توافق ژنو؛ ناکامی تاریخی لابی ضد ایران
تحلیل صادق خرازی، سیروس ناصری و تخت روانچی
دنیای اقتصاد- بیست و چهارمین نشست سیاست خارجی سایت دیپلماسی ایرانی، دیروز با موضوع «توافق ژنو، آثار سیاسی، منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای» برگزار شد. در این نشست دیپلمات‌های سرشناسی همچون: مجید تخت روانچی، معاون آمریکا و اروپای وزارت خارجه، صادق خرازی سفیر پیشین ایران در فرانسه، سیروس ناصری عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و محمد فرازمند سفیر سابق ایران در بحرین حضور داشتند و به بیان دیدگاه‌های مختلف خود پرداختند و تاکید کردند یکی از دستاوردهای توافق ژنو ناکامی لابی صهیونیسم بود. در نشستی با حضور مجید تخت روانچی، صادق خرازی، سیروس ناصری و محمد فرازمند ارائه شد
چهار تحلیل از پیامدهای توافق ژنو
انتخابات، معادلات دشمنان را برهم زد
توافق‌نامه ژنو، ناکامی بی‌سابقه لابی صهیونیسم
گروه دیپلماسی- بیست و چهارمین نشست از سلسله نشست‌های سیاست خارجی پایگاه اینترنتی دیپلماسی ایرانی با موضوع «توافق‌نامه ژنو؛ آثار سیاسی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای»، روز گذشته با حضور اشخاصی چون مجید تخت روانچی، معاون آمریکا و اروپای وزارت امورخارجه، محمدصادق خرازی، سفیر پیشین ایران در فرانسه، محمد فرازمند، سفیر سابق ایران در بحرین، محمد ایرانی، سفیر پیشین ایران در اردن و سیروس ناصری، عضو پیشین تیم مذاکراتی ایران با غرب برگزار شد.
تخت روانچی: با توافق‌نامه ژنو غرب به قدرت منطقه‌ای ایران اذعان کرد
تخت روانچی که خود اکنون از نزدیک در جریان مذاکرات هسته‌ای و یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده است در این نشست تاکید کرد که با توافق‌نامه ژنو، غرب به قدرت منطقه‌ای ایران اذعان کرد. او همچنین گفت: اگر در سال گذشته میلادی، از ایران به عنوان اصلی‌ترین تهدید سخن گفته می‌شد، امروز از نقش مثبت ایران در تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سخن گفته می‌شود. معاون آمریکا و اروپای وزارت خارجه، محور سخنان خود را بر تبعات سیاسی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای توافق‌نامه ژنو قرار داد. تخت روانچی با توجه به برخی انتقاداتی که به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بعد از توافق‌نامه ژنو وارد بود، تاکید کرد که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در جریان مذاکرات از خطوط قرمز عبور نکرده و منافع ملی را محور همه مذاکرات قرار داد. او در مورد پرونده هسته‌ای ایران هم گفت: «این پرونده نه تنها برای ایران که در سطح بین‌المللی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.»
مذاکره‌کننده هسته‌ای در ادامه به بحث ایران‌هراسی که از جانب برخی کشورهای غربی مطرح بود، اشاره کرد و گفت: «اگر در سال گذشته میلادی از ایران به عنوان اصلی‌ترین تهدید سخن گفته می‌شد امروز از نقش مثبت ایران در تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سخن گفته می‌شود.» به گفته این دیپلمات، تحولات سیاسی اخیر در ایران در بسیاری از رسانه‌های غربی و عربی به زلزله سیاسی تعبیر شده‌است؛ زلزله‌ای که به رسمیت شناخته‌شدن قدرت و اعتبار ایران در سطح منطقه‌ای منتهی شده‌است. تخت روانچی درباره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و تاثیر آن بر سیاست خارجی ایران این‌گونه توضیح داد: «با انتخابات ریاست‌جمهوری اسلامی ایران بسیاری از معادلات دشمنان ایران بر هم خورد. پس از برگزاری انتخابات و آغاز به‌کار دولت جدید هم آقای حسن روحانی، رئیس‌جمهوری جدید، تاکید داشتند که سیاست‌خارجی ایران بر مبنای احترام متقابل و از موضع برابر و بر اساس تعامل و تعادل است. بحث مذاکرات هسته‌ای هم از ابتدای آغاز به‌کار دولت بر اساس خواست مردم و اراده نظام در راس برنامه‌های دولت بود.»
او همچنین به فشارهایی که از خارج از کشور برای برهم زدن روند مذاکرات بر ایران وارد می‌آمد اشاره و از جمله نقش آیپک، لابی قوی صهیونیستی را بیان کرد و گفت: «در تاریخ سیاسی آمریکا ناکامی این گروه هرگز سابقه نداشته‌است؛ اما در جریان پرونده هسته‌ای ایران، لابی صهیونیستی تلاش بسیاری برای به شکست کشاندن مذاکرات ژنو کرد که به نتیجه نرسید. در همین خصوص در فاصله 10 روز میان دو ژنو 2 و 3، لابی آیپک در کنگره و سران رژیم صهیونیستی همه تلاش خود را برای به نتیجه نرساندن مذاکرات به‌کار گرفتند.»
عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در ادامه این نشست این پرسش را مطرح کرد که چرا این همه سراسیمگی در برخی تندروها و مخالفان آمریکایی و اسرائیلی وجود دارد؟ او در پاسخ به این پرسش چند نکته را تبیین کرد: نخست تبدیل سیاست تقابل به تعامل؛ او در این رابطه به نگاه خاکستری غرب به ایران اشاره کرد و گفت:« در چند سال اخیر ما شاهد افزایش تحریم‌های یک جانبه و چندجانبه علیه ایران بودیم. با توافق‌نامه ژنو ما شاهد فرآیند حرکت در مسیر مخالف این روند سال‌های گذشته هستیم. سخنان باراک اوباما، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده درباره اینکه غرب قادر به از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران نیست، نشان از تغییر مواضع دارد. البته باید تاکید کنم که دستگاه دیپلماسی ایران به چنین تغییر موضع‌گیری‌هایی دل خوش نکرده‌است؛ اما اهمیت این مساله اذعان چهره‌های مخالف ایران به این واقعیت است.» مورد دومی که به آن اشاره شد ایجاد نکردن تغییر در برنامه هسته‌ای ایران از جمله غنی‌سازی است که براساس برنامه اقدام مشترک حق هسته‌ای ایران به رسمیت شناخته شده‌است. دلیل دیگری که تخت روانچی برای توضیح دستپاچگی آمریکا و اسرائیل، بیان کرد، شکاف برداشتن رژیم تحریم‌ها بود. به گفته او، آغاز اجرای گام اول و لغو شدن برخی تحریم‌ها، آغازی بر ایجاد شکاف در دیوار تحریم‌ها است؛ این مساله مورد اذعان غربی‌ها هم است. شکاف اجماع بین‌المللی علیه ایران نیز از دیگر دلایلی بود که بیان شد؛ معاون آمریکا و اروپای وزارت خارجه توضیح داد: بر هیچ‌کس پوشیده نیست که اجماع علیه ایران روز به روز در حال افزایش بود. در ادامه او به شکست پروژه ایران و شیعه هراسی اشاره کرد و گفت: «اگر در گذشته هرتحول ناخوشایندی را به ایران نسبت می‌دادند، امروز شاهد تغییر این روند هستیم.» همچنین پذیرش نقش ایران و کاهش نقش منطقه‌ای آمریکا، ایجاد شکاف میان آمریکا و اسرائیل، به نتیجه رسیدن سیاست تعامل سازنده ایران با کشورهای دیگر در سایه دولت جدید،خلع سلاح مخالفان ایران در آمریکا و کشورهای اروپایی و علاقه کشورهای غربی برای گسترش رابطه با ایران از دیگری دلایلی بود که تخت روانچی برای تبیین سراسیمگی برخی تندروها در میان صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها به آنها اشاره کرد. او افزود: «پس از امضای توافق‌نامه ژنو، صهیونیست‌ها همچنان برای به شکست کشاندن آن تلاش می‌کنند. نفس طرح تقابل منافع آمریکا و اسرائیل درباره ایران از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. این نخستین بار است که این تقابل به رسانه‌ها کشیده شده‌است.» مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، درباره علاقه کشورهای غربی برای گسترش رابطه با ایران توضیح داد: «در جریان و پس از مذاکرات هسته‌ای، ایران با سیل ورود هیات‌ها روبه‌رو شده‌است. در حال حاضر دو هیات پارلمانی اروپایی در ایران هستند. نخست‌وزیر پیشین ایتالیا (ماسیمو دالما) هم چندی پیش به ایران سفر کرد و برنامه سفر برخی هیات‌های سیاسی و اقتصادی کشورهای اروپایی به ایران هم در دستور کار است. نفس تمایل کشورهای غربی برای حضور در ایران و تعامل با تهران از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. در حال حاضر کشورهای غربی نقش ایران را در سطح منطقه‌ای پذیرفته‌اند و سرمایه سیاسی ایران در منطقه دیگر قابل‌کتمان نیست و ایران نیز بر اساس احترام متقابل از بهبود رابطه با این کشورها استقبال می‌کند. موضع ما در قبال اسرائیل مشخص است و در خصوص آمریکا هم برخی مسائل در میان است؛ اما با بقیه کشورها، ما برای گسترش روابط بر اساس احترام متقابل مشکلی نداشته و نداریم.»
تخت روانچی در پایان سخنانش به این مساله اشاره کرد که آیا اکنون ایران از مواضع خود کوتاه آمده است؟ او در توضیح این مساله گفت: «شاه کلید پاسخ به این پرسش این است که دولت جدید در اصول سیاست خارجی هیچ تغییری نداده است. در مذاکرات هسته‌ای هم پایبندی به این اصول مشهود بود. در جریان این مذاکرات ما با رعایت ادب دیپلماتیک با در نظر داشتن منافع ملی مذاکره کرده‌ایم. دفاع از اهداف و دستاوردهای هسته‌ای ایران در دورهای مختلف مذاکرات مدنظر تیم قرار داشته‌است. در مذاکرات، ما بر حقوق هسته‌ای خود تاکید داشته‌ایم و بحث غنی‌سازی هم از جمله نکاتی بود که مورد توجه بالای مسوولان نظام بود. تلاش‌های آمریکا و دیگران برای سلب این حق در نهایت راه به جایی نبرد. ایران در مذاکرات از خطوط قرمز هم عبور نکرد و در مجموع می‌توان گفت که موقعیت منطقه‌ای ایران به رسمیت شناخته شده است.»
همچنین در حاشیه این نشست، معاون وزیر امورخارجه در پاسخ به پرسشی درمورد اینکه چه مسائلی هنوز بین ایران و ۱+۵ نهایی نشده‌است که باید در نشست امروز بررسی شود، گفت: «یکی دو مورد باقی مانده که در سطح کارشناسی امکان حل آن وجود نداشت که باید تصمیم‌گیری درباره آن به سطوح سیاسی کشیده می‌شد. آنها موضوعاتی است که از دیدگاه ما قابل‌حل است و موضوعاتی نیستند که بخواهند، چندان مشکل اساسی ایجاد کنند».
