اجازه ندهید توهمات باعث شکست مذاکرات شود
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی به مرحله حساسی رسیده است. در حد معقولی اطمینان دارم که تا یک ماه آینده قادر خواهیم بود به راه‌حل جامعی در این رابطه برسیم؛ راه‌حلی که تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران همواره صلح‌آمیز باقی خواهد ماند. تمام آنچه برای این منظور نیاز است، توجه هوشیارانه و جدی به واقعیت‌های موجود و همین‌طور تبعات انتخاب جایگزین‌های چنین راه‌حلی است. در گذشته، گرفتاری در دام برخی توهمات باعث از بین رفتن فرصت‌های به‌وجود‌آمده شده‌اند و نباید اجازه داد که باردیگر چشم‌انداز واقعی امکان حصول به یک توافق تاریخی نابود شود.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی به مرحله حساسی رسیده است. در حد معقولی اطمینان دارم که تا یک ماه آینده قادر خواهیم بود به راه‌حل جامعی در این رابطه برسیم؛ راه‌حلی که تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران همواره صلح‌آمیز باقی خواهد ماند. تمام آنچه برای این منظور نیاز است، توجه هوشیارانه و جدی به واقعیت‌های موجود و همین‌طور تبعات انتخاب جایگزین‌های چنین راه‌حلی است. در گذشته، گرفتاری در دام برخی توهمات باعث از بین رفتن فرصت‌های به‌وجود‌آمده شده‌اند و نباید اجازه داد که باردیگر چشم‌انداز واقعی امکان حصول به یک توافق تاریخی نابود شود.
تقریبا ده سال قبل و درست قبل از انتخاب رئیس‌جمهور سابق، جناب آقای محمود احمدی‌نژاد و در زمانی که جناب آقای دکتر روحانی و من هدایت تیم مذاکرات هسته‌ای ایران را بر عهده داشتیم، در پاریس طرحی را به همتایان غربی خود ارائه دادم که شامل مجموعه‌ای از اقداماتی بود که توسط برخی دانشمندان مستقل و غیر‌ایرانی پیشنهاد شده بود و تضمین می‌کرد که برنامه هسته‌ای ایران تا ابد صلح‌آمیز خواهد ماند. با این حال و با اشاره و فشار دولت بوش، طرف‌های مقابل از ما خواستند تا از غنی‌سازی حداقل تا سال ٢٠١٥ خودداری کنیم که این موضوع باعث شد عملا امکان حصول به توافق از بین برود. غرب با اشتباه گرفتن تعامل سازنده ما به‌عنوان نشانه ضعف و با انتخاب گزینه اعمال فشار و تحریم به منظور امتیازگیری عملا باعث تغییر موضع ایران شد؛ این تغییر موضع هم در نتیجه صندوق‌های انتخابات ریاست جمهوری سال ٢٠٠٥ و هم در توسعه فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران نمایان شد. امروز و در حالی که به سال ٢٠١٥ نزدیک می‌شویم، نتیجه زیاده‌خواهی‌های گذشته و گرفتاری در توهم تاثیر تحریم‌ها کاملا مشخص است. در ده سال گذشته، تعداد سانتریفیوژهای ایران از ٢٠٠ عدد به ٢٠٠٠٠ عدد رسیده است، ظرفیت غنی‌سازی ایران از ۵/۳ درصد به ٢٠ درصد ارتقا یافته است و رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک کمتر از یک‌سال دیگر افتتاح خواهد شد. هیچ کس نمی‌تواند عقربه‌های ساعت را به عقب برگرداند. قربانی‌هایی داده شده است. میزان توانایی‌های ما به شکل وسیعی افزایش یافته‌اند. دانش و تخصص‌های جدیدی کسب شده است. هیچ کدام از اینها را نمی‌توان با آرزو یا حتی از طریق مذاکره نادیده گرفت. امروز، دکتر روحانی و من مجددا مسوولیت مذاکره را به‌عهده گرفته‌ایم و اعتقاد ما به تعامل سازنده تغییری نکرده است. ما حاضر هستیم تضمین‌هایی را درباره طبیعت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ارائه کنیم. اقدامات پیشنهادی ما موثر و جدی هستند و تفاوت‌های واقعی ایجاد می‌کنند. با این حال ما از دستاوردهای تکنولوژیک دانشمندانمان چشم پوشی نکرده یا آن را به موضوعی بی‌معنی و نمایشی تبدیل نخواهیم کرد. انتظار انجام چنین کاری از ما نه دوراندیشانه است و نه به نفع اهداف عدم اشاعه خواهد بود. ما جدیت خود را نشان داده‌ایم. به فاصله صد