تحلیل روزنامه گاردین از فرجام مذاکرات هسته‌ای
توافق قرن با ایران
جولین بورگر / منبع: ایرنا ۲۰ ژوئیه (۲۹ تیر) آخرین روز مهلت ۶ ماهه تعیین شده برای توافق موقت هسته‌ای ایران است. طبق پیش‌بینی‌های یک دیپلمات غربی، دو طرف تا دقیقه ۹۰ نفس نفس زنان هرچه در توان و چنته دارند، به خرج می‌رسانند تا پیش از فرارسیدن نیمه شب ۲۰ ژوئیه، بتوانند بیشترین امتیازها را از یکدیگر اخذ کنند. با توجه به مصالحه‌های طرفین در گذشته؛ درحالی‌که تا پیش از آن توهمی بیش نبود، این دستاورد چندان هم دور از ذهن نمی‌نماید. مذاکرات اخیر کارشناسان دو طرف در وین امیدوار‌کننده بود، چراکه در فضایی خوش‌بینانه جریان داشت.
جولین بورگر / منبع: ایرنا ۲۰ ژوئیه (۲۹ تیر) آخرین روز مهلت ۶ ماهه تعیین شده برای توافق موقت هسته‌ای ایران است. طبق پیش‌بینی‌های یک دیپلمات غربی، دو طرف تا دقیقه ۹۰ نفس نفس زنان هرچه در توان و چنته دارند، به خرج می‌رسانند تا پیش از فرارسیدن نیمه شب ۲۰ ژوئیه، بتوانند بیشترین امتیازها را از یکدیگر اخذ کنند. با توجه به مصالحه‌های طرفین در گذشته؛ درحالی‌که تا پیش از آن توهمی بیش نبود، این دستاورد چندان هم دور از ذهن نمی‌نماید. مذاکرات اخیر کارشناسان دو طرف در وین امیدوار‌کننده بود، چراکه در فضایی خوش‌بینانه جریان داشت. تا به این مرحله از کار، شروط سند نهایی توافق‌نامه مشخص و تبیین شده و طرح کلی مواضع اولیه هم ریخته شده است. مرحله سخت کار از ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) شروع می‌شود که در آن تاریخ روسای هیات‌های مذاکره‌کننده تشکیل جلسه خواهند داد تا زبانی مشترک برای تنظیم پیش‌نویس توافق نهایی مشخص کنند.
اگر این مرحله از کار هم با موفقیت انجام شود، بزرگ‌ترین دستاورد دیپلماتیک قرن بیست و یکم رقم خواهد خورد و بن‌بست دیرپایی را که سال‌ها است خاورمیانه را با وقوع یک جنگ فاجعه بار دیگر تهدید می‌کند، خواهد شکست. روزنه امید اینجا است که هر دو طرف متعهد به «طرح اقدام مشترک شده‌اند که ماه نوامبر (آبان) گذشته به توافق طرفین رسید.»
به حکم این توافق ایران موافقت کرده است تولید اورانیوم را در مقیاس متوسط غنی سازی ۲۰ درصدی متوقف کند. ایران می‌گوید که نیمی از ۲۰۹ کیلوگرم اورانیوم موجود خود را در زمان توافق موقت رقیق کرده و به خلوص پنج درصد رسانده است و نیمی دیگر را هم ظرف سه ماه آینده به اکسید تبدیل خواهد کرد که غنی ساختن آن در مقیاس سوخت بمب اتمی کار دشواری است.
به موازات آن طبق تایید ایران، این کشور همه اقساط ۲/۴ میلیارد دلاری را که طبق توافق موقت هسته‌ای آزاد شده دریافت کرده است. این ثروت بادآورده، دستاورد عظیم سیاسی حسن روحانی است. روحانی با این دستاورد، مجددا در فرآیند مذاکرات دست به سرمایه‌گذاری موثر می‌زند. او با اتکا به همین دستاورد، منتقدان تندروی خود را متهم می‌کند که منافعشان در گرو تحریم‌ها است و به همین دلیل هم مقابل هر پیشرفتی در راه لغو تحریم‌ها می‌ایستند.
