بازی با منافع ملی تا کجا؟
زینب موسوی «بازی با منافع ملی تا کجا می‌خواهد پیش رود؟» این سوالی است که سید عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، در واکنش به «انتشار فایل صوتی» منتسب به خود، مطرح کرده است. انتشار این فایل صوتی که به ادعای برخی رسانه‌ها و سایت‌های خبری، به برخی اظهارات عراقچی در سفر به قم در سوم بهمن ماه بازمی‌گردد، حالا از سوی این معاون وزیر خارجه «بازی با منافع ملی» خوانده شده است.


اگرچه این رسانه‌ها مدعی شده‌اند که عراقچی در یکی از دیدارها در مدرسه معصومیه(س)، پس از سخنرانی و توضیح درباره توافق ژنو با پرسش برخی طلاب روبه‌رو شده و در پاسخ به این پرسش که «آیا نامه رئیس‌جمهور به رهبری بلوف بوده یا خیر؟» استفاده از واژه پذیرش «حق غنی‌سازی» ایران از سوی غرب، در نامه حسن روحانی به مقام معظم رهبری را «اشتباه رئیس‌جمهوری» خوانده است، اما این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای دیروز در گفت‌وگو با «ایرنا» علاوه بر آنکه فایل صوتی منتسب به خود تحریف شده خواند، تاکید کرد: «همان طور که رئیس‌جمهوری در نامه خود به مقام معظم رهبری نیز اشاره کردند، توافق ژنو صراحتا حقوق هسته‌ای کشورمان را به رسمیت شناخته و با پذیرش ادامه غنی سازی در ایران، حق غنی‌سازی جمهوری اسلامی ایران را تثبیت کرده است.»
او با ابراز تعجب از پخش ناقص سخنانش در یک جلسه خصوصی به رسانه‌ها توصیه کرد که «منافع ملی کشور» و «احقاق حقوق هسته‌ای» ملت بزرگ ایران را «قربانی» اهداف کوتاه‌مدت سیاسی خود نکنند. عراقچی همچنین، از همه رسانه‌ها خواست در شرایطی که مذاکرات به مراحل حساس و پیچیده کنونی رسیده، از بیان اظهارات و ادعاهای بی‌پایه و اساسی که مغایر با منافع ملی و در راستای اهداف بیگانگان و دشمنان ایران اسلامی است، خودداری کنند.
اگرچه رسانه‌های منتقد دولت سعی در تخریب تلاش‌ها و نتایج به دست‌آمده از توافق ژنو دارند اما رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با دانشجویان و دانش‌آموزان در آستانه روز ملی مبارزه با استکبار، ضمن حمایت از مسوولان و مذاکره‌کنندگان با ۱+۵، تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را «فرزندان انقلاب و ماموران جمهوری اسلامی» خواندند که «با تلاش فراوان در حال انجام ماموریت سخت هستند و هیچ کس نباید آنها را تضعیف کند، مورد توهین قرار دهد یا سازشکار بداند.»
ایشان با اشاره به اینکه مذاکرات با ۶ کشوری که آمریکا نیز جزو آنهاست فقط درباره مساله هسته‌ای است ولاغیر افزودند: «باذن الله از این مذاکرات ضرری هم نمی‌کنیم.»
حسن روحانی رئیس‌جمهوری نیز سوم آذرماه سال ۹۲ و پس از توافق هسته‌ای ژنو با ارسال نامه‌ای به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، ضمن تبریک به مقام معظم رهبری برای توفیق در مذاکرات هسته‌ای، خطاب به ایشان نوشت : «فرزندان انقلابی شما توانستند در مذاکراتی دشوار و پیچیده، حقانیت ملت ایران در فعالیت‌های هسته‌ای را اثبات کنند.»
روحانی در این نامه با بیان اینکه، تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، گام نخست را به‌گونه‌ای پیش بردند که «حقوق هسته‌ای» و «حق غنی‌سازی ملت ایران» مورد اذعان قدرت‌های جهانی قرار گیرد، گفت: «توفیق در این مذاکرات نشان داد که می‌توان با رعایت همه اصول و خطوط قرمز نظام، با ارائه منطقی و مستدلِ مواضع ملت ایران و اتمام حجت برای افکار عمومی جهان، قدرت‌های بزرگ را نیز به «احترام به حقوق ملت ایران» فراخواند و گام‌های بعدی را نیز در مسیر حل و فصل نهایی اختلافات با استحکام برداشت.»
