اوباما: نقش ایران در عراق می‌تواند سازنده باشد
گروه دیپلماسی:پس از حرف و حدیثهای بسیاری که راجع به نوع همکاری یا امکان همکاری ایران و آمریکا در رابطه با بحران عراق مطرح شد، باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده روز پنج‌شنبه گفت که ایران می‌تواند «نقش سازندهای» در بازگرداندن ثبات به عراق ایفا کند. او همچنین افزود که آمریکا آماده است تا شماری مشاور نظامی را به عراق اعزام کند. باراک اوباما ۲۹ خردادماه در جمع خبرنگاران در واشنگتن، گفت ایالات‌متحده معتقد است ایران می‌تواند نقش سازندهای در حل بحران عراق داشته باشد. «در این چارچوب مهم است که از اتخاذ سیاستی که بالقوه می‌تواند به جنگ داخلی بینجامد، پرهیز شود.» به گزارش «ایسنا»، به نقل از واشنگتن پست، رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: «از دیدگاه ما چنانچه ایران همان پیامی را به دولت عراق ارسال کند که ما ارسال می‌کنیم، می‌تواند نقشی سازنده ایفا کند و این پیام این است که عراق تنها در حالتی می‌تواند یکپارچه باشد که همه‌جانبه عمل کند و حقوق سنی‌ها، کردها و شیعیان همگی محترم شمرده شود.» همچنین به گزارش «ایسنا» به نقل از بی.بی.سی، رئیس‌جمهوری آمریکا تاکید کرد: «همه کشورهای همسایه عراق باید به تمامیت ارضی این کشور احترام بگذارند.»
کری: به‌دنبال مشورت با ایرانیم نه همکاری
این اظهارات در شرایطی مطرح شده است که در همین روز، جان‌کری، وزیر خارجه آمریکا، احتمال همکاری با ایران درباره بحران عراق را منتفی دانست اما در‌عین‌حال احتمال داد که واشنگتن با تهران درمورد عراق تبادل اطلاعات داشته باشد. باراک اوباما نیز در سخنان روز پنج‌شنبه خود از امکان همکاری آمریکا و ایران سخنی به میان نیاورد و تنها ضمن تاکید بر «اختلافات گسترده» ایران و آمریکا بر سر مسائل مختلف گفت باید صبر کرد و دید ایران چه رویکردی را در قبال عراق در پیش می‌گیرد. وزیر امور خارجه آمریکا با بیان تمایل کشورش برای مذاکره با ایران گفت: «ما به‌دنبال مشورت با ایران هستیم نه همکاری.»
به گزارش «ایسنا» ، جان‌کری درباره همکاری عملی ایران و آمریکا درباره عراق گفت که هنوز به این موضوع فکر نکرده‌ایم.
براساس مصاحبه منتشرشده در سایت وزارت امور خارجه آمریکا، کری در پاسخ به پرسشی درباره احتمال همکاری نظامی با ایران درباره عراق گفت: «در این لحظه ما فکر می‌کنیم که باید گام‌به‌گام حرکت کنیم و ببینیم که چه اتفاقاتی رخ می‌دهد و واقعیت چیست. من نمی‌توانم همه مسائل را غیرمحتمل بشمارم. اگر اتفاقی بتواند برای برقراری ثبات واقعی، احترام به قانون اساسی، احترام به روند انتخابات، احترام به توانایی مردم عراق برای تاسیس دولتی که در آن همه گروه‌های عراقی حضور داشته باشند سازنده باشد می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، اما اتفاقات اخیر یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در طول چند سال گذشته بوده است.»
