دنیای اقتصاد- با آغاز روند ثبت‌نام از متقاضیان دریافت یارانه نقدی، برای بسیاری از مردم به‌خصوص افراد غیر نیازمند جامعه این پرسش مهم مطرح شده است که چرا باید از دریافت یارانه انصراف داد. برخی معتقدند اگر یارانه، همان پول نفت است به همه تعلق دارد و حق مسلم افراد است؟ دغدغه دیگر مردم نیز این است که چه تضمینی وجود دارد که این پول برای فقرزدایی هزینه شود؟ «دنیای اقتصاد» در گفت‌و‌گو با برخی شخصیت‌ها و استادان دانشگاه، دلیل درخواست دولت را برای انصراف افراد غیرنیازمند از دریافت یارانه‌ها مورد بررسی قرار داده و به این سوال پاسخ داده که تفاوت‌های یارانه با پول نفت چیست؟ اقتصاددانان پاسخ دادند

آیا یارانه پول نفت است؟

چرا ثروتمندان انصراف دهند؟

گروه خبر- در آستانه پنجمین روز ثبت‌نام از متقاضیان دریافت یارانه، برخی اقتصاددانان در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» به بیان دلایل خود برای انصراف مردم از یارانه‌ها پرداختند.

«فساد سه هزار میلیارد تومانی در نظام بانکی»، «ویژه‌خواری‌های دوره تحریم و ظهور افرادی چون بابک زنجانی» و همچنین «شفاف نبودن هزینه‌کرد ۷۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی در دولت قبل» از جمله موارد مهمی است که مخالفان انصراف از یارانه‌ها مطرح کرده و عنوان می‌کنند با چه تضمینی مردم باید از «حق خود» بگذرند و آن را در اختیار دولت بگذارند تا در راستای محرومیت‌زدایی به کار گیرد؟ این دست از پرسش‌ها سبب شده تا برخی خانوارها که میل به انصراف یارانه دارند در این خصوص دچار تردید شوند.

ظریف: هیچ‌وقت یارانه نگرفتم

«محمد جواد ظریف»، وزیر امور خارجه با استقبال از فضای ایجاد شده برای انصراف از یارانه‌ها در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» از افراد پردرآمد جامعه خواست با صرف نظر از دریافت یارانه، دولت را یاری کنند تا آن را در اختیار خانواده‌های نیازمند کشور قرار دهد. او گفت: «برخی خانواده‌ها هستند که این مبلغ یارانه‌ها نقشی در کیفیت زندگی‌شان ندارد و اگر چنین پولی هم به حساب‌شان وارد نشود متوجه آن نمی‌شوند؛ بنابراین پیشنهاد این است انصراف خود از گرفتن یارانه‌ها را به دولت اعلام کنند تا این پول به کسانی برسد که محتاج آنند.» ظریف افزود: «بسیاری از خانوارهای ثروتمند اصلا متوجه نمی‌شوند که چه زمانی پول ناشی از یارانه‌ها به حساب‌شان واریز می‌شود چون این پول نقشی در زندگی‌شان ندارد و بود و نبودش فرقی به حال آنان ندارد.» وزیر امور خارجه اضافه کرد: «بنده و خانواده‌ام از روز اول که نظام پرداخت یارانه‌ها اجرایی شده، هیچ مبلغی به‌عنوان یارانه نگرفته‌ایم؛ بنابراین جزو نخستین خانواده‌هایی هستیم که از همان ابتدا به این کمپین پیوسته‌ایم.»

