عربستان، هدایتگر سیاست خارجی قاهره
داود احمدزاده کارشناس مسائل مصر نزدیک به یک سال پس از برکناری محمد مرسی از قدرت توسط نظامیان، قرار است تا چند روز دیگر انتخابات ریاستجمهوری در مصر برگزار شود؛ انتخاباتی که رقبای اصلی آن عبدالفتاح السیسی و حمدین صباحی هستند. السیسی که یک ارتشی تمام عیار است پیش از کاندیداتوری، وزیر دفاع مصر بود. او محبوب برخی از نخبگان ملی و نظامیان مصری است و عدهای، السیسی را ناجی مصر و طراح بازگشت صلح و ثبات به کشور توفان زده خود قلمداد میکنند؛ بنابراین پیروزی این شخص نظامی در انتخابات دور از انتظار نیست.
داود احمدزاده کارشناس مسائل مصر نزدیک به یک سال پس از برکناری محمد مرسی از قدرت توسط نظامیان، قرار است تا چند روز دیگر انتخابات ریاستجمهوری در مصر برگزار شود؛ انتخاباتی که رقبای اصلی آن عبدالفتاح السیسی و حمدین صباحی هستند. السیسی که یک ارتشی تمام عیار است پیش از کاندیداتوری، وزیر دفاع مصر بود. او محبوب برخی از نخبگان ملی و نظامیان مصری است و عدهای، السیسی را ناجی مصر و طراح بازگشت صلح و ثبات به کشور توفان زده خود قلمداد میکنند؛ بنابراین پیروزی این شخص نظامی در انتخابات دور از انتظار نیست. همچنین باید توجه داشت حکومت مصر طی ۶۰ سال اخیر توسط ژنرالهای ارتش اداره میشده و نگاه مردم مصر به ارتش یک نگاه ملی است. با این تفاسیر انتخابات مصر میتواند نقطه عطفی در تاریخ این کشور و همچنین منطقه خاورمیانه باشد. این در شرایطی است که اخیرا نامزد نهاد نظامی در جدیدترین اظهارات خود در مورد روابط با کشورهای منطقه از جمله ایران، اعلام کرده است امنیت خلیج فارس جزئی از امنیت لاینفک مصر محسوب میشود. این صحبتهای کاندیدای ریاستجمهوری مصر نشان میدهد نوع نگاه نظامیان به امنیت منطقه خلیج فارس هیچ گونه تغییر اساسی با دوره حسنی مبارک نکرده است. در ریشهیابی رویکرد السیسی نسبت به ایران این نکته را باید یادآور شد که کمکهای مالی و نظامی عربستان در کمک به نظامیان برای سرکوب گسترده طرفداران اخوانالمسلمین بیتاثیر نبوده است. درواقع زمانی که آمریکاییها با ژست حقوق بشری و داعیه دموکراسیخواهی بحث قطع کمکهای سالانه به ارتش مصر را پیش کشیدند، این عربستان سعودی بود که از رهگذر کمکهای مالی توانست سیاست خارجی قاهره را به نوعی تحتکنترل خود درآورد؛ بنابراین به نظر میرسد با پیروزی احتمالی السیسی تغییر چندانی در روابط ایران و مصر به وجود نیاید. همچنین کاندیدای نظامیان همواره تلاش کرده که بهنوعی رضایت عربستان سعودی را به دست بیاورد. پیشتر، در زمان به قدرت رسیدن اخوان المسلمین تصور بر این بود که مشکلات ساختاری روابط تهران و قاهره در مدت کوتاهی به نوعی برطرف شود و دو کشور با تمدن بسیار کهن در منطقه خاورمیانه تبدیل به متحدانی نزدیک شوند، اما سیاستهای اشتباه رهبران اخوانالمسلمین، تشخیص ندادن دوست از دشمن و همچنین تلاش گستردهشان برای دخالت در امور داخلی سوریه مانع از هرگونه همگرایی در روابط ایران و مصر شد. از دیگر سو حرکت شتابزده دستگاه دیپلماسی ایران برای رایزنی با مقامات اسلامگرای مصری نیز منجر به نتیجهای مشخص نشد و حتی بُعد اختلافات به مسائل دینی و ایدئولوژیک نیز گسترش یافت. در نتیجه در قیاس روابط ایران و مصر در دو دوره متفاوت قدرت گرفتن اخوانیها و نظامیان تغییرات محسوسی دیده نمیشود، البته باید منتظر نتیجه انتخابات و روی کار آمدن احتمالی السیسی باشیم تا ببینیم نگاه واقعی او به امنیت خلیج فارس و ایران چگونه شکل خواهد گرفت. در این رابطه دستگاه دیپلماسی ایران نیز باید با رصد دقیق تحولات مصر و بر اساس منافع ملی نسبت به تنظیم مجدد مناسبات دو کشور اقدام کند.
ارسال نظر