حمیدرضا آصفی پیام سفر هیات تجاری امارات به تهران را در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» تحلیل کرد
ایران و امارات در کانال جدید اقتصادی- دیپلماتیک
سعیده‌سادات فهری: پس از توافق‌نامه ژنو و کاهش برخی تحریمها علیه ایران شاهد تحرکات کشورهای غربی و بعضا کشورهای منطقه برای گسترش روابط تجاری با ایران بودهایم. این بار قرار است هیاتی تجاری از امارات متحده عربی به ایران سفر کند. این در شرایطی است که امارات، نخستین کشور عربی بود که از توافق‌نامه ژنو استقبال کرد و پس از آن نیز شاهد سفر وزرای خارجه دو کشور بودیم. در رابطه با اهمیت این سفر و فرازوفرودهای روابط دو کشور با حمیدرضا آصفی، سخنگوی پیشین وزارت خارجه که سابقه سفارت در امارات را نیز دارد گفت‌وگویی انجام دادیم.
سعیده‌سادات فهری: پس از توافق‌نامه ژنو و کاهش برخی تحریمها علیه ایران شاهد تحرکات کشورهای غربی و بعضا کشورهای منطقه برای گسترش روابط تجاری با ایران بودهایم. این بار قرار است هیاتی تجاری از امارات متحده عربی به ایران سفر کند. این در شرایطی است که امارات، نخستین کشور عربی بود که از توافق‌نامه ژنو استقبال کرد و پس از آن نیز شاهد سفر وزرای خارجه دو کشور بودیم. در رابطه با اهمیت این سفر و فرازوفرودهای روابط دو کشور با حمیدرضا آصفی، سخنگوی پیشین وزارت خارجه که سابقه سفارت در امارات را نیز دارد گفت‌وگویی انجام دادیم. آصفی معتقد است مستقل از اینکه توافق‌نامه ژنو، چه زمانی به نتیجه میرسد ایران باید به طور مجزا بر گسترش و بهبود روابط با کشورهای مختلف تمرکز کند. همچنین او بر واگرایی ایجاد شده میان کشورهای حوزه خلیج فارس تاکید میکند و میگوید ایران باید اکنون بیش از گذشته به سمت بهبود روابط با کشورهایی چون امارات گام بردارد. قرار است یک هیات تجاری از امارات به دعوت یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق تهران به ایران سفر کنند. به نظر شما سفر این هیات اماراتی به ایران در این برهه چه پیامی دارد؟
هر رفت و آمدی دارای پیام است؛ یک پیام سمبلیک و یک پیام عملی. پیام سمبلیک سفرهایی که صورت میگیرد این است که فضای روابط دو کشور مناسب و طرفین به‌خصوص گروهی که سفر میکند آماده ایجاد و توسعه همکاریها است. این پیام نشان میدهد روابط طرفین مطلوب است و این اراده را دارند که به سوی همکاریهای جدی حرکت کنند. پیام عملی چنین سفرهایی نیز این است که طرفین وارد امور اجرایی جدی میشوند. این روابط بعضا فقط در حوزه تجاری است، بعضا در حوزه تجاری، اقتصادی و بعضا نیز حوزههای تکنولوژیک، صنعتی و سرمایه‌گذاری را شامل میشود. در رابطه با سفر هیات تجاری امارات به ایران، پیام سمبلیک آن کاملا واضح است. برای دریافت پیام عملی آن نیز باید صبر کرد که این پیام سمبلیک در عمل نیز نمایان شود، اما در هر صورت، نفس این سفر مثبت است و طرفین باید به بهترین وجه از ظرفیتهای یکدیگر استفاده کنند. به‌خصوص اینکه در حوزه خلیج فارس ظرفیت امارات برای همکاری با ایران بیش از سایر کشورها است. اگر ایران بتواند با استفاده از امکانات و ظرفیتهای موجود در نمایشگاه جهانی اکسپوی آتی امارات نقش و سهم مناسبی را برای همکاری داشته باشد، خدمت شایان توجهی به بخش خصوصی شده است؛ زیرا تجار ایرانی ساکن در امارات از علاقه‌مندان کار و همکاری با ایران و از حامیان جدی انقلاب هستند؛ بنابراین از این ظرفیت باید نهایت بهره‌برداری صورت گیرد.
پس از توافق ژنو به نوعی شاهد تغییر مواضع امارات در قبال ایران بودیم. به نظر شما توافق‌نامه ژنو تا چه حد در بهبود روابط ایران و امارات میتواند تاثیرگذار باشد؟
این توافق‌نامه بدون شک تاثیرگذار است اما نباید در این رابطه بزرگنمایی کرد. توافق ژنو را باید همان‌طور که هست، دید. مستقل از اینکه توافق چه زمانی به نتیجه میرسد ما باید به طور مجزا بر گسترش و بهبود روابط با کشورهای مختلف تمرکز کنیم. باید توجه داشت اتفاق مهمی که اکنون در عرصه بینالملل افتاده، این است که گرایش و نگرش به اتحادیه اروپا از گذشته ضعیفتر شده است؛ یعنی در انتخابات اخیر پارلمان اروپا، افرادی که مخالف اتحاد و وحدت کشورهای اروپایی هستند بیش از گذشته رای آوردند. این مساله باعث شد که کشورهایی مانند فرانسه و آلمان که موتور اتحادیه اروپا هستند به طور جدی نگران شوند. مشابه این اتفاق را در رابطه با کشورهای حوزه خلیج فارس نیز شاهد هستیم. زمانی بود که کشورهای این حوزه، بدون اجازه عربستان سعودی به اصطلاح حتی آب هم نمیخوردند! اما اکنون میان این کشورها واگرایی بسیار زیاد شده است. یعنی هر کشوری خودش مستقل تصمیم میگیرد که روابطش با دیگر کشورها به چه صورت باشد. این موقعیت بسیار حائز اهمیت است و برای جمهوری اسلامی ایران از توافق ژنو نیز مهمتر است. اگر چه توافق ژنو نیز در ایجاد فضای مثبت ایران با دیگر کشورها، تاثیر بسزایی داشت.