رئیس‌جمهوری دستاوردهای قطعی این توافق اولیه را «به رسمیت شناخته‌شدن حقوق هسته‌ای ایران» و حراست از دستاوردهای هسته‌ای فرزندان این مرز و بوم معرفی کرد و در ادامه این نامه، این موفقیت را حاصل «عنایات حق» و «رهنمودهای رهبری عالیقدر نظام» و «حمایت بی‌دریغ ملت ایران» خواند و توفیق نهایی دراین مسیر را در گرو «تداوم ارشادات مقام معظم رهبری» و «حمایت و یاری مردم شریف و صبور ایران» دانست.
مقام معظم رهبری نیز در همان روز به این نامه پاسخ دادند و تاکید کردند: «دستیابی به آنچه مرقوم داشته‌اید درخور تقدیر و تشکر از هیات مذاکرات هسته‌ای و دیگر دست‌اندرکاران است و می‌تواند پایه‌ اقدامات هوشمندانه‌ بعدی قرار گیرد. بی‌شک فضل الهی و دعا و پشتیبانی ملت ایران عامل این موفقیت بوده و در آینده نیز خواهد بود ان‌شاءالله. ایستادگی در برابر زیاده‌خواهی‌ها همواره باید شاخص خط مستقیم حرکت مسوولان این بخش باشد و چنین خواهد بود ان‌شاءالله.»
انتقاد یا سیاه نمایی؟
در این میان هرچند برخی از جریان‌های سیاسی در تلاشند تا خارج شدن ایران از فضای انزواگرایی را نادیده گیرند، اما انتخاب حسن روحانی در خردادماه سال ۹۲ به عنوان رئیس‌جمهور و به تبع آن رای اعتماد مجلس شورای اسلامی به محمدجواد ظریف به‌عنوان وزیر امورخارجه را می‌توان نویدی برای بازگشایی دوباره درهای دیپلماتیک ایران به سوی دنیا خواند؛ چه آنکه تغییرات در دیپلماسی ایران نه تنها در ساختار و شکل اقدامات که در رویکردها به گستردگی نمایان شده است.
همچنین رویکرد اعتدالی دولت حسن روحانی را می‌توان علاوه بر تغییر نگاه تقابلی ایران به جهان، در تلاش برای پایان دادن به یک دهه بحران غیر ضروری در عرصه سیاست خارجی، مهم تلقی کرد.
سابقه مخالفت با رویکرد اعتدالی دولت یازدهم به پیش از توافق هسته‌ای بازمی‌گردد؛ هرچند برخی از جریان‌ها با برگزاری جلسات در نقد و کمرنگ جلوه دادن تلاش‌های هسته‌ای تیم مذاکره‌کننده و دستگاه دیپلماسی ایران، تلاشی بی‌وقفه به خرج دادند؛ اما عباس عراقچی در گفت‌و‌گویی تلویزیونی با تاکید بر «ضرورت اجماع ملی درباره مسائل سیاست خارجی کشور» تاکید کرد: «اختلاف دیدگاه‌ها را مثبت و آن را امری مبارک می‌دانیم و از مخالفانی که دغدغه دارند چیزهایی یاد می‌گیریم؛ اما اگر از مرحله‌ای بگذرد که نشانه تشتت باشد، باید مراقب بود.» او با بیان اینکه «اگر انتقادات و اختلافات به مرز تشتت برسد قطعا بر کار ما تاثیر می‌گذارد»، اجماع ملی در حمایت از رزمندگان کشور در دوران دفاع مقدس را یادآور شد و گفت: «در زمان جنگ همه برای دلگرمی دادن به رزمندگان تلاش می‌کردند و هیچ‌کس در خیابان‌ها پوستری نصب نمی‌کرد که آنها را جور دیگری خطاب کند و نشان دهد.»
این سخن عراقچی به نصب پوسترهایی در برخی شهرهای ایران به‌ویژه تهران اشاره دارد که با عنوان «صداقت آمریکایی» سعی در مخدوش کردن تلاش‌ها برای رسیدن به توافق در زمینه هسته‌ای داشت. تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به ریاست محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه برخلاف مذاکرات در ۸ سال گذشته توانست در مدت کمتر از ۱۰۰ روز به توافق اولیه با گروه ۱+۵ با عنوان «برنامه اقدام مشترک» معروف به توافق ژنو دست یابد.