غنی‌نژاد: مردم به دولت کمک کنند

موسی غنی‌نژاد، اقتصاددان و یکی از مدافعان اقتصاد آزاد به این دسته از افراد توصیه می‌کند به دولتی که انتخابش کرده‌اند اعتماد کنند و با انصراف از یارانه به او کمک مالی کنند. او گفت: «انصراف از یارانه به معنای کمک به دولت است، چون دولت یازدهم در مقطع کنونی در مضیقه مالی بوده و با توجه به کسری بودجه شرایط سختی را سپری می‌کند. پس در چنین شرایطی نمی‌تواند به روش دولت قبل به اجرای فاز دوم هدفمندی بپردازد چون در این صورت کسری بودجه‌اش تشدید شده و برای جبران آن باید دست خود را به سمت برداشت از منابع بانکی یا استقراض از بانک مرکزی دراز کند یا اینکه قیمت حامل‌های انرژی را با شدت بیشتری افزایش دهد که چنین موضوعی هم اکنون مدنظر دولت نیست؛ بنابراین بهتر است مردم با درک چنین شرایطی با انصراف از یارانه خود به دولت کمک کنند تا فشار مالی‌اش کم شود.» این اقتصاددان افزود: «ادامه پرداخت یارانه به همه مردم به روش دولت قبل دور باطلی است که اگر مردم متوجه مضرات آن بر اقتصاد کشور و زندگی شخصی‌شان شوند متوجه خواهند شد که این دور باطل چگونه به بن‌بست اقتصادی خواهد انجامید.» غنی‌نژاد درخصوص نحوه هزینه‌کرد یارانه افرادی که انصراف می‌دهند؛ گفت: «گفتن این موضوع برای چیزی که هنوز تحقق پیدا نکرده ممکن است توقعاتی در جامعه ایجاد کند که اگر برآورده نشود یک بی‌اعتمادی دیگر را دامن بزند. اینکه برخی از مسوولان عنوان کرده‌اند مثلا منابع انصرافی در هر شهر را در همان شهر هزینه کنند کار درستی نیست و فعلا نباید در این رابطه به اظهارنظر پرداخت.» در این باره بهروز هادی‌زنوز، استاد بازنشسته دانشگاه علامه می‌گوید: «در همه کشورها با افزایش قیمت حامل‌های انرژی اقشار ضعیف جامعه نمی‌توانند بار مالی را تحمل کنند و در زیر سایه افزایش هزینه برق، آب و تورم نفس بکشند به همین دلیل دولت برای یک دوران گذار به برخی اقشار یارانه اختصاص می‌دهد. باید توجه داشت این کمک‌های نقدی به همه قشرهای جامعه پرداخت نمی‌شود و تنها برخی از مردم را شامل می‌شوند آن هم فقط برای یک دوران گذار.» او افزود: «از آنجایی که دولت قبل در شناسایی افراد برخوردار و غیربرخوردار موفق عمل نکرد یارانه نقدی در ایران بیشتر قشرها را به‌طور مساوی پوشش داد و این موضوع به خودی خود ضعف قانون هدفمندی محسوب می‌شود.»

یارانه، پول نفت نیست

هادی‌زنوز درباره افزایش مجدد قیمت حامل‌های انرژی گفت: «دولت جدید در زمان روی کار آمدن خود با کسری بودجه مواجه شد و همین امر باعث شد در راستای گران شدن حامل‌های انرژی گام بردارد.» این اقتصاددان افزود: «در حال حاضر دولت امیدوار است با انصراف داوطلبانه مردم از یارانه این کسری بودجه را برطرف کند و با تعیین سقف عدالت اجتماعی را به جا بیاورد. از طرفی با انجام این صرفه‌جویی توام با تقویت بانک اطلاعاتی، سهم پرداخت هزینه تولید و سلامت را ارتقا دهد.» او با اشاره به اینکه برخی یارانه را پول نفت و حق خود می‌دانند گفت: یارانه از محل پول نفت تامین نمی‌شود و مردم نباید احساس کنند پول نفت حق آنهاست و باید به صورت نقدی در اختیارشان قرار داده شود.

سوری: انصراف امری بجاست

داوود سوری، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف نیز درخصوص لزوم انصراف داوطلبانه مردم از یارانه‌ها گفت: «از گذشته‌ها به مردم همواره القا شده است پول نفت یکی از نعمت‌های خدادادی این سرزمین و حق طبیعی‌شان است و دریافت آن حلال بوده و می‌توانند از آن در بهبود زندگی خود استفاده کنند. حال با نهادینه شدن این باور در ذهن مردم، تغییر نگرش آن بسیار دشوار است.» این اقتصاددان با بیان اینکه اجرای نادرست قانون هدفمندی یارانه‌ها از ابتدا اشتباه بوده است، گفت: «از آغاز طرح هدفمندی فضای تبلیغاتی رسانه‌ها، یارانه‌ها را سرمنشأ خیر و برکاتی عنوان کردند که بر سفره‌های خانوار سرازیر می‌شوند. مردم نیز این موضوع را ملکه ذهن خود کرده و آن را باعث خیر و برکت زندگی خود دانسته‌اند. از طرفی دیگر برخی خانوارها به این درآمد وابسته شدند که در شرایط کنونی اقتصادی کشور، قطع این وابستگی برای برخی خانوارها سخت است و معاششان را به خطر خواهد انداخت.» او توصیه کرد: «در شرایطی که دولت با کسری نقدینگی روبه‌رو است انصراف امری کاملا بجا محسوب می‌شود و اگر افراد حس می‌کنند نیازی به یارانه ندارند شایسته است انصراف خود را اعلام کنند و به دولت وکالت دهند تا کمک‌های نقدی را به مستحقان اختصاص دهد و منابع را به شکل مطلوبی استفاده کند.»