البته امارات از زمان جنگ تحمیلی، در برابر ایران به نوعی سیاستی مستقل از سعودیها داشت، اما در حال حاضر واگرایی میان کشورهای حوزه خلیج‌فارس بیشتر شده است. همچنین امارات به خوبی میداند که رابطه محکم با جمهوری اسلامی ایران، در خدمت منافع ملی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی آن کشور است؛ بنابراین ایران نیز باید از این نگرش استقبال کند و روابط با امارات را بیش از گذشته گسترش دهد.
دیپلماسی دولت جدید حسن روحانی بر بهبود روابط با همسایگان تمرکز زیادی دارد. ارزیابی شما به‌عنوان شخصی که سابقه سفیری ایران را در کشورهای مختلف داشته‌اید و همچنین سالها در دستگاه سیاست خارجی به‌عنوان سخنگو خدمت کردهاید، از دیپلماسی ایران در قبال کشورهای منطقه چیست؟
بخشی از سیاست خارجی دولت روحانی که بر مبنای بهبود روابط با همسایگان است، بسیار قابل‌توجه است. این سیاست کاملا درست و بجا است به‌خصوص در برابر کشورهای حوزه خلیج‌فارس. این کشورها از این جهت اهمیت بیشتری دارند که اولا همسایه هستند، دوما مسلمان هستند و سوم اینکه پیوندهای قدیمی فرهنگی با ایران دارند. در نتیجه این سیاست باید با جدیت دنبال شود. درواقع اگر ایران با کشورهای همسایه روابط خوب و عمیقی داشته باشد این بهبود روابط هم در جهت تامین منافع دو جانبه کشورها است و هم در جهت تامین صلح، ثبات و امنیت در منطقه است. همچنین این مساله باعث میشود سوء‌استفاده کشورهای فرامنطقهای از تنش میان کشورهای منطقه به حداقل برسد.
چون به هر حال کشورهای منطقه تا ابد کنار هم هستند و در نهایت باید روابط خوب و بدون تنشی با هم داشته باشند.
طی هفتههای گذشته شاهد برخی سیگنالها مبنی بر بهبود روابط ایران با عربستان بودیم. به‌عنوان نمونه میتوان به دعوت سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان از ظریف برای سفر به این کشور اشاره کرد. آیا بهبود روابط تهران-ریاض بر روابط با دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس تاثیر دارد یا چون اکنون این کشورها سیاستهای مستقلی را دنبال میکنند این مساله خیلی نقشی ندارد؟
بهبود روابط ایران با عربستان سعودی که بسیار لازم و ضروری است، قطعا بر روابط با کشورهای دیگر همچون امارات نیز تاثیرگذار است. توجه کنید که منظور از سیاست مستقل کشورهای حوزه خلیج‌فارس این است که هر یک از این کشورها منافع خود را دنبال میکنند، اما بدون شک اگر روابط ایران با کشور بزرگی چون عربستان در منطقه بهبود یابد بر روابط با دیگر کشورها نیز تاثیر خواهد داشت. اصولا اگر «روابط بینالمللی» هر کشوری ازجمله جمهوری اسلامی ایران، خوب و روان باشد رغبت دیگر کشورها برای بهبود و گسترش روابط با کشور مذکور افزایش خواهد یافت.
ارزیابی کلی شما از روابط ایران و امارات چیست؟
ایران و امارات اشتراکات زیادی دارند اما در این میان چالشهایی نیز میان دو کشور همواره وجود داشته است. مهم‌ترین چالش، سوء‌تفاهم در مورد برخی ادعاهای امارات است که در برخی مقاطع باعث میشود مواضعی خارج از عرف اتخاذ کنند. همچنین چالش جدی دیگر دخالت و سوء‌استفاده کشورهای فرامنطقهای و در راس آنها آمریکا در امور دو کشور است. این کشورها در صدد ایجاد شکاف میان کشورهای منطقه و تامین منافع اقتصادی و نظامی خودشان و همچنین ساخت پایگاه در کشورهای منطقه هستند. اکنون وظیفه دولت و دستگاه دیپلماسی ایران این است که برای دوستانمان در حوزه خلیج‌فارس از جمله امارات روشنگری کند که آن کشوری که همیشه کنارشان خواهد ماند جمهوری اسلامی ایران است.
و پیش‌بینی‌تان از آینده روابط ایران و امارات چیست؟
در ۴-۳ سال گذشته روابط ایران و امارات با افت جدی مواجه بود البته اکنون این امید میرود که دولت جدید حسن روحانی، با تدابیر مناسب روابط را به سال‌های گذشته بازگرداند و حتی توسعه بیشتری دهد. هچنین از ابتدای روی کار آمدن دولت جدید در ایران، ما شاهد استقبال و رویکرد مثبت امارات بودیم. موضوع قرارداد ژنو نیز این رویکرد را تقویت کرد. در ادامه سفر وزرای خارجه دو کشور، نقطه مثبت دیگری در روابط بود. اکنون نیز امیدواریم که سفر هیات بازرگانی اماراتی بتواند در خدمت بیشتر منافع اقتصادی و بازرگانی طرفین قرار گیرد.
ارسال نظر