بازتاب جهانی توافق هسته‌ای ژنو

صهیونیست‌ها پریشان شدند اوباما: دیگر زمان تحریم جدید نیست نتانیاهو: غرب یک اشتباه تاریخی مرتکب شد! واکنش‌های جهانی به توافق هسته‌ای

پریشانی صهیونیست‌ها از توافق ژنو

اوباما: اکنون زمان پیشبرد تحریم‌های جدید نیست

نتانیاهو: این یک اشتباه تاریخی است

لیبرمن: این پیروزی عظیم ایران است

کامران کرمی

سرانجام پس از یک دهه مذاکرات فشرده، پیچیده و زمانبر هسته‌ای، عطر توافق هسته‌ای ژنو ۳ در فضای خوش و بش هتل اینترکنتیننتال به مشام رسید. توافقی که می‌تواند نقطه عطفی در پرونده هسته‌ای ایران باشد و به فضای جدیدی از تعامل با غرب و همسایگان در دولت اعتدال و عقلانیت بینجامد.

این پیروزی از این حیث تاریخی و بزرگ محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر فشار اسرائیل و برخی دولت‌های عربی برای منحرف کردن مسیر گفت و گوها به بیشترین حد خود رسیده بود. بنابراین توافق هسته‌ای شکل گرفته در ژنو می‌تواند فضای جدیدی را به نفع ایران در نظام بین‌الملل شکل دهد و به بخشی از مهم‌ترین هدفش که رفع کامل تحریم‌ها است، بینجامد. نهایی شدن سند توافق میان ایران و ۱+۵، واکنش‌های مثبتی را از سوی دولت‌های غربی به‌خصوص آمریکا به دنبال داشته است و همچنین به برخی نگرانی دولت‌های عربی و همچنین خشم رژیم صهیونیستی دامن زده است. تحلیلگران سیاسی بخشی از نگرانی دولت‌های عربی و در راس آنها عربستان را به فضاسازی‌های این کشور برای پیوستن به باشگاه قدرت‌های با توان هسته‌ای می‌دانند که با هدف موازنه‌سازی در مقابل قدرت ایران در منطقه صورت می‌گیرد. در مقابل، اما برخی دولت‌های عربی همچون عراق از این توافق استقبال کرده و شیخ نشین امارات هم ابراز امیدواری کرده است که این توافق، به توافقی دائمی منجر شود که بتواند ثبات در منطقه را حفظ کرده و مانع از بروز تنش و خطر تکثیر سلاح‌های هسته‌ای شود. در مقابل اما کارشناسان خشم رژیم صهیونیستی را به سوخت شدن کارت‌های بازی این کشور در غوغاسازی‌های بی‌سند و مدرک در نشان دادن خطر ایران می‌دانند؛ زیرا دیگر گوش شنوایی برای شنیدن حرف‌های نخ نما شده بنیامین نتانیاهو وجود ندارد. در این میان موضع گیری مقامات اسرائیل می‌تواند نشانگر این خشم و نگرانی همزمان باشد.

مقامات رژیم صهیونیستی بامداد یکشنبه در واکنش‌های اولیه خود، با رد این توافق، آن را «بد و خطرناک» توصیف کرده و گفتند که اسرائیل به آن متعهد نیست. نخست وزیر رژیم صهیونیستی در اولین واکنش رسمی خود به توافق ۶‌ماهه ایران و ۶‌قدرت جهانی بر سر برنامه هسته‌ای تهران گفت که این توافق را «نه یک پیمان تاریخی» بلکه یک «اشتباه تاریخی» می‌داند و تاکید کرد که دنیا از امروز به مکان خطرناک‌تری تبدیل شده است. همچنین آویگدور لیبرمن وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی نیز گفت: این توافق «پیروزی عظیم» ایران است. او این تفاهم را «بزرگ‌ترین پیروزی سیاسی و دیپلماتیک برای ایران در ۳۵ سال گذشته» نامید و گفت: «خطرات در مورد اسرائیل از امروز جدی‌تر شده است.» در مقابل اما شیمون پرز رییس جمهور رژیم صهیونیستی در لحنی ملایم تر در واکنش علنی خود به توافق به‌دست آمده با ایران، گفت: «سخن از توافقی موقتی است که تداوم آن تنها به اجرای تعهدات ایران بستگی دارد و حرف تنها معیار نیست.» شیمون پرز گفت که «نتایج عملی توافق» باید ملاک ارزیابی آن قرار گیرد.

