ایران چه مقدار نیروی هسته‌ای نیاز دارد
سید امیر‌حسین موسویان دور جدیدی از گفت‌و‌گوهای هسته‌ای ایران روز ۲۰ فوریه به پایان رسید و طی آن قدرت‌های جهانی و ایران به توافقی درباره چارچوب کاری، برنامه اقدام و یک جدول زمانی برای انجام مذاکرات برای دستیابی به توافق جامع در چهار ماه آینده، دست یافتند. با این همه، یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که مذاکره‌کننده‌ها با آن مواجه خواهند بود این است که نیاز داخلی واقعی ایران برای انرژی هسته‌ای چه مقدار است؛ زیرا بر اساس توافق‌نامه موقت، راه‌حل بین‌المللی باید «شامل یک برنامه غنی‌سازی باشد که دارای پارامتر‌های مورد توافق طرفین بوده و مطابق با نیازهای عملی باشد.
سید امیر‌حسین موسویان دور جدیدی از گفت‌و‌گوهای هسته‌ای ایران روز 20 فوریه به پایان رسید و طی آن قدرت‌های جهانی و ایران به توافقی درباره چارچوب کاری، برنامه اقدام و یک جدول زمانی برای انجام مذاکرات برای دستیابی به توافق جامع در چهار ماه آینده، دست یافتند.
با این همه، یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که مذاکره‌کننده‌ها با آن مواجه خواهند بود این است که نیاز داخلی واقعی ایران برای انرژی هسته‌ای چه مقدار است؛ زیرا بر اساس توافق‌نامه موقت، راه‌حل بین‌المللی باید «شامل یک برنامه غنی‌سازی باشد که دارای پارامتر‌های مورد توافق طرفین بوده و مطابق با نیازهای عملی باشد. همچنین باید درباره محدودیت دامنه و سطح فعالیت‌های غنی‌سازی، ظرفیت، مکان انجام و نیز ذخایر اورانیوم غنی‌شده، برای یک دوره زمانی مورد توافق، با یکدیگر توافق کنیم.»
انرژی هسته‌ای یکی از منابع عمده تولید برق است و به مدت طولانی نیز این امر ادامه خواهد داشت. تعداد رآکتورهای هسته‌ای در جهان رو به افزایش است. تا فوریه ۲۰۱۴، ۴۳۴رآکتور با ظرفیت ۳۸۰ هزار مگاوات تولید می‌کنند. ۷۰ رآکتور دیگر با ظرفیت تولید ۷۵ هزار مگاوات در حال ساخت بوده و ۱۷۳ رآکتور دیگر نیز قرار است در سراسر جهان ساخته شوند. بر اساس گزارش ژانویه ۲۰۱۴ که توسط مجمع جهانی هسته‌ای منتشر شده است «بیش از ۴۵ کشور به صورت فعالانه، به برنامه‌های هسته‌ای می‌پردازند.»
تعیین نیازهای عملی ایران مستلزم بررسی صورت مشخصات منابع بهینه انرژی ایران و نیز عرضه خدمات انرژی برای تداوم رشد اقتصادی است. بر اساس مطالعات متعدد، مقامات مربوطه ایرانی به من گفته‌اند که انرژی هسته‌ای سهمی بهینه در برنامه تولید برق در ایران دارد.
مطالعات انجام‌گرفته نیز بر اهمیت انرژی هسته‌ای تاکید دارند. برای مثال، تحقیقاتی که توسط موسسه تحقیقات استنفورد انجام‌گرفته‌است نشان می‌دهد که ایران تا سال ۱۹۹۴ نیازمند تعدادی نیروگاه هسته‌ای بود که بالغ بر ۲۰ هزار مگاوات الکتریسیته تولید کنند. مطالعه مشترکی که در سال ۱۹۹۴، توسط موسسه تحقیقات و آموزش برنامه‌ریزی مدیریت و توسعه ایران و دانشگاه شریف برای مشخص ساختن انرژی‌های جایگزین در سال ۲۰۲۱، انجام گرفت، نشان داد که از میزان ۵۲ هزار مگاوات انرژی الکتریکی مورد نیاز، سهم بهینه انرژی هسته‌ای ۱۱ هزار مگاوات است که تشکیل‌دهنده ۲۰ درصد از مصرف پیش‌بینی شده ایران است.