حمایت فرید زکریا
از دیگر سو، فرید زکریا، تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به آنچه همکاری ایران و آمریکا در افغانستان علیه طالبان خواند، می‌گوید: احتمال همکاری ایران و آمریکا در عراق نشان از درماندگی و یأس نیست. خبرگزاری سی‌ان‌ان درباره احتمال همکاری ایران و آمریکا درباره حوادث اخیر در عراق با فرید زکریا گفت‌وگویی کرده که او در پاسخ به این سوال که «در گذشته واشنگتن تنها تلاش می‌کرد که ایران را از عراق دور کند، آیا اکنون همکاری ایران و آمریکا ناشی از درماندگی و یأس است»، گفت: «من چنین فکری نمی‌کنم، اتفاقات و بحران‌های رخ داده تاسف‌بار است.» به گزارش «ایسنا»، او در ادامه اظهاراتش مدعی شد: «واقعیت این است که ایران از دولت مالکی از ابتدای حکومتش حمایت می‌کرد. بسیاری از مردم این کشور معتقدند که ایران نفوذی بیشتر از آنها بر نوری مالکی نخست‌وزیر عراق دارد. یادآور می‌شوم مالکی یک شیعه و همانند ایرانیان است. او برای سال‌ها زمانی‌که صدام حسین او را تبعید کرد در ایران زندگی کرده است.»
لزوم همکاری ایران با آمریکا
از دیگر سو، مرکز پژوهش‌های مجلس ایران در گزارشی درباره «خطرات تسلط داعش بر مناطق سنی‌نشین عراق» به مسوولان جمهوری اسلامی ایران توصیه کرده برای حل بحران، با بازیگران کلیدی منطقه مانند آمریکا همکاری و رایزنی کنند. به نوشته این مرکز پژوهشی«تسلط داعش بر مناطق سنی‌نشین عراق بیشترین تهدیدهای منطقه‌ای را علیه ایران ایجاد می‌کند.» در این گزارش به همکاری‌های پیشین ایران و آمریکا اشاره و گفته شده است: «در شرایطی‌که ایران در گذشته نیز برای تحقق ثبات و امنیت در عراق با سایر بازیگران کلیدی در این عرصه مانند آمریکا همکاری‌ها و رایزنیهایی داشته است، در شرایط کنونی نیز با توجه به تهدیدات جدی ناشی از شرایط عراق می‌تواند در قالب ائتلاف منطقه‌ای و بین‌المللی برای مبارزه با تروریسم به همکاری با سایر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی بپردازد.»
پیامدهای تحرکات داعش برای ایران
همچنین به گزارش این مرکز، تسلط داعش بر بخشهایی از عراق پیامدهای مهم منطقه‌ای نیز در پی دارد که از جمله شامل گسترش رقابتها و اختلافات بین بازیگران منطقه‌ای، احتمال برهم خوردن مرزهای کشورها در صورت تجزیه، از بین رفتن تمامیت ارضی عراق، گسترش افراط‌گرایی و تروریسم در منطقه، افزایش تنشهای قومی و مذهبی، احتمال وقوع جنگ منطقه‌ای با تشدید رقابتها بر سر عراق و تهدید امنیت و ثبات خاورمیانه و تغییر معادلات در بحران‌های منطقه‌ای مانند بحران سوریه می‌شود.
مرکز پژوهش‌های مجلس ایران در این گزارش مینویسد: «تسلط داعش بر بخشهای سنی‌نشین عراق، بیشترین تهدیدات منطقه‌ای را برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد می‌کند. لازم به ذکر است که داعش رویکرد بسیار رادیکال‌تری در قبال شیعیان و ایران در مقایسه با القاعده دارد؛ به گونهای که ابوبکر بغدادی، رهبر داعش از ایمن الظواهری، رهبر القاعده به خاطر انجام ندادن اقدام قاطعانه در برابر ایران انتقاد می‌کند. تسلط گروه افراط‌گرا و تروریستی داعش بر مناطق سنی‌نشین عراق باعث گسترش جدی فعالیت‌های این گروه در قبال اهداف و مراکز شیعی و از جمله هدف قرار دادن مراکز مذهبی و زیارتی شیعی و توهین به اماکن و مقدسات شیعیان می‌شود و این موضوع برای ایران به‌عنوان پرچمدار شیعه در جهان، خطری مذهبی و حیثیتی محسوب می‌شود.»