فرازمند: با توافق ژنو بحث ایران هراسی به پایان رسید
محمد فرازمند، سفیر سابق ایران در بحرین و تحلیلگر مسائل خاورمیانه از دیگر سخنرانان نشست «توافق ژنو، آثار منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» بود. او در مورد بازتاب‌های منطقه‌ای توافق هسته‌ای ژنو گفت: «در منطقه، تابوت دیپلماسی آماده حمل به گورستان بود و به نظر می‌رسید که هیچ راه حلی نمی‌تواند دیپلماسی را در خاورمیانه به نتیجه برساند؛ اما در سال ۲۰۱۳ دو اتفاق بزرگ افتاد که امیدها را به منطقه و عرصه دیپلماسی بازگرداند: یکی انتخابات خرداد ۹۲ و دیگری توافق هسته‌ای ژنو ۳. این اتفاقات در کشوری رخ داده‌‌بود که عبارت نظامی بیش از هر بحران دیگری در مورد آن تکرار شده بود به وفور در ادبیات منطقه و بین‌المللی اشاره می‌شد که در مورد ایران همه گزینه‌ها روی میز قرار دارد، اما ترمینولوژی۲۰۱۳، عقلانیت و تدبیر و دیپلماسی بود.»
فرازمند تاکید کرد نگاهی به رفت و آمدهای دیپلماتیک پس از توافق ژنو نشان می‌دهد که کشورهای منطقه از حل‌و‌فصل مسالمات‌آمیز پرونده هسته‌ای ایران امیدوار شده‌اند. در راس این رفت و آمدها، سفر سلطان قابوس بود که پیش از توافق ژنو انجام شد. سپس وزیرخارجه امارات به تهران آمد و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران به کشورهای منطقه شامل کویت، قطر، امارات و عمان سفر کرد.
فرازمند در ادامه افزود: «غیر از کویت، بقیه این سفرها سفرهای پروتکلی بود و این سفر پروتکلی باعث شکستن یخ روابط ایران با کشورهای عربی شد و آثار آن در اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در کویت مشاهده شد. ادبیات آنها در مورد انتخابات ایران و موافقت‌نامه ژنو در بیانیه این اجلاس دوستانه بود و ناشی از میل کشورهای همسایه به حمایت از حل‌و‌فصل پرونده هسته‌ای ایران بود. پس از توافق ژنو در نگاه کشورهای منطقه ما به‌عنوان کشوری تلقی شدیم که پتانسیل حل‌و‌فصل بحران‌های دیگر را دارد.»
او سپس در رابطه با بحران سوریه و نقش ایران در حل‌و‌فصل این مساله گفت: «نخستین ایستگاه برای بازیگری مثبت ایران در بحران‌های منطقه‌ای پرونده سوریه است. سخنانی که ما در مورد سوریه می‌گوییم، کمتر کشوری می‌تواند در منطقه به زبان بیاورد و استاندارد دوگانه‌ای در مواضع‌‌مان در قبال سوریه مشاهده نمی‌شود. ما اعلام کردیم حاضریم نقش مثبت ایفا کنیم و شکاف‌های خود را با ترکیه که در دو سال گذشته در طرف مقابل ما بوده، کاهش دادیم. این شکاف‌ها در 7 یا 8 مورد به حداقل رسید.»
سفیر سابق ایران در بحرین تاکید کرد: «ما خواستار آتش بس فوری و بدون قید و شرط در سوریه و حل‌و‌فصل مسالمت‌آمیز این مساله و انتخابات آزاد و همچنین رساندن کمک‌های انسان‌دوستانه به سوریه هستیم. ما می‌خواهیم نیروهای خارجی از بحران سوریه خارج شوند. در مورد پرونده سوریه، تقریبا می‌توان گفت که ایران نقش مثبتی ایفا می‌کند. از دبیر کل سازمان ملل گرفته تا دولت سوریه و و حتی گروه‌های مخالف در سوریه، خواستار نقش مثبت ایران هستند و می‌گویند ایران می‌تواند از طریق دیپلماسی کمک کند تا بحران سوریه حل شود.»
فرازمند در پایان صحبت‌هایش به ذکر سخنانی از محمد حسنین هیکل، نویسنده و خبرنگار معروف مصری پرداخت. به گفته این کارشناس مسائل خاورمیانه، هیکل اخیرا سفری به لبنان داشته و با همه گروه‌های لبنانی و احزاب لبنان ملاقات کرده و اولین ملاقات او با سید حسن نصرالله بوده است. بعد از سفر به لبنان او در مصاحبه‌ها و مقالات خود تصویری از 2014 ارائه می‌دهد که یک تصویر مثبت است و ایران در کانون تحولات مثبتی قرار دارد که می‌تواند نقشی سازنده ایفا کند. او به کشورهای عربی توصیه می‌کند اختلافات خود را با ایران کنار بگذارند و به رشد و شکوفایی منطقه کمک کنند.
