مهر- موضوع نیاز ایران به ۱۹۰ هزار سو در یک روند زمانی از سه ماه پیش تاکنون به‌عنوان اصلی‌ترین مساله در دستور کار مذاکرات مطرح است. گزارش‌ها از وین حاکی است که طرف مقابل نیز این مساله را که چنین روندی می‌تواند وجود داشته باشد، پذیرفته اما مساله اصلی در مورد نقطه آغاز است. ششمین دور مذاکرات هسته‌ای در وین از ۱۱ تیرماه با حضور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و محمد جواد ظریف وزیرامورخارجه ایران در اتریش آغاز شد.

مذاکرات در روزهای گذشته به‌ویژه با حضور وزرای خارجه چهار کشور اروپایی و البته جان کری وزیرامورخارجه آمریکا شکل متفاوت‌تری به خود گرفت.

مذاکراتی که گفته می‌شد قرار است آخرین دور آن برای نگارش توافق جامع باشد، به نظر می‌رسد در روزهای اخیر به تصمیم سیاسی از سوی طرفین موکول شده است و احتمالات در وین حاکی از تمدید مذاکرات است؛ البته اینکه مذاکرات تا روز یکشنبه که با عنوان یکشنبه سرنوشت‌ساز معروف شده بود به شکست بینجامد تقریبا غیرممکن عنوان شده است. مذاکرات هسته‌ای وین طبق توافق ژنو می‌تواند تا ۶ ماه تمدید شود؛ اما احتمالات حاضر حاکی از آن است که مذاکرات برای مدت کوتاه‌تری تا نوامبر یا اکتبر تمدید خواهد شد. طرفین احتمالا پس از یکشنبه به کشورهای خود بازخواهند گشت و مشورت‌ها برای تصمیم‌های سیاسی آغاز می‌شود. البته جان کری وزیرامورخارجه آمریکا دیروز گفت که احتمال بازگشتش به وین درصورت نیاز وجود دارد؛ اما این بازگشت منوط به یک تصمیم سیاسی است که گفته می‌شود مهم‌ترین‌ بحث آن درباره غنی سازی ایران و تعداد سانتریفیوژها است.

طرح موضوع ۱۹۰ هزار سو از سوی مقام معظم رهبری به گفته برخی نزدیکان به تیم مذاکره‌کننده از دستورات اصلی مذاکرات بوده است و از سه ماه پیش تاکنون به‌عنوان اصلی‌ترین مساله در دستور کاری مذاکرات مطرح شده و این موضوع برای طرف مقابل نیز اصلی‌ترین مساله است. البته قطعا همانطور که وزیرامورخارجه نیز تاکید کرد، مساله ۱۹۰ هزار سو دارای یک فرمول زمانی است که تیم مذاکراتی ایران این فرمول را در یک روند منطقی با طرف مقابل مطرح کرده و گفته‌ها حاکی از آن است که طرف مقابل نیز این مساله را که چنین روندی می‌تواند وجود داشته باشد، پذیرفته؛ اما مساله اصلی در مورد نقطه آغاز است.

گفته می‌شود که مشورت‌های جان‌کری با اوباما پس از بازگشت نیز به همین موضوع و مساله تعداد سانتریفیوژها باز‌می‌گردد، در حقیقت تعداد سانتریفیوژها در حال حاضر مساله ما در مذاکرات هسته‌ای است؛ زیرا سانتریفیوژها اجزایی هستند که ظرفیت هسته‌ای را تعیین می‌کنند. بر‌اساس آن میزان غنی سازی، آر اند دی (تحقیق و توسعه)، سو و تولید مواد تعیین می‌شود، تولید مواد، خود حجم ذخایر را تشکیل می‌دهد و حجم ذخایر دوره «برک اوت»(Break out) را تشکیل می‌دهد و در حقیقت همه موضوعات به هم مربوط است.

آنچه طرف مقابل مطرح می‌کند این است که ۱۹ هزار سانتریفیوژ ایران در مرحله آغاز زیاد است. این همان مساله‌ای است که جان کری دیروز نیز در نشست خبری اعلام کرد؛ البته به گفته مکرر اعضای تیم هسته‌ای اصل غنی‌سازی ایران همان‌طور که در سند ژنو نیز مطرح شده، ۱۰۰ درصد پذیرفته شده است؛ اما ایران نیز هیچ تصمیمی برای تغییر حد ظرفیت از آنچه در حال حاضر در اختیار دارد و کاهش این ظرفیت، ندارد.

در‌حقیقت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بر اساس سیاست‌های نظام به پایبندی بر ظرفیت غنی‌سازی ایران استوار مانده است. همین امر نیز باعث شده سلسله ایده‌هایی مبنی بر اینکه ایران بتواند ظرفیت غنی‌سازی و هسته‌ای خود را حفظ کند و راه‌هایی برای افزایش ظرفیت که مد‌نظر ایران است و مقام معظم رهبری نیز بر آن تاکید داشته‌اند با جان کری مطرح کرده؛ البته طرف مقابل نیز جنبه‌های مختلفی را عنوان کرده است که ایران می‌تواند هر آنچه مطلوب و به تصمیمات مورد‌نظر نزدیک‌تر است، اتخاذ کند.

ایران اکنون دارای ۹ هزار و ۴۰۰ سانتریفیوژ فعال است که به هیچ وجه از این تعداد کاسته نخواهد شد و تصمیم سیاسی ایران در این مرحله به افزایش پلکانی سانتریفیوژها مربوط است؛ البته بر اساس آنچه گفته می‌شود مساله آب سنگین اراک بعد از سانتریفیوژها موضوع اصلی اختلافات است. مشکل پلوتونیوم وجود دارد و مساله اصلی این است که تعریف ایران از آب سنگین با تعریف طرف مقابل متفاوت است.

به هر حال آنچه روشن است این است که تیم مذاکره کننده در روزهای گذشته روی متن کار کرده بخش زیادی از نگارش متن انجام شده؛ اما اختلافات هنوز در پرانتز‌ها وجود دارد و آن‌طور که عنوان می‌شود پرانتز هنوز در متن غالب است.

ایران قرار است تا روز یکشنبه کار نگارش را با نماینده اتحادیه اروپا همچنان ادامه دهد، هنوز در مورد تصمیم بعدی و اینکه آیا کار نگارش بعد از یکشنبه در همین دوره ادامه خواهد یافت یا تاریخ دیگری در نظر گرفته خواهد شد، قطعی نشده است. ظریف اعلام کرده است که طرف ایرانی هنوز با تمدید مذاکرات موافقت نکرده است. آنچه مساله اصلی است این است که هر دو طرف باید تصمیمات سیاسی را اتخاذ کنند و البته امیدواری وجود دارد که همان‌طور که طرف مقابل تا کنون در مذاکرات جدیت نشان داده است، این جدیت را همچنان در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و سخت نیز داشته باشد.