با ناهار کاری ظریف و اشتون در نیویورک آغاز می‌شود
هفتمین دور مذاکرات سرنوشت سازهستهای
سعیده‌سادات فهری: با گذشت نزدیک به دو ماه از پایان مذاکرات ۱۸ روزه وین ۶ که طولانی‌ترین دوره مذاکرات از زمان آغاز گفت‌وگوهای ایران با گروه ۱+۵ بود، قرار است امروز دور جدید مذاکرات هسته‌ای با ناهار کاری محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نیویورک کلید بخورد.
در این راستا، تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران به ریاست ظریف، بامداد سه‌شنبه عازم نیویورک شدند تا در حاشیه شصت و نهمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، هفتمین دور از مذاکرات حساس و سرنوشت‌ساز هسته‌ای را دنبال کنند؛ این در شرایطی است که به نظر می‌رسد با وجود برگزاری نشستهای دوجانبه و چندجانبه پیش از این مذاکرات، همچنان برخی اختلافات جدی میان دو طرف پابرجا باقی مانده است. همچنین در آستانه این مذاکرات، مجید تخت‌روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزیر امور خارجه تاکید کرد: «ما با جدیت به مذاکرات ادامه می‌دهیم و امیدواریم طرف مقابل نیز جدیت و انعطاف لازم را داشته باشد تا بتوانیم قبل از ۴ آذرماه به توافق جامع برسیم.» از دیگر سو، وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا نیز همزمان با سفر هیات ایرانی به نیویورک گفت که دستیابی به توافق نهایی تا زمانی که ایران ظرفیت غنی‌سازی‌اش را کاهش ندهد، ممکن نخواهد بود.
تردید مذاکره‌کنندگان
با توجه به مواضعی که در آستانه مذاکرات از جانب طرفین ایرانی و آمریکایی شاهد هستیم به نظر می‌رسد مذاکرات نیویورک بسیار «حساس و سرنوشت‌ساز» و در عین حال با «دشواریهایی» همراه باشد. در این رابطه علی خرم، نماینده سابق ایران در سازمان ملل در پاسخ به دنیای اقتصاد با اشاره به اینکه بعد از مذاکرات وین ۶ تاکنون بارها طرفین مذاکره‌کننده همدیگر را به جدی نبودن، نداشتن اراده لازم و زیاده‌خواهی متهم کرده‌اند، می‌گوید: «این رویکرد نشان‌دهنده آن است که یکی از طرفین یا هر دو، برای ادامه راه دچار تردید شدهاند. اگر پس از وین ۶ همچنان هر دو طرف برای ادامه مذاکرات تمایل جدی داشتند، می‌توانستند با همان سرعت مذاکرات را ادامه دهند.» خرم ادامه می‌دهد: «اکنون طرف ایرانی از عملکرد طرف غربی راضی نیست زیرا غرب طی مذاکرات خواستههایی را مطرح میکند که یا بر سر آن توافق نشده است یا فعلا به مصلحت ایران نیست که به آنها تن دهد. این در شرایطی است که اگر ایران به این سمت برود که احساس کند مذاکرات به نتیجه نخواهد رسید، حلقه تنگتر خواهد شد.»
سایه داعش و اوکراین بر مذاکرات
از دیگر سو، از زمان پایان یافتن دور ششم مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ شاهد برجسته شدن برخی موضوعات همچون بحران داعش و اختلاف میان روسیه و غرب بر سر اوکراین هستیم. خرم راجع به تاثیرگذاری این‌گونه موضوعات بر مذاکرات هسته‌ای توضیح می‌دهد: «دعوای غرب و روسیه بر سر اوکراین، ایران را دچار تردید کرده است که آیا همچنان در میان اعضای ۱+۵ وحدت‌نظر وجود دارد یا خیر. زیرا پس از بروز این اختلافات در برخی موارد شاهد همکاری نکردن روسیه با غرب در موضوع هسته‌ای بودهایم؛ مانند حضور نداشتن وزیر امور خارجه این کشور در وین ۶.» به گفته این کارشناس، روسیه در پی آن است که با مطرح کردن بحث تحریمها که اکنون دامنگیر این کشور نیز شده است ایران را به سمت خود بکشاند و قراردادهایی که میان تهران و مسکو طی چند هفته اخیر امضا شد، نیز بیانگر این نیت روس‌ها است. همچنین امضای این حجم از قراردادهای همکاری، افکار جهانی و سران غربی را به این فکر واداشته است که ایران بیش از آنکه بخواهد به فکر همکاری با غرب در گروه ۱+۵ بر سر موضوع هسته‌ای باشد تمایل دارد به سمت روسیه حرکت کند. خرم تاکید میکند: «اما ایران باید توجه داشته باشد که آینده همکاری‌های ایران و روسیه اصلا مشخص نیست و ممکن است که روس‌ها فقط بخواهند از کارت ایران استفاده کرده و در آینده این همکاری‌ها را نادیده بگیرند.» همان‌طور که اشاره شد مساله داعش و همکاری کردن یا نکردن ایران در ائتلاف ضد داعش نیز از دیگر مسائلی است که می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را تحت‌الشعاع قرار دهد. دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل در این باره می‌گوید: «اگر ایران جزو ائتلاف ضد داعش نباشد خواه ناخواه در برابر غرب قرار می‌گیرد و این مساله بر مذاکرات نیز تاثیر خواهد گذاشت.»