صادق خرازی: نسبت به تغییر رفتار سعودی‌ها در آینده خوش‌بین نیستم
سید محمدصادق خرازی، سفیر پیشین ایران در فرانسه نیز در نشست دیپلماسی ایرانی با بیان اینکه توافق ژنو پدیده مهمی در آغاز سیاست‌خارجی دولتی بود که پیام امید، اعتدال و عقلانیت را مطرح کرد، تاکید کرد: «انجام مذاکرات جدی و پیگیری مستمر در راستای اهداف نظام در آینده می‌تواند به پدیده و دستاوردی جدی تبدیل شود.» خرازی ادامه داد: «ما هشت سال پیش و پیش از دولت نهم و دهم را به یاد داریم، آن زمان که دولت اصلاحات سیاست خارجی را تحویل دولت مهرورز داد، سیاست خارجی در آن زمان شعار اعتمادسازی و تنش‌زدایی مطرح می‌کرد، ولی دولت مهرورز با شعار و استراتژی بازدارنده ایران، باعث ایجاد موانعی جدی در دستاوردها و نگاه‌های انتزاعی به سیاست خارجی شد.»
سفیر پیشین ایران در فرانسه با تاکید بر اهمیت موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک ایران اضافه کرد: «باید در شرایط کنونی در نظر داشت موضوع هسته‌ای تنها موضوع مهم در سیاست خارجی ما نیست، بلکه موضوعات مهم دیگر مانند مسائل حوزه خزر، قرارداد ١٩٧٥، همکاری‌های مرزی ایران، افغانستان، عراق و مسائل منطقه‌ای همکاری با آسیا و توسعه همکاری با آفریقا و آمریکای لاتین بحث‌های جدی هستند که باید در اولویت قرار گیرند.»
سفیر ایران در سازمان ملل متحد در ادامه گفت: «ما در مبارزه با تروریسم در عراق می‌توانیم تعریف منافع مشترک با آمریکا داشته باشیم، اما در شرایط کنونی موضوع هسته‌ای تنها موضوعی است که ما درباره آن با آمریکا گفت‌وگو می‌کنیم.» او در عین حال تاکید کرد: «بحث مذاکرات هسته‌ای می‌تواند بحث جدی برای راستی‌آزمایی آمریکا در مقابل ایران باشد و سنجش این موضوع که آیا آمریکا در مقابل ایران استراتژیک فکر می‌کند یا تاکتیکی.»
خرازی با بیان اینکه مهم‌ترین فصل مشترک ایران و عربستان می‌توانست همکاری درون امت اسلامی باشد اما متاسفانه به مهم‌ترین فصل افتراق و جدایی دو کشور تبدیل شده‌است، تاکید کرد: «حمایت عربستان سعودی از تروریسم و افراط و رادیکالیسم در کل جهان اسلام به‌ویژه در سوریه، لبنان، عراق و افغانستان ظرفیت همکاری مشترک را به تهدید کشانده است.» مشاور ارشد محمد خاتمی در دوران ریاست‌جمهوری او ادامه داد: «ما به صورت غیررسمی در بیرون مرزهای‌مان با عربستان درگیریم و من چندان نسبت به تغییر رفتار سعودی‌ها در آینده خوش‌بین نیستم. اگر دستگاه سیاست خارجی ایران فکر می‌کند که با عربستان می‌تواند اعتمادسازی را به صورت نه جنگ، نه صلح پیش ببرد، امری خوش‌بینانه به‌نظر می‌رسد. عربستان سعودی رو‌در‌روی ایران و مهم‌ترین عنصر ضدایرانی در تنظیم مناسبات ایران با غرب است.»
خرازی همچنین گفت: «اولویت‌بندی مهم‌ترین مولفه در سیاست‌خارجی ایران است و در شرایط کنونی، جابه‌جایی قدرت در ایران ژئوپلتیک ایران را به سمت‌و‌سوی واقع‌گرایانه هدایت کرده‌است. با برداشت واقع‌بینانه مهم‌ترین بازیگر و نقش‌آفرین در منطقه، ایران است. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که ایران همواره در همه جریانات تاریخی تاثیرگذار بوده‌است و تلاش عمده کارگزاران سیاست خارجی امروز باید معطوف به اولویت‌هایش باشد. سیاست‌خارجی ایران با اهداف ملی و ایدئولوژیک که بخشی از قانون اساسی ایران است باید با قدرت در جهت کسب منافع حداکثری پیش برود و این پتانسیل در سیاست خارجی ایران وجود دارد.»
ناصری: توافق ژنو عقب نشینی آشکار آمریکا در برابر ایران بود
در ادامه این نشست سیروس ناصری مذاکره‌کننده پیشین هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران نیز سخنرانی داشت. او توافق ژنو را عقب‌نشینی آشکار آمریکا در برابر ایران در صحنه منطقه‌ای و بین‌المللی دانست و گفت: «موضوع هسته‌ای به عنوان معضلی ساختگی توسط آمریکا به کشور، منطقه و جهان تحمیل شد.»
او افزود: «اگر به تاریخ سی و چند ساله ایران بعد از انقلاب نگاه کنیم خواهیم دید که همه معضلات از جمله جنگ تحمیلی، حمله آمریکا به کویت، موضوع هسته‌ای، بحران سوریه و... همه در نهایت تبدیل به فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران به‌منظور پیشبرد اهداف کشور و نظام تبدیل شده است.» ناصری ادامه داد: «هدف ایران در این سال‌ها رسیدن به جایگاه به حق خود در منطقه به عنوان قدرت منطقه‌ای بوده‌است.»
او یادآور شد: «در ۱۰ سال گذشته که بحران ساختگی هسته‌ای مطرح شده به‌رغم همه فشارها و هزینه‌های زیاد آن در جمع‌بندی نهایی حضور ایران در منطقه تثبیت شده‌است.» این مقام پیشین گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران اضافه کرد: «با توافق ژنو، آمریکا بعد از ۱۰ سال به این نتیجه رسید که نمی‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را از بین ببرد و موقعیت ایران در منطقه را باید به رسمیت بشناسد.»