پیامد یا تهدید دوم تسلط داعش، توقف و ناکامی روند سیاسی دموکراتیک در عراق است که ایران همواره از آن حمایت کرده است و ناکامی نظام سیاسی جدید به نوعی ناکامی ایران و سیاستهای آن در عراق خواهد بود.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ایران در ادامه آمده است که پیامد سوم گسترش ناامنی، افراط‌گرایی و تنشهای مذهبی در عراق و سرایت آن به ایران است که تنشها و تهدیدات جدی را داخل ایران به وجود خواهد آورد. همچنین تجزیه عراق در نتیجه تسلط داعش به‌عنوان تهدیدی برای تمامیت ارضی ایران و یکپارچگی سرزمینی آن محسوب می‌شود. در بلندمدت نیز می‌تواند باعث تشدید روندهای واگرایانه در کشور شود. پیشروی داعش در استان دیاله و رسیدن آن به حدود ۶۰ کیلومتری مرزهای ایران به این گروه امکان می‌دهد تا فعالیت‌های تروریستی را با سهولت بیشتری گسترش دهد و در نتیجه این فعالیتها، امنیت کشور به خصوص در مناطق مرزی به شدت تهدید شود. موضوع مهم دیگر آن است که تسلط داعش بر عراق و بی‌ثباتی این کشور منافع و سیاستهای منطقه‌ای ایران از جمله در سوریه را نیز به‌شدت تهدید خواهد کرد و می‌تواند باعث ناکامی ایران برای موازنه‌سازی در برابر بازیگران رقیب خود در منطقه مانند عربستان سعودی شود.
انتقاد از سیاستهای دوگانه آمریکا
از زمانی که بحث همکاری‌های دوجانبه ایران و آمریکا در رابطه با بحران عراق مطرح شده، این مساله در داخل دو کشور با مخالفتها و انتقادات جدی روبه‌رو شده است. در ایران برخی انتقادها نسبت به مواضع ضد و نقیض آمریکا درباره بحران عراق وجود دارد؛ همچنان‌که حسین امیرعبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: «آمریکا در مورد بحران عراق میخواهد همان راهی را برود که در سوریه رفت و دست از سیاست دوگانه‌اش در منطقه برنمیدارد.» از دیگر سو سردار سرلشکر سیدحسن فیروزآبادی، رئیس ستادکل نیروهای مسلح با اشاره به مسائل مطرح‌شده درباره همکاری ایران و آمریکا در برخورد با داعش گفت: «همکاری ایران و آمریکا هرگز اتفاق نخواهد افتاد و اصلا معنا ندارد.»
پیشتر نیز رایان کروکر، سفیر پیشین آمریکا در عراق، در یک مصاحبه تلویزیونی همکاری آمریکا با ایران را برای مقابله با گروهک تروریستی داعش امکان‌پذیر دانست، اما افزود هر دو طرف باید در این همکاری محتاطانه عمل کنند. موضوع همکاری ایران و آمریکا برای مقابله با داعش به بحث‌هایی در سنای آمریکا نیز انجامیده و در حالی که لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا، از لزوم همکاری میان ایران و آمریکا برای مقابله با گروه داعش سخن گفته است، جان مک‌کین، از سناتورهای ارشد در همین حزب، با این نظر به‌شدت مخالفت کرده‌است. بنا بر ادعا‌های لیندسی گراهام از طریق این همکاری می‌شود از اینکه ایران تبدیل به برنده‌ای بزرگ در منطقه شود جلوگیری کرد. جان مک‌کین اما با رد این تاکتیک گفته است «ایالات‌متحده هم‌اینک باید به‌دنبال به حداقل رساندن دخالت ایران در عراق باشد، نه تشویق به افزایش آن.» همزمان هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا گفت مخالف هر گونه مذاکره رسمی و همکاری میان واشنگتن و تهران درباره عراق است.
ارسال نظر