تحقیقاتی که توسط سازمان انرژی هسته‌ای ایران برای شورای‌عالی انرژی انجام گرفت، ظرفیت بهینه انرژی هسته‌ای در تولید الکتریسیته را ۱۰ هزار مگاوات یا ۱۲/۵ درصد مجموع الکتریسیته تولیدی پیش‌بینی کرد. مطالعات اخیر انجام گرفته توسط شرکت تولید و انتقال نیروی ایران با استفاده از «برنامه‌ریزی اتوماتیک سیستم وین» (WASP)، یک مدل رایانه‌ای برای برنامه‌ریزی توسعه سیستم تولید نیرو تا سال ۲۰۳۱، نشان داد که سهم انرژی هسته‌ای - از مجموع ۱۲۰ هزار مگاوات مصرف پیش‌بینی شده الکتریسیته - به‌عنوان سهم بهینه در سبد انرژی ایران، بالغ بر ۸ هزار مگاوات باشد.
برخی اعتقاد دارند که سرمایه‌گذاری‌ها روی زیرساخت‌ها و هزینه‌های بالاسری در بندر بوشهر، مکان استقرار اولین نیروگاه هسته‌ای ایران، افزایش هزار مگاواتی تولید برق در شبکه ملی ایران را توجیه نمی‌کند. این ارزیابی معتبر و دقیق است. بر اساس تحقیقات انجام گرفته توسط سازمان انرژی اتمی ایران، ایران باید دو تا چهار نیروگاه دیگر در بوشهر تاسیس کند تا این پروژه دارای ارزش اقتصادی شود. احداث چهار تا ۶ نیروگاه هسته‌ای در کنار یکدیگر امری عادی است تا بدین‌ترتیب هزینه‌های عملیاتی هر واحد کاهش یافته و سرمایه‌گذاری‌های ابتدایی در زیرساخت‌ها توجیه شوند. به‌عنوان نمونه، ترکیه و امارات‌متحده‌عربی هر کدام ساخت چهار واحد را آغاز کرده‌اند. بر اساس همین ملاحظات بود که ایران تصمیم گرفت تا احداث چهار نیروگاه دیگر را با همکاری روسیه در دستور کار قرار دهد.
انتظار می‌رود احداث واحد اول در بوشهر با ظرفیت هزار مگاوات در سال ۲۰۱۴ آغاز شود، درحالی‌که احداث واحد دوم در بوشهر، در سال ۲۰۱۶ شروع خواهد شد. پس از آن دو واحد دیگر به فاصله زمانی دو سال از یکدیگر ساخته خواهند شد.
یکی از مهم‌ترین استدلال‌های علیه برنامه هسته‌ای ایران این بوده است که ایران یک کشور برخوردار از نفت است و نیاز به انرژی هسته‌ای به‌عنوان منبعی برای تولید قدرت ندارد. زمانی که به گذشته می‌نگریم، مشاهده می‌کنیم که ایران در سال به تشویق آمریکایی‌ها و بالاخص به لطف برنامه «اتم برای صلح» دوایت آیزنهاور ۱۹۵۷ وارد حوزه هسته‌ای شد. در دهه ۱۹۷۰، شاه برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای برای توسعه برنامه هسته‌ای ایران و احداث ۲۳ رآکتور تا سال ۱۹۹۴ با کمک آمریکایی‌ها در سر داشت. باید پرسید که چرا این مباحث در آن زمان مطرح نمی‌شد، زمانی که جمعیت ایران تنها یک‌سوم میزان کنونی بود.