روز از آغاز مسوولیت اینجانب به‌عنوان مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، اولین توافق هسته‌ای در دهه گذشته با گروه ١+٥ نهایی شد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصدیق کرده است که ما کلیه تعهداتمان را در این توافق به‌طور کامل اجرا کرده‌ایم. به‌علاوه همکاری‌های ما با آژانس به بالاترین سطح همکاری‌ها در سال‌های اخیر رسیده است. ما آماده‌ایم که این مسیر را ادامه دهیم. در هیچ زمانی بهتر از زمان حاضر نمی‌توان یکبار و برای همیشه بحران غیرضروری هسته‌ای را خاتمه بخشید؛ چراکه شرایطی فراهم است که تمام طرف‌ها بتوانند دستاورد‌هایی داشته باشند، قبل از اینکه پنجره همکاری و واقع‌گرایی بسته شود. حتی اگر ایران بخواهد به سمت ساخت بمب هسته‌ای حرکت کند، ابتدا باید تمامی بازرسان آژانس را از خاک خود اخراج کند. سپس باید کل ترتیبات برنامه هسته‌ای ایران مجددا تغییر کند تا قادر باشد مواد شکاف‌پذیر با درجه خلوص مناسب برای ساخت تسلیحات تولید کند. در مراحل بعدی باید این مواد را به فلز تبدیل کند، سپس آنها را به شکل مخصوص و مناسب برای بمب قالب‌گیری کند و همین‌طور مراحل بی‌شمار پیچیده دیگری که ویژه ساخت سلاح است را طی کند. هیچ کدام از این قابلیت‌ها در ایران وجود ندارد و ایجاد آنها مستلزم شروع از نقطه صفر است. این موضوع چندین سال - و نه چندین ماه - به‌طول خواهد انجامید. به علاوه، حتی زمانی که ایران زمان کافی در اختیار داشت، هرگز به ساخت بمب حتی به‌عنوان یک گزینه ممکن فکر نکرد. در فاصله بین سال‌های ٢٠٠٥ تا ٢٠١٣، یعنی زمانی که روابط ایران با غرب و آژانس در پایین‌ترین حد خود بود، ایران دارای زمان کافی، موانع محدودتر بین‌المللی، بازرسی‌های به نسبت آسان‌تر و سانتریفیوژهای کافی برای ساخت بمب بود. همین‌طور ایران همه هزینه‌ها را از طریق تحریم‌های سنگین و ناعادلانه پرداخت کرده بود که بسیار فراتر از تحریم‌هایی بودند که بر کشورهایی اعمال شدند که واقعا بمب اتمی ساخته بودند. با وجود تمام این واقعیت‌ها، ما کوچکترین قدمی برای ساخت تسلیحات هسته‌ای بر نداشتیم. دو گزارش متوالی ارزیابی اطلاعاتی ملی آمریکا متشکل از ١٦ نهاد امنیتی آمریکایی در سال‌های ٢٠٠٧ و ٢٠١٢ این موضوع را تایید می‌کنند. متاسفانه عده‌ای در غرب، این واقعیت‌های مهم را با توسل به دو افسانه موهوم و خطرناک نادیده می‌گیرند: اینکه ایران برای دفاع از خود به بمب نیاز دارد و اینکه تنها چندماه با ساخت بمب فاصله دارد. تاسف‌بارتر این خواهد بود که چنین توهماتی، تفاهمی را که مطمئن‌ترین و امن‌ترین راه برای جلوگیری از اشاعه هسته‌ای است، به مخاطره اندازد. امروز ما در مذاکرات‌مان با ١+٥ دارای فرصتی منحصربه‌فرد هستیم تا اقدامات اعتمادساز بلندمدتی را آغاز کنیم که در کنار بازرسی‌های گسترده و ترتیبات نظارتی مربوطه، بزرگترین تضمین را ارائه دهد که برنامه‌های هسته‌ای ایران تا ابد و کاملا صلح‌آمیز باقی خواهد ماند. برای فایق آمدن بر موانع موجود بر سر راه این دستاورد تاریخی، باید به افق‌های پیش‌رو نگریست، ولی در عین حال از درس‌های گذشته غافل نشد. درک این نکته که چگونه برخی توهمات، فرصت‌های فراوان را از بین برده‌اند دارای اهمیت زیادی است و اقدام جهت جلوگیری از تکرار این توهمات ضروری است. درحالی که به زمان تبدیل تفاهم موقت هسته‌ای به یک راه‌حل جامع نزدیک می‌شویم، من از همتایان خود می‌خواهم که در برابر اراده ما برای رفع نگرانی‌ها با درک عزم راسخ مردم ایران برای گرفتن احترام به حقوق و عزت شان پاسخ دهند. قبل از هر چیز، از آنها می‌خواهم که اجازه ندهند برخی توهمات، حرکت چشمگیری را که برای پایان دادن به یک بحران غیرضروری و گشودن افق‌های جدید آغاز شده است، از مسیر خود خارج کند.
منبع: روزنامه واشنگتن پست
ارسال نظر