ناصری ادامه داد: «آمریکا بعد از دشمنی تمام‌عیار در منطقه با ایران در توافق ژنو به شکل اساسی عقب نشینی کرد که این امر در وضعیت آتی ایران تعیین‌کننده‌است. عقب‌نشینی آمریکا به حدی سنگین بود که دوستان و متحدانش را در اروپا، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یعنی ناتو و... شوکه کرد.»
چهار تحلیل از پیامدهای توافق ژنو
انتخابات، معادلات دشمنان را برهم زد
توافق‌نامه ژنو، ناکامی بی‌سابقه لابی صهیونیسم
گروه دیپلماسی- بیست و چهارمین نشست از سلسله نشست‌های سیاست خارجی پایگاه اینترنتی دیپلماسی ایرانی با موضوع «توافق‌نامه ژنو؛ آثار سیاسی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای»، روز گذشته با حضور اشخاصی چون مجید تخت روانچی، معاون آمریکا و اروپای وزارت امورخارجه، محمدصادق خرازی، سفیر پیشین ایران در فرانسه، محمد فرازمند، سفیر سابق ایران در بحرین، محمد ایرانی، سفیر پیشین ایران در اردن و سیروس ناصری، عضو پیشین تیم مذاکراتی ایران با غرب برگزار شد.
تخت روانچی: با توافق‌نامه ژنو غرب به قدرت منطقه‌ای ایران اذعان کرد
تخت روانچی که خود اکنون از نزدیک در جریان مذاکرات هسته‌ای و یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده است در این نشست تاکید کرد که با توافق‌نامه ژنو، غرب به قدرت منطقه‌ای ایران اذعان کرد. او همچنین گفت: اگر در سال گذشته میلادی، از ایران به عنوان اصلی‌ترین تهدید سخن گفته می‌شد، امروز از نقش مثبت ایران در تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سخن گفته می‌شود. معاون آمریکا و اروپای وزارت خارجه، محور سخنان خود را بر تبعات سیاسی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای توافق‌نامه ژنو قرار داد. تخت روانچی با توجه به برخی انتقاداتی که به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای بعد از توافق‌نامه ژنو وارد بود، تاکید کرد که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در جریان مذاکرات از خطوط قرمز عبور نکرده و منافع ملی را محور همه مذاکرات قرار داد. او در مورد پرونده هسته‌ای ایران هم گفت: «این پرونده نه تنها برای ایران که در سطح بین‌المللی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.»
مذاکره‌کننده هسته‌ای در ادامه به بحث ایران‌هراسی که از جانب برخی کشورهای غربی مطرح بود، اشاره کرد و گفت: «اگر در سال گذشته میلادی از ایران به عنوان اصلی‌ترین تهدید سخن گفته می‌شد امروز از نقش مثبت ایران در تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای سخن گفته می‌شود.» به گفته این دیپلمات، تحولات سیاسی اخیر در ایران در بسیاری از رسانه‌های غربی و عربی به زلزله سیاسی تعبیر شده‌است؛ زلزله‌ای که به رسمیت شناخته‌شدن قدرت و اعتبار ایران در سطح منطقه‌ای منتهی شده‌است. تخت روانچی درباره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و تاثیر آن بر سیاست خارجی ایران این‌گونه توضیح داد: «با انتخابات ریاست‌جمهوری اسلامی ایران بسیاری از معادلات دشمنان ایران بر هم خورد. پس از برگزاری انتخابات و آغاز به‌کار دولت جدید هم آقای حسن روحانی، رئیس‌جمهوری جدید، تاکید داشتند که سیاست‌خارجی ایران بر مبنای احترام متقابل و از موضع برابر و بر اساس تعامل و تعادل است. بحث مذاکرات هسته‌ای هم از ابتدای آغاز به‌کار دولت بر اساس خواست مردم و اراده نظام در راس برنامه‌های دولت بود.»
او همچنین به فشارهایی که از خارج از کشور برای برهم زدن روند مذاکرات بر ایران وارد می‌آمد اشاره و از جمله نقش آیپک، لابی قوی صهیونیستی را بیان کرد و گفت: «در تاریخ سیاسی آمریکا ناکامی این گروه هرگز سابقه نداشته‌است؛ اما در جریان پرونده هسته‌ای ایران، لابی صهیونیستی تلاش بسیاری برای به شکست کشاندن مذاکرات ژنو کرد که به نتیجه نرسید. در همین خصوص در فاصله 10 روز میان دو ژنو 2 و 3، لابی آیپک در کنگره و سران رژیم صهیونیستی همه تلاش خود را برای به نتیجه نرساندن مذاکرات به‌کار گرفتند.»
عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در ادامه این نشست این پرسش را مطرح کرد که چرا این همه سراسیمگی در برخی تندروها و مخالفان آمریکایی و اسرائیلی وجود دارد؟ او در پاسخ به این پرسش چند نکته را تبیین کرد: نخست تبدیل سیاست تقابل به تعامل؛ او در این رابطه به نگاه خاکستری غرب به ایران اشاره کرد و گفت:« در چند سال اخیر ما شاهد افزایش تحریم‌های یک جانبه و چندجانبه علیه ایران بودیم. با توافق‌نامه ژنو ما شاهد فرآیند حرکت در مسیر مخالف این روند سال‌های گذشته هستیم. سخنان باراک اوباما، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده درباره اینکه غرب قادر به از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران نیست، نشان از تغییر مواضع دارد. البته باید تاکید کنم که دستگاه دیپلماسی ایران به چنین تغییر موضع‌گیری‌هایی دل خوش نکرده‌است؛ اما اهمیت این مساله اذعان چهره‌های مخالف ایران به این واقعیت است.» مورد دومی که به آن اشاره شد ایجاد نکردن تغییر در برنامه هسته‌ای ایران از جمله غنی‌سازی است که براساس برنامه اقدام مشترک حق هسته‌ای ایران به رسمیت شناخته شده‌است. دلیل دیگری که تخت روانچی برای توضیح دستپاچگی آمریکا و اسرائیل، بیان کرد، شکاف برداشتن رژیم تحریم‌ها بود. به گفته او، آغاز اجرای گام اول و لغو شدن برخی تحریم‌ها، آغازی بر ایجاد شکاف در دیوار تحریم‌ها است؛ این مساله مورد اذعان غربی‌ها هم است. شکاف اجماع بین‌المللی علیه ایران نیز از دیگر دلایلی بود که بیان شد؛ معاون آمریکا و اروپای وزارت خارجه توضیح داد: بر هیچ‌کس پوشیده نیست که اجماع علیه ایران روز به روز در حال افزایش بود. در ادامه او به شکست پروژه ایران و شیعه هراسی اشاره کرد و گفت: «اگر در گذشته هرتحول ناخوشایندی را به ایران نسبت می‌دادند، امروز شاهد تغییر این روند هستیم.» همچنین پذیرش نقش ایران و کاهش نقش منطقه‌ای آمریکا، ایجاد شکاف میان آمریکا و اسرائیل، به نتیجه رسیدن سیاست تعامل سازنده ایران با کشورهای دیگر در سایه دولت جدید،خلع سلاح مخالفان ایران در آمریکا و کشورهای اروپایی و علاقه کشورهای غربی برای گسترش رابطه با ایران از دیگری دلایلی بود که تخت روانچی برای تبیین سراسیمگی برخی تندروها در میان صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها به آنها اشاره کرد. او افزود: «پس از امضای توافق‌نامه ژنو، صهیونیست‌ها همچنان برای به شکست کشاندن آن تلاش می‌کنند. نفس طرح تقابل منافع آمریکا و اسرائیل درباره ایران از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. این نخستین بار است که این تقابل به رسانه‌ها کشیده شده‌است.» مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، درباره علاقه کشورهای غربی برای گسترش رابطه با ایران توضیح داد: «در جریان و پس از مذاکرات هسته‌ای، ایران با سیل ورود هیات‌ها روبه‌رو شده‌است. در حال حاضر دو هیات پارلمانی اروپایی در ایران هستند. نخست‌وزیر پیشین ایتالیا (ماسیمو دالما) هم چندی پیش به ایران سفر کرد و برنامه سفر برخی هیات‌های سیاسی و اقتصادی کشورهای اروپایی به ایران هم در دستور کار است. نفس تمایل کشورهای غربی برای حضور در ایران و تعامل با تهران از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. در حال حاضر کشورهای غربی نقش ایران را در سطح منطقه‌ای پذیرفته‌اند و سرمایه سیاسی ایران در منطقه دیگر قابل‌کتمان نیست و ایران نیز بر اساس احترام متقابل از بهبود رابطه با این کشورها استقبال می‌کند. موضع ما در قبال اسرائیل مشخص است و در خصوص آمریکا هم برخی مسائل در میان است؛ اما با بقیه کشورها، ما برای گسترش روابط بر اساس احترام متقابل مشکلی نداشته و نداریم.»
تخت روانچی در پایان سخنانش به این مساله اشاره کرد که آیا اکنون ایران از مواضع خود کوتاه آمده است؟ او در توضیح این مساله گفت: «شاه کلید پاسخ به این پرسش این است که دولت جدید در اصول سیاست خارجی هیچ تغییری نداده است. در مذاکرات هسته‌ای هم پایبندی به این اصول مشهود بود. در جریان این مذاکرات ما با رعایت ادب دیپلماتیک با در نظر داشتن منافع ملی مذاکره کرده‌ایم. دفاع از اهداف و دستاوردهای هسته‌ای ایران در دورهای مختلف مذاکرات مدنظر تیم قرار داشته‌است. در مذاکرات، ما بر حقوق هسته‌ای خود تاکید داشته‌ایم و بحث غنی‌سازی هم از جمله نکاتی بود که مورد توجه بالای مسوولان نظام بود. تلاش‌های آمریکا و دیگران برای سلب این حق در نهایت راه به جایی نبرد. ایران در مذاکرات از خطوط قرمز هم عبور نکرد و در مجموع می‌توان گفت که موقعیت منطقه‌ای ایران به رسمیت شناخته شده است.»
همچنین در حاشیه این نشست، معاون وزیر امورخارجه در پاسخ به پرسشی درمورد اینکه چه مسائلی هنوز بین ایران و ۱+۵ نهایی نشده‌است که باید در نشست امروز بررسی شود، گفت: «یکی دو مورد باقی مانده که در سطح کارشناسی امکان حل آن وجود نداشت که باید تصمیم‌گیری درباره آن به سطوح سیاسی کشیده می‌شد. آنها موضوعاتی است که از دیدگاه ما قابل‌حل است و موضوعاتی نیستند که بخواهند، چندان مشکل اساسی ایجاد کنند».
