توافق ژنو؛ محور نشست امنیتی مونیخ

مریم کاویانی بعد از اینکه «حسن روحانی» در مجمع جهانی اقتصاد به عنوان «ستاره داووس» درخشید، حالا نوبت به محمد جواد ظریف رسیده که به عنوان بالاترین مقام دستگاه وزارت خارجه ایران و به گونه‌ای متفاوت از گذشته به نمایندگی ایران در «داووس امنیتی» حاضر شود و خالق تصویری جدید از ایران سال ۲۰۱۴ در خاورمیانه باشد. «کنفرانس امنیتی مونیخ» که به «داووس امنیتی» هم شهرت دارد، قرار است ۳۱ ژانویه- فردا جمعه- امسال و مشابه سال گذشته، با محوریت حل بحران سوریه و توافق اتمی ایران با حضور سران امنیتی و دفاعی کشورها به مدت سه روز برگزار شود. توافق اتمی ایران محور پایانی کنفرانس در هتل بایریش هوف مونیخ آلمان خواهد بود که جزئیاتی از آن، بعد از نشست قدرت‌های جهانی منتشر خواهد شد.

نمایندگان ایران در داووس امنیتی چه کسانی بودند؟

رئیس اجلاس امنیتی مونیخ دو روز گذشته از ارسال دعوت‌نامه‌ای به ایران خبر داد که بر اساس آن محمود جواد ظریف به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در پنجاهمین اجلاس امنیتی مونیخ به آلمان دعوت شده است.

ولفگانگ ایسچینگر در نشست مطبوعاتی خود از انتظار جامعه جهانی برای حضور ایران در این کنفرانس گفت گرچه به گزارش «ایرنا» او دی ماه امسال اعلام کرده بود که انتظار دارد محمدجواد ظریف به همراه مقامی بالاتر از او در کنفرانس امنیتی مونیخ حاضر شود.

به این ترتیب محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران به استناد یادداشتی که در فیس‌بوک منتشر کرده برای حضور در پنجاهمین کنفرانس امنیتی مونیخ عازم آلمان خواهد شد. وزیر امور خارجه ایران به گفته ایسچینگر روز دوم فوریه با وزیر امور خارجه سوئد و نخست‌وزیر سابق این کشور نشستی با محوریت توافق هسته‌ای ایران خواهد داشت. کنفرانس امنیتی مونیخ که به واسطه تشابه کمی و کیفی داووس امنیتی هم نام گرفته یکی از مهم‌ترین نشست‌های امنیتی است که سالانه با حضور وزرای امور خارجه و دفاع کشورها یا نمایندگان عالی دولت‌ها برگزار می‌شود و حاضران در این اجلاس درباره چالش‌های جدی بین‌المللی به صورت فشرده مناظره و تبادل نظر می‌کنند.

پیش از محمد جواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه، علی لاریجانی، عباس عراقچی، منوچهر متکی، کمال خرازی و غلامعلی خوشرو در این کنفرانس حضور پیدا کرده‌اند. علی‌اکبر صالحی وزیر امور خارجه دولت دهم نیز سال گذشته در چهل و نهمین نشست امنیتی مونیخ که از یکم تا سوم فوریه ۲۰۱۳ برگزار شد، حضور یافت. بحران سوریه و درگیری‌های نظامی در مالی، از جمله مواردی بود که در این نشست به آن پرداخته شد. غلامعلی خوشرو در نشست سال ۲۰۰۵ کنفرانس امنیتی مونیخ به ایراد سخنرانی با عنوان امنیت در خاورمیانه پرداخت و گفت‌وگوی تمدن‌ها را مولفه لازم و ضروری در مناسبات بین‌المللی ارزیابی کرد.

