از اقدامات یکجانبه

روحانی که تضمین صلح، ثبات و امنیت در خزر را در گرو اصول بنیادینی چون «لزوم اتفاق آرا در تصمیمات»، «پرهیز از اقدامات یکجانبه»، «آزادی دریانوردی»، «برابری رفتار» و «اتخاذ سیاست‌های هماهنگ» خواند، ضرورت همکاری جمعی و سرمایه‌گذاری مشترک کشورهای ساحلی را یادآوری کرد و افزود: باید به‌جای اقدامات انفرادی، فعالیت‌های جمعی را مبنای اقدامات خود قرار داده و بپذیریم که تعاملات جمعی، بهره‌وری بیشتری را در اختیار همگان قرار خواهد داد.

یک بیانیه و ۳ سند همکاری

اجلاس چهارم سران کشورهای حاشیه خزر در شرایطی به پایان رسید که روسای جمهوری ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان دیروز بیانیه مشترک همکاری کشورهای ساحلی خزر را امضا کردند. پیش از امضای این بیانیه نیز ۳ سند همکاری مابین این کشورها شامل موافقت نامه همکاری در زمینه آب و هواشناسی دریای خزر، موافقت‌نامه هشدار و مبارزه با حوادث غیرمترقبه در دریای خزر و موافقت نامه حفاظت از محیط زیست دریای خزر از سوی وزرای مربوطه در حضور حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه، نورسلطان نظربایف رئیس‌جمهوری قزاقستان، الهام علی اف رئیس‌جمهوری آذربایجان و قربان‌قلی بردی محمداف رئیس‌جمهوری ترکمنستان امضا شد. در این میان توافق‌های دیگری میان پنج کشور حاشیه خزر شکل گرفت که تصویب ممنوعیت حضور نیروهای نظامی کشورهای غیر ساحلی در دریای خزر یکی از مهم‌ترین توافق‌های این اجلاس به شمار می‌آید. به گفته پرویز اسماعیلی که در صفحه فیس‌بوک خود، دستاوردهای اجلاس را اعلام کرد، در این اجلاس رژیم حقوقی خزر نهایی نشد هرچند چنین هدفی از قبل نیز طراحی و پیش‌بینی نشده بود.

چهارمین دیدار پوتین و روحانی در یک سال اخیر

ایرنا: روسای جمهوری ایران و روسیه دیروز در چهارمین دیدار خود طی یک‌سال اخیر روند توافقات و همکاری‌های تهران - مسکو را بررسی کردند. روحانی در این دیدار که عصر دوشنبه در آستراخان برگزار شد، گفت: توافقات مهمی که امروز در آستراخان به دست آمد نشانه‌ای قوی از همگرایی کشورهای ساحلی برای همکاری و تامین منافع مشترک است. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه نیز در این دیدار به همکاری‌های گسترده با ایران در حوزه انرژی اشاره کرد و گفت: ایران و روسیه در بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مواضع نزدیک به یکدیگر دارند و توسعه همکاری بین دو کشور از مهم‌ترین عوامل ثبات در منطقه آسیای میانه و خاورمیانه است.