در هر صورت، این استدلال واقعیت افزایش تولید نفت در ایران در نتیجه افزایش جمعیت و نیز خودروها را نادیده می‌انگارد. تقاضای داخلی برای نفت از ۱/۳ میلیون بشکه در سال ۲۰۰۱ به ۱/۹ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۰ افزایش یافت؛ یعنی در عرض یک دهه، شاهد ۵۰ درصد افزایش بوده‌ایم. با نگاه به الگوی مصرف در اندونزی - کشوری که از صادرکننده نفت تبدیل به وارد‌کننده خالص نفت تبدیل شد - احتمال تکرار این الگو در ایران نیز وجود دارد.
تحقیقات اخیری که توسط «مجمع جهانی اقتصاد» انجام گرفت، کشورها را بر اساس ایمن بودن‌شان از نظر انرژی بررسی کرد. در این لیست ایران حائز رتبه ۱۰۲ از میان ۱۲۴ کشور شد، البته این امر به این معنا نیست که تمام مسائل انرژی در ایران ناشی از کمبود انرژی هسته‌ای است؛ بلکه نشان می‌دهد کار زیادی باید در حوزه انرژی انجام گیرد که شامل توسعه بهینه انرژی هسته‌ای نیز هست، اما محدود به آن نمی‌شود.
در حقیقت تصمیم عربستان سعودی برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای بزرگ‌ترین ضربه به حامیان این استدلال است که غول‌های نفتی نیازی به انرژی هسته‌ای ندارند. در آوریل ۲۰۱۰، پادشاه سعودی دستور داد: «توسعه انرژی اتمی برای تامین نیازهای در حال رشد پادشاهی به‌منظور تهیه انرژی برای تولید الکتریسیته، آب شیرین و نیز کاهش وابستگی به منابع هیدروکربن در حال اتمام، ضروری است.» به گزارش «مجمع هسته‌ای جهان»، عربستان سعودی قصد دارد ظرف
۲۰ سال آینده، ۱۶ نیروگاه هسته‌ای بسازد که اولین آنها در سال ۲۰۲۲ وارد چرخه تولید الکتریسیته خواهد شد.
امارات‌متحده‌عربی، یکی دیگر از کشورهای ثروتمند نفتی، با جمعیتی بیش از ۵ میلیون نفر و مساحتی بالغ بر ۸۵ هزار کیلومتر مربع- در برابر جمعیت ۷۷ میلیونی و مساحت یک میلیون و ۶۴۸ هزار کیلومتر مربعی ایران - همین مسیر را طی می‌کند. گزارشی که در ماه فوریه منتشر شد نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۰، چهار رآکتور هسته‌ای در حدود یک چهارم نیروی الکتریسیته امارات را تولید خواهند کرد. کار احداث دو نیروگاه اول ۳۵ درصد رشد داشته است.
بر اساس چارچوب برنامه اقدام مشترک برای نیل به یک توافق نهایی، گفت‌و‌گو بین ایران و گروه ۱+۵ بر مساله نیاز واقعی ایران به نیروی هسته‌ای متمرکز خواهد بود. توجیه ایران باید بر اساس بهینه‌سازی اقتصادی هزینه‌های ژنراتور نیروی الکتریسیته، متمرکز باشد. این امر در تعیین سطح و میزان برنامه غنی‌سازی اورانیوم که مورد قبول دو طرف باشد، بسیار دارای اهمیت است. ایرانی‌ها باید برای نیل به این هدف مطالعات
به روزی را به گروه ۱+۵ ارائه کنند که سهم بهینه انرژی هسته‌ای مورد نیاز ایران برای تولید نیرو در سال‌های آتی به‌منظور تداوم رشد اقتصادی را به وضوح بیان کند.
منبع: المانیتور / تسنیم
ارسال نظر