سه ماه مانده به پایان چارچوب زمانی ۶ ماهه برای دستیابی به توافق هسته‎ای نهایی، ایران و گروه ۱+۵، همچنان به دنبال راه‎هایی برای حل مشکلات بر سر برنامه‎های هسته‎ای تهران هستند. با این حال روند مذاکرات در این مدت به گونه‎ای بوده است که پیشرفت قابل‌ملاحظه‎ای ایجاد شده و نشان داده که سرمایه‌گذاری برای این گفت‌و‌گوها ارزشش را داشته است. یکی از نگران‌کننده‌ترین بخش‌های برنامه‏های هسته‎ای ایران توانایی این کشور برای غنی‌سازی ۲۰ درصدی است که زمینه را برای تولید سلاح هسته‏ای فراهم می‏کند. ایران غنی‌سازی ۲۰درصدی را از سال ۲۰۱۰ آغاز کرده است. مقامات غربی در واکنش به این پیشرفت‏های هسته‏ای ایران، تحریم‏های سنگینی را علیه این کشور اعمال کردند و در سال ۲۰۱۲، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل مدعی شد ایران در آستانه هسته‎ای شدن است و در این صورت تل آویو از گزینه نظامی استفاده خواهد کرد. تا سال ۲۰۱۳، برخی گزارش‎ها ادعا داشتند که ایران یک یا دو ماه دیگر تا دستیابی به ذخایر کافی از اورانیوم غنی‌شده فاصله دارد تا بتواند با آن یک سلاح هسته‎ای تولید کند.

اما اخیرا اوضاع آرام‏تر شده است. ایران از ۲۰ ژانویه غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم را متوقف کرده است. ایران و گروه ۱+۵ در ماه نوامبر به توافق هسته‎ای مقدماتی دست یافتند که به موجب آن بخشی از برنامه‎های هسته‌ای ایران متوقف و در مقابل بخشی از تحریم‎ها تعدیل می‎شود. در اوایل ماه جاری بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در گزارش خود تایید کرد ایران به تعهدات خود در این زمینه پایبند بوده و ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی را حدود ۷۵ درصد کاهش داده است.

ایران طبق این قرارداد که سوم آذرماه منعقد شد، تعهد کرد که نیمی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی خود را رقیق کند و بقیه را نیز به صفحه‎های سوخت برای رآکتورهای هسته‏ای تبدیل کند. هر دو اقدام در ایران در جریان است و انتظار می‎رود تا پایان ضرب‌الاجل ماه ژوئیه نیز این روند تکمیل شود.

یکی دیگر از نقطه‌های روشن در پرونده هسته‏ای ایران پیشنهاد علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون رئیس‌جمهور است که اعلام کرد ایران برای تغییر کاربری رآکتور آب سنگین اراک آمادگی دارد. به این ترتیب احتمالا رآکتور اراک به جای اورانیوم با غنای بالا با اورانیوم با خلوص پایین‌تر تغذیه می‎شود و میزان تولید پلوتونیوم از آن نیز کاهش می‎یابد.

شاید صالحی زمانی که به تلویزیون دولتی ایران گفت مساله اراک که یکی از موضوعات جنجالی بود تقریبا حل شده است، زیاده از حد خوش بین بود. زیرا پیش از این غرب خواستار تعطیلی رآکتور آب سنگین اراک و برچیده شدن تاسیسات آن شده بود؛ اما علاوه بر صالحی، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز در ماه مارس پیشنهاد مشابهی در این زمینه ارائه کرده بود.

در همین حال، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز اعلام کرده است که احتمالا می‎تواند در مورد ماهیت برنامه‏های هسته‎ای ایران به جمع‌بندی برسد. شفافیت نقش مهمی در اعتماد‌سازی بین ایران و غرب دارد؛ البته برخی مقامات آژانس می‎گویند احتمالا گزارش آژانس در مورد تعیین ماهیت برنامه‌های هسته‌ای ایران پس از توافق نهایی ایران و غرب منتشر می‏شود.

البته با وجود تمامی این نشانه‎های مثبت، برخی اقدامات ایران مانند حمایت از بشار اسد در سوریه و پشتیبانی از حزب‌الله به ادعای غرب برای آنان نگران‌کننده است. ظریف نیز تا‌کنون نتوانسته‌است به موضوعاتی که اخیرا در مقاله‎اش در «فارین افزر» به آنها اشاره کرده بود، سروسامان دهد، اما او برای سوق دادن ایران به سوی میانه‌روی و ایجاد صلح و امنیت عزم راسخی دارد. یک توافق‌نامه هسته‎ای دراز مدت گام نخست مهمی در جهت عمل به این تعهدات است.

منبع: دیپلماسی ایرانی