بحران خاورمیانه؛ تهدید یا فرصت

کنفرانس امنیتی مونیخ به ابتکار ایوالد‌فون‌کلیست ناشر آلمانی برای اولین بار در سال ۱۹۶۲ به‌منظور تبادل نظر میان اعضای اتحادیه آتلانتیک شمالی تشکیل شد، اما در سال‌های اخیر و در پی گسترش آن بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. نام این کنفرانس در ابتدا کنفرانس امنیتی بین‌المللی و در برهه‌ای کنگره دفاع شناسی بود که بعدها به همایش امنیتی مونیخ تغییر کرد.

به گزارش سایت مرکز تحقیقات استراتژیک، بحران هسته‌ای ایران از سال ۲۰۰۷ تاکنون یکی از محورهای اصلی داووس امنیتی بوده و در این اجلاس علی لاریجانی به عنوان دبیر شورای‌عالی امنیت به آلمان سفر کرده است. کنفرانس مونیخ از ابتدا به بررسی مسائلی مانند چالش‌های سیاست‌های امنیتی و خارجی در روابط اروپا و آمریکا در چارچوب ناتو تمرکز داشته اما بعد از جنگ خلیج‌فارس که خود دلیلی برای برگزار نشدن این کنفرانس بود، تمرکز این اجلاس امنیتی بر مسائل خاورمیانه جلب شد و از سال ۲۰۰۰ نمایندگانی از چین، ژاپن و هند به‌طور منظم در آن حضور یافته‌اند. پس از پایان دوران جنگ سرد، این کنفرانس در دو نوبت برگزار نشد؛ ابتدا در سال ۱۹۹۱ و در پی وقوع جنگ خلیج‌فارس، امکان تشکیل جلسات این کنفرانس میسر نشد و در سال ۱۹۹۷ نیز به واسطه نامشخص بودن جانشین رئیس کنفرانس، این اجلاس به تعویق افتاد.

جنگ عراق، پرونده هسته‌ای ایران، چالش‌های امنیتی خاورمیانه و دامنه گسترش نفوذ ناتو تاکنون بارها در دستور کار اجلاس مونیخ قرار گرفته‌اند. البته بحث‌برانگیزترین کنفرانس امنیتی مونیخ، کنفرانس سال ۲۰۰۷ است که در آن موضوعاتی همچون ضرورت حل بحران هسته‌ای ایران، مقابله با تغییرات خطرآفرین آب و هوایی، لزوم تنش‌زدایی در خاورمیانه و پرداختن به استقلا‌ل‌طلبی کوزوو مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. ایران در اجلاس موردنظر محور اصلی سخنرانی رابرت گیتس، وزیر امور خارجه آمریکا، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و پوتین رئیس‌جمهور روسیه بود. سخنرانی پوتین در این اجلاس از حاشیه‌های نشست ۲۰۰۷ بود که با انتقادی تند از سیاست‌های آمریکا بار دیگر فضای سنگین دوران جنگ سرد را یادآور شد. بخشی از سخنرانی پوتین در اجلاس امنیتی مونیخ به پرونده هسته‌ای ایران و واکنش غرب به آن اختصاص یافت. علی لاریجانی نیز در حاشیه این اجلاس و در نشستی خبری مواضعی متفاوت از محمود احمدی‌نژاد اتخاذ کرد و واقعه هولوکاست را واقعه‌ای تاریخی دانست.

به گزارش «ایرنا» پنجاهمین نشست امنیتی مونیخ که به عبارتی جشن نیم قرن فعالیت این نشست بین‌المللی نیز خواهد بود قرار است با سخنرانی، یوآخیم گاووک، رئیس جمهوری آلمان به صورت رسمی افتتاح شود. به گفته ایشینگر، تاکنون ۱۸ رئیس دولت، ۵۰ وزیر امور خارجه و دفاع از کشورهای مختلف جهان و همچنین ۱۰‌رئیس سازمان و نهادهای بین‌المللی آمادگی خود را برای حضور در پنجاهمین نشست بین‌المللی مونیخ اعلام کرده‌اند.