در نهایت خرم با بیان این موضوع که، چون در مذاکرات وین ۶ مسائل دیگر دخیل نبود مذاکرات به سرعت پیش میرفت، تاکید کرد اکنون مقامات ایرانی که رهسپار نیویورک شدهاند به‌خصوص شخص رئیس‌جمهور باید از این فرصت استفاده کرده و این سوء تفاهم و سوءبرداشت‌ها از جانب غرب را برطرف کنند زیرا در برهه فعلی، گسترش روابط تهران-مسکو بر پرونده هسته‌ای و مذاکرات نیویورک سایه انداخته است و مقامات غرب را به سمت این تفکر سوق داده که ایران با گسترش روابط با روسیه در برابر غرب قرار گرفته است.
ناهار کاری در نیویورک
مذاکرات ایران و ۱+۵ امروز چهارشنبه با ناهار کاری ظریف با کاترین اشتون آغاز و عصر چهارشنبه و صبح پنج‌شنبه نیز دیدارهای دوجانبه میان هیات ایرانی و اعضای گروه ۱+۵ انجام می‌شود. براساس برنامه اعلام شده، نشست رسمی ایران و گروه ۱+۵ عصر پنج‌شنبه برگزار می‌شود. پیش‌تر سیدعباس عراقچی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه گفت: «در ناهار کاری ظریف و اشتون، چگونگی ادامه مسیر مذاکرات ایران با ۱+۵ مشخص می‌شود.»
ضرورت دیدار وزرای خارجه
همچنین پیش از این، عراقچی درباره حضور وزیران خارجه در این مذاکرات تاکید کرده بود اگر احساس شود حضور سایر وزیران نیز لازم است در این باره تصمیم‌گیری می‌شود. اما روز سه‌شنبه، معاون وزیر امور خارجه روسیه از احتمال دیدار وزیران امور خارجه ایران و گروه ۱+۵ در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک خبر داد. به گزارش «ایسنا»، سرگئی ریابکوف، در گفت‌وگو با خبرگزاری ریانووستی گفت: «احتمال دارد دیدار وزیران گروه ۱+۵ با وزیر امور خارجه ایران ضروری باشد و دلایل زیادی برای این دیدار وجود دارد.» ریابکوف افزود: «من فکر می‌کنم اگر در این مذاکرات نتایجی حاصل شود وزیران امور خارجه ایران و گروه ۱+۵ با یکدیگر دیدار خواهند کرد. »
لزوم جدیت و انعطاف
از دیگر سو در آستانه دور جدید مذاکرات ایران و ۱+۵ در نیویورک مجید تخت‌روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزیر امور خارجه در دیدار با قائم مقام وزیر امور خارجه سوئیس گفت: «ما با جدیت به مذاکرات ادامه می‌دهیم و امیدواریم طرف مقابل نیز جدیت و انعطاف لازم را داشته باشد تا بتوانیم قبل از ۴ آذرماه به توافق جامع برسیم.» به گزارش «ایرنا» تخت‌روانچی نیز روز گذشته عازم نیویورک شد تا به سایر اعضای تیم مذاکره‌کننده بپیوندد. در این سفر علاوه بر تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و دیپلماتهای حرفهای که به تیم مذاکره‌کننده مشورت‌های فنی و حقوقی ارائه می‌کنند، مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز ظریف را همراهی میکند.