در طرف غربی، اما واکنش به این توافق، مثبت و متفاوت از رژیم صهیونیستی بود. باراک اوباما توافق ایران و گروه ۱+۵ را یک گام بزرگ اولیه به سوی یک راه‌حل دیپلماتیک برای موضوع هسته‌ای دانست و تلاش‌ها برای متقاعد کردن منتقدان حاضر در کنگره برای پذیرفتن این توافقنامه را آغاز کرد. به گزارش «ایسنا»، باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا بامداد یکشنبه در یک کنفرانس خبری در کاخ سفید که پس از توافق ایران و گروه ۱+۵ در ژنو برگزار شد،گفت: «در حرکت به سمت جلو به همکاری نزدیک با کنگره ادامه خواهیم داد؛ اما اکنون زمان مناسب برای پیشبرد تحریم‌های جدید نیست. انجام این کار، این گام اولیه دلگرم‌کننده را از مسیر خارج می‌کند، ما را با متحدانمان غریبه می‌کند و ممکن است ائتلافی را که در درجه اول اجازه داد تحریم‌ها اعمال شوند تضعیف کند.» اما از سوی دیگر اوباما در تلاش برای اطمینان دادن به منتقدان این توافقنامه گفت: «اگر ایران در مدت ۶ ماه به تعهداتش عمل نکند، آمریکا لغو تحریم‌ها را باطل کرده و فشارها را افزایش می‌دهد.»

به گزارش روزنامه لس‌آنجلس تایمز، اوباما گفت: «چالش‌های بزرگی پیش‌رویمان باقی است، ولی از طریق دیپلماسی قوی و اصولی، آمریکا نقشش را برای برقراری صلح، امنیت و همکاری بیشتر بین کشورهای جهان ایفا خواهد کرد.» در همین راستا، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا با بیان اینکه بدون تصمیم ایران برای راهگشایی در مذاکرات، به این توافق نمی‌رسیدیم، گفت: ظریف، وزیر خارجه ایران به شدت تلاش کرد و من بابت این موضوع از او متشکرم. حالا ما باید به دنیا ثابت کنیم که ادعای ایران برای صلح‌آمیز بودن برنامه‌هایش صحت دارد. به گزارش «ایسنا»، جان کری وزیر خارجه آمریکا در کنفرانسی مطبوعاتی در ژنو تاکید کرد: «ما در فضایی با احترام متقابل آماده‌ایم که همکاری و تلاش کنیم تا این تهدید از میان برداشته شود.» وزیر خارجه آمریکا در این نشست مطبوعاتی گفت: «این کار ناچیزی نبود. هم ما و هم ایران ریسک بزرگی انجام داده‌ایم.» اما مواضع جدید لوران فابیوس در حمایت از حق هسته‌ای ایران موضوعی است که مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه روز یکشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پس از چندین سال بن‌بست، توافقی که در ژنو در زمینه برنامه هسته‌ای ایران حاصل شد، گامی مهم برای حفظ صلح و امنیت است.» به گزارش خبرگزاری رویترز، فابیوس گفت که این توافق تنها حق ایران برای داشتن انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز را تایید می‌کند. وزیر امور خارجه بریتانیا نیز توافق هسته‌ای بین ایران و گروه ۱+۵ را «خبر خوبی برای کل جهان» دانست. ویلیام هیگ، به دنبال امضای توافق بین ایران و گروه ۱+۵ در توییتر خود نوشت: گام اولیه مهم و دلگرم‌کننده‌ای با ایران حاصل شد. هیگ در ادامه نوشت: «این توافقنامه نشان می‌دهد که کار کردن با ایران امکان‌پذیر است و می‌توان از طریق دیپلماسی مشکلات پیچیده را حل کرد.» در طرف روسی هم وزیر امور خارجه روسیه مدعی شد که جوهره توافق میان ایران و ۱+۵ با استناد به طرح ارائه شده از سوی ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه است. به گزارش «ایسنا» و بنابر گزارش روسیا الیوم، وزیر خارجه روسیه تاکید کرد: «این توافق یعنی اینکه ما با ضرورت به رسمیت شناختن حق ایران در داشتن برنامه هسته‌ای مسالمت آمیز و از جمله حق غنی‌سازی موافقیم.»

چین هم از توافق بین ایران و گروه ۱+۵ استقبال کرده و گفت که این توافقنامه به « حفظ سیستم بین‌المللی منع اشاعه هسته‌ای و تضمین صلح و ثبات در خاورمیانه کمک خواهد کرد.» واکنش مقامات و شخصیت‌های بین‌المللی نیز به این توافق مثبت بوده است. در این میان دبیرکل سازمان ملل از نتایج حاصل از گفت‌وگوهای گروه ۱+۵ و جمهوری اسلامی ایران استقبال کرده و از نتایج آن ابراز خرسندی کرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از القبس کویت، بان کی مون در پیامی در این رابطه اعلام کرد: «این توافق به دست آمده می‌تواند به مثابه یک توافق تاریخی برای کشورهای خاورمیانه به شمار آید و یک گام نخست در جهت تحقق راه‌حل کلی تلقی می‌شود.» جیمی کارتر، رییس‌جمهور سابق آمریکا نیز گفته است «اطمینان دارم که اکنون پس از ٣٥ سال خصومت و بی‌اعتمادی، یک موقعیت تاریخی برای بازسازی روابط فراهم شده است.»