فرازمند: با توافق ژنو بحث ایران هراسی به پایان رسید
محمد فرازمند، سفیر سابق ایران در بحرین و تحلیلگر مسائل خاورمیانه از دیگر سخنرانان نشست «توافق ژنو، آثار منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» بود. او در مورد بازتاب‌های منطقه‌ای توافق هسته‌ای ژنو گفت: «در منطقه، تابوت دیپلماسی آماده حمل به گورستان بود و به نظر می‌رسید که هیچ راه حلی نمی‌تواند دیپلماسی را در خاورمیانه به نتیجه برساند؛ اما در سال ۲۰۱۳ دو اتفاق بزرگ افتاد که امیدها را به منطقه و عرصه دیپلماسی بازگرداند: یکی انتخابات خرداد ۹۲ و دیگری توافق هسته‌ای ژنو ۳. این اتفاقات در کشوری رخ داده‌‌بود که عبارت نظامی بیش از هر بحران دیگری در مورد آن تکرار شده بود به وفور در ادبیات منطقه و بین‌المللی اشاره می‌شد که در مورد ایران همه گزینه‌ها روی میز قرار دارد، اما ترمینولوژی۲۰۱۳، عقلانیت و تدبیر و دیپلماسی بود.»
فرازمند تاکید کرد نگاهی به رفت و آمدهای دیپلماتیک پس از توافق ژنو نشان می‌دهد که کشورهای منطقه از حل‌و‌فصل مسالمات‌آمیز پرونده هسته‌ای ایران امیدوار شده‌اند. در راس این رفت و آمدها، سفر سلطان قابوس بود که پیش از توافق ژنو انجام شد. سپس وزیرخارجه امارات به تهران آمد و محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران به کشورهای منطقه شامل کویت، قطر، امارات و عمان سفر کرد.
فرازمند در ادامه افزود: «غیر از کویت، بقیه این سفرها سفرهای پروتکلی بود و این سفر پروتکلی باعث شکستن یخ روابط ایران با کشورهای عربی شد و آثار آن در اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در کویت مشاهده شد. ادبیات آنها در مورد انتخابات ایران و موافقت‌نامه ژنو در بیانیه این اجلاس دوستانه بود و ناشی از میل کشورهای همسایه به حمایت از حل‌و‌فصل پرونده هسته‌ای ایران بود. پس از توافق ژنو در نگاه کشورهای منطقه ما به‌عنوان کشوری تلقی شدیم که پتانسیل حل‌و‌فصل بحران‌های دیگر را دارد.»
او سپس در رابطه با بحران سوریه و نقش ایران در حل‌و‌فصل این مساله گفت: «نخستین ایستگاه برای بازیگری مثبت ایران در بحران‌های منطقه‌ای پرونده سوریه است. سخنانی که ما در مورد سوریه می‌گوییم، کمتر کشوری می‌تواند در منطقه به زبان بیاورد و استاندارد دوگانه‌ای در مواضع‌‌مان در قبال سوریه مشاهده نمی‌شود. ما اعلام کردیم حاضریم نقش مثبت ایفا کنیم و شکاف‌های خود را با ترکیه که در دو سال گذشته در طرف مقابل ما بوده، کاهش دادیم. این شکاف‌ها در 7 یا 8 مورد به حداقل رسید.»
سفیر سابق ایران در بحرین تاکید کرد: «ما خواستار آتش بس فوری و بدون قید و شرط در سوریه و حل‌و‌فصل مسالمت‌آمیز این مساله و انتخابات آزاد و همچنین رساندن کمک‌های انسان‌دوستانه به سوریه هستیم. ما می‌خواهیم نیروهای خارجی از بحران سوریه خارج شوند. در مورد پرونده سوریه، تقریبا می‌توان گفت که ایران نقش مثبتی ایفا می‌کند. از دبیر کل سازمان ملل گرفته تا دولت سوریه و و حتی گروه‌های مخالف در سوریه، خواستار نقش مثبت ایران هستند و می‌گویند ایران می‌تواند از طریق دیپلماسی کمک کند تا بحران سوریه حل شود.»
فرازمند در پایان صحبت‌هایش به ذکر سخنانی از محمد حسنین هیکل، نویسنده و خبرنگار معروف مصری پرداخت. به گفته این کارشناس مسائل خاورمیانه، هیکل اخیرا سفری به لبنان داشته و با همه گروه‌های لبنانی و احزاب لبنان ملاقات کرده و اولین ملاقات او با سید حسن نصرالله بوده است. بعد از سفر به لبنان او در مصاحبه‌ها و مقالات خود تصویری از 2014 ارائه می‌دهد که یک تصویر مثبت است و ایران در کانون تحولات مثبتی قرار دارد که می‌تواند نقشی سازنده ایفا کند. او به کشورهای عربی توصیه می‌کند اختلافات خود را با ایران کنار بگذارند و به رشد و شکوفایی منطقه کمک کنند.
صادق خرازی: نسبت به تغییر رفتار سعودی‌ها در آینده خوش‌بین نیستم
سید محمدصادق خرازی، سفیر پیشین ایران در فرانسه نیز در نشست دیپلماسی ایرانی با بیان اینکه توافق ژنو پدیده مهمی در آغاز سیاست‌خارجی دولتی بود که پیام امید، اعتدال و عقلانیت را مطرح کرد، تاکید کرد: «انجام مذاکرات جدی و پیگیری مستمر در راستای اهداف نظام در آینده می‌تواند به پدیده و دستاوردی جدی تبدیل شود.» خرازی ادامه داد: «ما هشت سال پیش و پیش از دولت نهم و دهم را به یاد داریم، آن زمان که دولت اصلاحات سیاست خارجی را تحویل دولت مهرورز داد، سیاست خارجی در آن زمان شعار اعتمادسازی و تنش‌زدایی مطرح می‌کرد، ولی دولت مهرورز با شعار و استراتژی بازدارنده ایران، باعث ایجاد موانعی جدی در دستاوردها و نگاه‌های انتزاعی به سیاست خارجی شد.»