آخرین فرصت
در شرایطی که ایران و گروه ۱+۵ قرار است اواخر هفته جاری در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با یکدیگر دیدار کنند و به رایزنی‌های خود درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران و لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور ادامه دهند، یک مقام ارشد دولت آمریکا در گفت‌وگو با پایگاه خبری المانیتور گفت که وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه و سرپرست تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای این کشور در جمع سفرای ۲۰ کشور خارجی با اشاره به مذاکرات هسته‌ای ایران، متذکر شده است: «دستیابی به توافق نهایی تا زمانی که ایران ظرفیت غنی‌سازی‌اش را کاهش ندهد، ممکن نخواهد بود.» او همچنین گفته دور بعدی مذاکرات ممکن است «آخرین فرصت» برای حل نگرانی‌های بین‌المللی در مورد برنامه هسته‌ای ایران باشد. شرمن همچنین از ایران خواسته تا از این فرصت باقیمانده برای دستیابی به توافق هسته‌ای نهایی استفاده کند. به گفته شرمن، اساس اختلافات بر سر تعداد سانتریفیوژها است. گروه ۱+۵ معتقد است که ایران باید تنها تعداد محدودی سانتریفیوژ داشته باشد؛ اما ایرانی‌ها در مورد ظرفیتی بیشتر از این صحبت می‌کنند. از این‌رو حل این اختلاف بسیار سخت است. او همچنین تاکید کرد: «ما فاصله زیادی با یکدیگر داریم؛ اما امیدواریم که در نیویورک اتفاقات خوبی بیفتد.»
لحظه حساس
در عین حال سفیر بریتانیا در سازمان ملل نیز در آستانه مذاکرات تاکید کرد که کشورش متعهد است تا از طریق مذاکرات به یک راه‌حل صلح‌آمیز درباره برنامه هسته‌ای ایران دست پیدا کند. به گزارش «ایسنا» این مقام بریتانیایی در بیانیه‌ای خطاب به شورای امنیت این کشور با اشاره به مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ یاد آور شد: «مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ به منظور دستیابی به توافقی جامع در مورد برنامه هسته‌ای ایران به لحظه حساسی رسیده است. این گروه متعهد است تا پیش از ۲۴ نوامبر به توافقی جامع دست پیدا کند و مذاکرات طی روزهای آینده در نیویورک از سر گرفته خواهد شد.» او در ادامه این بیانیه آورده است: پیشرفت‌هایی در مذاکرات حاصل شده و دستیابی به توافق محتمل است؛ اما اکنون ضروری است که ایران به‌ویژه در مواجهه با ظرفیت غنی‌سازی‌اش از خود انعطاف نشان دهد. ایران همچنین باید بیش از گذشته با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه تحقیقاتش همکاری کند.
رویکرد عملگرا و منعطف
همچنین معاون نماینده چین در سازمان ملل از همه طرفهای مرتبط با موضوع هسته‌ای ایران خواست «رویکرد عملگرا و انعطاف‌پذیر» برای حل و فصل جامع موضوع هسته‌ای ایران در دور بعدی مذاکرات اتخاذ کنند. به گزارش «ایرنا» وان مین، معاون نماینده دائم چین در سازمان ملل همچنین خواستار تجدیدنظر شورای امنیت در مورد آخرین تصمیم کمیته ۱۷۳۷ درخصوص تحریم‌های ایران شد.
پروسه 15 ماهه آژانس
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه پس از نشست آغازین شورای حکام در یک کنفرانس خبری با اشاره به چارچوب همکاری‌های ایران وآژانس تاکید کرد: «لازم است که ایران تا حد ممکن شفاف باشد تا بتواند نگرانی‌ها را در مورد برنامه هسته‌ای‌اش برطرف کند.» به گزارش «ایسنا» آمانو با بیان اینکه تحقیقات آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران یک پروسه بدون پایان نخواهد بود، گفت: «این پروسه می‌تواند در طول ۱۵ ماه یا کمتر به پایان برسد.»
اشتون مسوول پرونده ایران میماند
درخبری دیگر مرتبط با پرونده هسته‌ای ایران، منابع دیپلماتیک در اروپا اعلام کردند: «در صورت تمدید مذاکرات هسته‌ای پس از ضرب‌الاجل ۲۴ نوامبر کاترین اشتون همچنان سرپرستی تیم مذاکره‌کننده غرب را به عهده خواهد داشت.» به گزارش «ایسنا» و به نوشته روزنامه تایمز آو اسرائیل، دوره کاری اشتون سه هفته قبل از ضرب‌الاجل مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ پایان می‌یابد و براساس روال معمول، فدریکا موگرینی، وزیر امور خارجه ایتالیا که به‌عنوان مسوول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا انتخاب شده باید جایگزین او شود. اما این منابع دیپلماتیک می‌گویند به نظر می‌رسد اشتون سرپرستی مذاکرات را تا ضرب‌الاجل ۲۴ نوامبر و حتی بعد از این تاریخ در صورت تمدید مذاکرات به عهده داشته باشد.
ارسال نظر