هیچ جای تعجبی نیست که باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا در حال پیدا کردن یک صفحه جدید در روابط با ایران است. در تمام مدت ریاست‌جمهوری، اوباما بارها تاکید کرده است که خواهان پایان دشمنی ۳۵ ساله میان ایالات متحده و ایران است. نکته تعجب‌آور این است که این بهبود روابط نه از طریق مذاکرات هسته‌ای، بلکه در نتیجه مبارزه با «داعش» یا همان «خلافت اسلامی» جدید به دست آمده است. تهران و واشنگتن در مبارزه با «خلافت اسلامی»، خود را در یک طرف می‌بینند و نشانه‌هایی مبنی بر تلاش آنها برای مبارزه با پیشروی‌های داعش در عراق دیده می‌شود. اگرچه هیچ تضمینی برای اینکه این اقدام آخرین گام در جنگ با داعش باشد وجود ندارد؛ ولی این قبیل تلاش‌ها به وضوح یک گام مثبت است. ایالات متحده و ایران، هردو به داعش به‌عنوان تهدیدی جدی برای منافع خود می‌نگرند. پایگاه داعش در نزدیکی مرزهای ایران تهدید امنیتی جدی و فوری برای این کشور است. به طور مثال تروریست‌های داعش، آشکارا مذهب شیعه را نفی می‌کنند، مذهبی که اکثریت مردم ایران و عراق به آن پایبند هستند. این گروه همچنین هم اکنون در حال جنگ فرقه‌ای در سوریه و عراق است و تهران باید متوجه این موضوع باشد که تمرکز آنها بر روی ایران هم است.

واشنگتن هم به نوبه خود به این نتیجه رسیده‌است که داعش تهدید قابل توجهی است. اگر داعش بتواند پایگاه امنی برای خودش در عراق ایجاد کند، در آن صورت از این سرزمین برای طراحی عملیات علیه غرب، متحدین غرب در منطقه و به مخاطره‌انداختن صادرات نفت در خلیج‌فارس استفاده خواهد کرد. در این میان، جنگ این گروه با دولت عراق، خطری برای منافع ایالات متحده هم است؛ چون در طول یک دهه گذشته، واشنگتن از لحاظ مالی و انسانی هزینه‌های زیادی در عراق صرف کرد تا این کشور را به کشوری با ثبات و دوست برای خود بدل کند.

به همین دلیل فروپاشی این کشور شکستی تحقیرآمیز برای آمریکا خواهد بود. اگرچه ایالات متحده و ایران چشم‌اندازی متفاوت برای آینده عراق در نظر دارند؛ ولی آنها در سه هدف استراتژیک اصلی اشتراک‌نظر دارند: ۱- حفاظت از تمامیت ارضی عراق ۲- جلوگیری از وقوع یک جنگ داخلی فرقه‌ای که به راحتی می‌تواند به کل منطقه تسری پیدا کند ۳- شکست دادن داعش. سابقه همکاری تاکتیکی میان تهران و واشنگتن در عراق، پیش از این هم وجود داشته است، همچنین در سال ۲۰۰۱، این دو کشور بر سر بیرون راندن طالبان از افغانستان هم با هم همکاری داشتند. اوباما متعهد شده است که نمی‌تواند وجود یک دولت تروریست در عراق را تحمل کند و اخیرا دستور حملات محدود هوایی به مواضع داعش برای حفاظت از پرسنل آمریکایی و فعالیت‌هایشان و همچنین کمک‌های بشردوستانه به اقلیت‌های ایزدی را صادر کرده است. تهران هم سیگنال‌هایی مبنی بر موافقت با ماموریت نظامی محدود اوباما نشان داده است. حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران و چند تن دیگر از مقامات این کشور، علنا ابراز تمایل به همکاری برای نابودی داعش کرده‌اند. بعید است که تهران به ایالات متحده در میدان جنگ کمک تاکتیکی کند اما به احتمال زیاد با ادامه حملات هوایی آمریکا و حتی اعزام نیروهای زمینی این کشور به عراق، موافق است.

اما اوباما به درستی اشاره کرده است که تا زمانی که مشکلات سیاسی در عراق وجود دارد، گزینه نظامی راه‌حلی برای برطرف کردن مشکلات این کشور نیست. بالاتر از اینها تمایل دولت مرکزی به انحصارگرایی باید رفع شود. اینجا جایی است که ایران، باید با استفاده از رابطه نزدیکی که با احزاب شیعه که کنترل بغداد را در اختیار دارند، وارد عمل شود. واشنگتن از انتخاب حیدر العبادی گزینه جدید نخست وزیری استقبال کرده است. نوری مالکی فقط بعد از اینکه ایران و آیت‌الله سیستانی (مرجع شیعیان عراق) خواستار کناره‌گیری او شدند، از قدرت خداحافظی کرد. ایران در ابتدا تمایلش برای کناره‌گیری مالکی را به صورت خصوصی اعلام کرده بود؛ اما بعد از اینکه هیچ نشانه‌ای از سوی مالکی برای استعفا دیده نشد، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران رسما به العبادی برای تشکیل دولت جدید تبریک گفت. تهران همچنین از گروه‌های شیعه درخواست کرد که از العبادی حمایت کنند. نقش واشنگتن در این حوادث به نظر کاهش یافته بود، ولی آنها از نتیجه این اقدامات استقبال کردند.

منبع: فارن افرز/ دیپلماسی ایرانی