سفیر پیشین ایران در فرانسه با تاکید بر اهمیت موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک ایران اضافه کرد: «باید در شرایط کنونی در نظر داشت موضوع هسته‌ای تنها موضوع مهم در سیاست خارجی ما نیست، بلکه موضوعات مهم دیگر مانند مسائل حوزه خزر، قرارداد ١٩٧٥، همکاری‌های مرزی ایران، افغانستان، عراق و مسائل منطقه‌ای همکاری با آسیا و توسعه همکاری با آفریقا و آمریکای لاتین بحث‌های جدی هستند که باید در اولویت قرار گیرند.»
سفیر ایران در سازمان ملل متحد در ادامه گفت: «ما در مبارزه با تروریسم در عراق می‌توانیم تعریف منافع مشترک با آمریکا داشته باشیم، اما در شرایط کنونی موضوع هسته‌ای تنها موضوعی است که ما درباره آن با آمریکا گفت‌وگو می‌کنیم.» او در عین حال تاکید کرد: «بحث مذاکرات هسته‌ای می‌تواند بحث جدی برای راستی‌آزمایی آمریکا در مقابل ایران باشد و سنجش این موضوع که آیا آمریکا در مقابل ایران استراتژیک فکر می‌کند یا تاکتیکی.»
خرازی با بیان اینکه مهم‌ترین فصل مشترک ایران و عربستان می‌توانست همکاری درون امت اسلامی باشد اما متاسفانه به مهم‌ترین فصل افتراق و جدایی دو کشور تبدیل شده‌است، تاکید کرد: «حمایت عربستان سعودی از تروریسم و افراط و رادیکالیسم در کل جهان اسلام به‌ویژه در سوریه، لبنان، عراق و افغانستان ظرفیت همکاری مشترک را به تهدید کشانده است.» مشاور ارشد محمد خاتمی در دوران ریاست‌جمهوری او ادامه داد: «ما به صورت غیررسمی در بیرون مرزهای‌مان با عربستان درگیریم و من چندان نسبت به تغییر رفتار سعودی‌ها در آینده خوش‌بین نیستم. اگر دستگاه سیاست خارجی ایران فکر می‌کند که با عربستان می‌تواند اعتمادسازی را به صورت نه جنگ، نه صلح پیش ببرد، امری خوش‌بینانه به‌نظر می‌رسد. عربستان سعودی رو‌در‌روی ایران و مهم‌ترین عنصر ضدایرانی در تنظیم مناسبات ایران با غرب است.»
خرازی همچنین گفت: «اولویت‌بندی مهم‌ترین مولفه در سیاست‌خارجی ایران است و در شرایط کنونی، جابه‌جایی قدرت در ایران ژئوپلتیک ایران را به سمت‌و‌سوی واقع‌گرایانه هدایت کرده‌است. با برداشت واقع‌بینانه مهم‌ترین بازیگر و نقش‌آفرین در منطقه، ایران است. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که ایران همواره در همه جریانات تاریخی تاثیرگذار بوده‌است و تلاش عمده کارگزاران سیاست خارجی امروز باید معطوف به اولویت‌هایش باشد. سیاست‌خارجی ایران با اهداف ملی و ایدئولوژیک که بخشی از قانون اساسی ایران است باید با قدرت در جهت کسب منافع حداکثری پیش برود و این پتانسیل در سیاست خارجی ایران وجود دارد.»
ناصری: توافق ژنو عقب نشینی آشکار آمریکا در برابر ایران بود
در ادامه این نشست سیروس ناصری مذاکره‌کننده پیشین هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران نیز سخنرانی داشت. او توافق ژنو را عقب‌نشینی آشکار آمریکا در برابر ایران در صحنه منطقه‌ای و بین‌المللی دانست و گفت: «موضوع هسته‌ای به عنوان معضلی ساختگی توسط آمریکا به کشور، منطقه و جهان تحمیل شد.»
او افزود: «اگر به تاریخ سی و چند ساله ایران بعد از انقلاب نگاه کنیم خواهیم دید که همه معضلات از جمله جنگ تحمیلی، حمله آمریکا به کویت، موضوع هسته‌ای، بحران سوریه و... همه در نهایت تبدیل به فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران به‌منظور پیشبرد اهداف کشور و نظام تبدیل شده است.» ناصری ادامه داد: «هدف ایران در این سال‌ها رسیدن به جایگاه به حق خود در منطقه به عنوان قدرت منطقه‌ای بوده‌است.»
او یادآور شد: «در ۱۰ سال گذشته که بحران ساختگی هسته‌ای مطرح شده به‌رغم همه فشارها و هزینه‌های زیاد آن در جمع‌بندی نهایی حضور ایران در منطقه تثبیت شده‌است.» این مقام پیشین گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران اضافه کرد: «با توافق ژنو، آمریکا بعد از ۱۰ سال به این نتیجه رسید که نمی‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را از بین ببرد و موقعیت ایران در منطقه را باید به رسمیت بشناسد.»
ناصری ادامه داد: «آمریکا بعد از دشمنی تمام‌عیار در منطقه با ایران در توافق ژنو به شکل اساسی عقب نشینی کرد که این امر در وضعیت آتی ایران تعیین‌کننده‌است. عقب‌نشینی آمریکا به حدی سنگین بود که دوستان و متحدانش را در اروپا، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یعنی ناتو و... شوکه کرد.»
ارسال نظر