آمار انصرافی‌ها منطبق با پیش‌بینی دولت است

در پی اعلام آمار تایید نشده‌ای درباره ثبت‌نام یا انصراف دریافت یارانه نقدی، سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها این اخبار را رد کرد و گفت: «هنوز آمار و اطلاعاتی درباره میزان افراد ثبت‌نامی یا انصراف‌دهندگان به دست نیامده است.»

نرگس نجفی در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم درباره میزان ثبت‌نام‌کنندگان برای دریافت یارانه نقدی و انصراف‌دهندگان در مرحله دوم هدفمندسازی یارانه‌ها، اظهار کرد: «هنوز اطلاعات دقیقی در این مورد به‌دست نیامده و به همین دلیل نمی‌توان عدد و رقم مشخصی را در این زمینه اعلام کرد. البته بعد از اتمام فرصت ۱۰ روزه سازمان هدفمندی یارانه‌ها برای ثبت‌نام یارانه نقدی می‌توان آمار دقیق تعداد انصرافی‌ها و ثبت‌نامی‌ها را اعلام کرد.»

او افزود: «هرگونه آمار و اطلاعات در این زمینه فقط از سوی ستاد یا سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام خواهد شد از همین رو تاکید می‌کنم مراکز دیگری که در این چند روز اخیر اعلام به ارائه برخی اعداد و ارقام در این خصوص کرده‌اند، مورد تایید ما نیست.»

سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها اضافه کرد: «از آنجا که روزهای ۳۰ و ۳۱ فروردین برای ثبت‌نام جا مانده‌ها اختصاص یافته نمی‌توان گفت که در روزهای مشخص برای گروه‌های تعیین شده دقیقا چه تعداد ثبت‌نام و چه تعداد انصراف داده‌اند؛ بنابراین آمار نهایی بعد از اتمام مهلت ثبت‌نام جامانده‌ها مشخص می‌شود.»

نجفی با اشاره به انتشار آمارهای نادرست در این زمینه در تعدادی از سایت‌های خبری و خبرگزاری‌ها تاکید کرد: «آمار و اطلاعاتی که در برخی سایت‌ها و خبرگزاری‌ها درباره تعداد ثبت‌نام کنندگان و انصراف‌دهندگان از دریافت یارانه نقدی منتشر شده، مورد تایید ما نیست.» سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها تاکید کرد: «الان نمی‌توانیم درباره آمار و اطلاعات انصرافی‌ها صحبت کنیم چراکه روزهای سی ام و سی و یکم فروردین‌ماه (زمان تعیین شده برای ثبت‌نام جامانده‌ها) آمار نهایی را مشخص می‌کند؛ اما به‌نظر می‌رسد میزان انصراف‌دهندگان از دریافت یارانه نقدی در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها با پیش‌بینی دولت تا حدود زیادی منطبق است.»

املاک قولنامه‌ای باید اعلام شود

سخنگوی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها همچنین در گفت‌و‌گو با «ایرنا» گفت: «املاکی که در زمان ثبت‌نام یارانه مرحله دوم هدفمند‌سازی یارانه‌ها به صورت قولنامه‌ای خریداری شده و این قولنامه سندی مبنی بر مالکیت آن ملک است، باید در زمان ثبت‌نام اعلام شود.»

نجفی با بیان آنکه قولنامه به معنای خرید و داد و ستد وجوه است، اظهار کرد: «منظور از تملک ملک مسکونی تنها اسناد رسمی سازمان ثبت نیست و ملک قولنامه‌ای هم برای اعلام مالکیت ملک می‌تواند مدنظر قرار گیرد. سامانه ثبت‌نام یارانه دارای گزینه‌هایی برای تعیین وضعیت مالکیت املاک است و دارندگان این قولنامه‌ها نیز باید گزینه مربوطه را تکمیل کنند.»

آیا یارانه پول نفت است؟