این بحث در داخل کشور از مبنایی محکم و پشتوانه حمایت مردمی برخوردار است؛ زیرا بار سنگین فشار تحریم‌ها بر گرده لایه‌های میانی جامعه تحمیل شده است. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه هم هفته گذشته در یادداشتی در نشریه «فارین افیرز» (امور خارجی) به این نکته اشاره کرد که «پیشرفت سریع و دور از انتظاری در مذاکرات به‌دست آمده است.»
او در این یادداشت بار دیگر بر تعهد دولت روحانی بر منع تولید سلاح هسته‌ای و حتی معلق گذاردن این برنامه تاکید‌کرد. ظریف در این یادداشت افزود: «دولت ایران حتی بر این عقیده است که داشتن سلاح اتمی برای امنیت و جایگاه و نقش ایران در منطقه و اهتمام ایران برای استیلای استراتژیک در خلیج‌فارس هم مضر است؛ چراکه واکنش اجتناب‌ناپذیری به‌دنبال خواهد داشت و امتیازهای متعارف نظامی ایران را هم محدود خواهد ساخت.»
روزنه دیگر امید، پیشرفت کار در مورد موضوع نیروگاه آب سنگین اراک است؛ یعنی موضوعی که تا چند ماه قبل معامله‌شکن قلمداد می‌شد و امروز قابل‌حل شده است. ایرانی‌ها علامت داده‌اند که این نیروگاه در دست احداث را مجددا طراحی می‌کنند. با طراحی مجدد نیروگاه، پلوتونیومی در آن تولید خواهد شد که کمتر قابل تبدیل شدن به مقیاس قابل استفاده برای سوخت سلاح اتمی است. در طراحی جدید، از اورانیوم غنی‌شده به جای اورانیوم طبیعی استفاده یا محصولی با قدرت کمتر تولید خواهد شد و شاید هم به اندازه‌ای بسیار محدود از هردو محصول تولید شود.
نکته مهم در این سازش، عزم جدی هر دو طرف برای مصالحه و توافق است. اما یک نکته انحرافی هم در روند کار وجود دارد. اجزای خطرناک مذاکرات قابل جابه‌جا‌شدن هستند. ایران در حال حاضر ۱۹هزار سانتریفیوژ دارد. طبق اعلام «موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، ایران برای آنکه نگرانی‌های غرب را مرتفع سازد و ثابت کند که ظرف مهلت ۶ ماه به مرحله «برک آوت» نخواهد رسید، می‌آید و از تعداد سانتریفیوژهایش می‌کاهد و آن را به ۶ هزار دستگاه می‌رساند.
مرحله «برک آوت» مرحله‌ای است که طی آن ایران با خارج کردن بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شروع به ورود به مسابقه ساخت سلاح می‌کند و همزمان اولین کلاهک اتمی‌اش را هم تکمیل می‌کند. البته دولت ایران برای راضی کردن مخاطب داخلی جهت کاستن از تعداد سانتریفیوژهایش کار سختی پیش رو دارد.
نقطه کلیدی کار هم همین‌جا است. برای رفع این نقیصه، روحانی و ظریف باید به مخاطبان داخلی تضمین دهند ولو آنکه متعهد به الزاماتی در توافق هسته‌ای شده اند، اما برنامه هسته‌ای ایران همچنان پویا و رو به پیشرفت است.
برنامه هسته ای، مظهر دستاوردهای ملی و پیشرفت و تجدد (مدرنیته) ایران است.حصول توافق و رفع نگرانی‌های غرب در خصوص عدم اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی، مستلزم آن است که کار عظیم دیپلماتیک تا قبل از ۲۰ ژوئیه انجام گیرد.
ارسال نظر