امسال حسن روحانی میانه‌رو، به عنوان رییس‌جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک حاضر می‌شود و احتمالا هدف وی پاک کردن خاطره احمدی‌نژاد از ذهن مستمعین است. نخستین باری که محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور سابق ایران در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد، باور داشت که ‌هاله نوری اطرافش را احاطه کرده بود. او چندی بعد در جمع روحانیون گفت که احساس کردم فضا تغییر کرد و برای ۲۷ تا ۲۸ دقیقه رهبران جهان که در این مجمع حاضر بودند، پلک نمی‌زدند.

وی افزود: مبالغه نمی‌کنم با‌هاله نور احاطه شده بودم و دستی نیز جمعیت را روی صندلی‌های‌شان نگه داشته بود و آنها چشم‌ها و گوش‌های‌شان را برای دریافت پیام جمهوری اسلامی باز کرده بودند. برای هشت سال، این رییس‌جمهور محافظه‌کار، حاضران در مجمع عمومی سازمان ملل را به صلح و دوستی و برابری فراخواند و در ضمن از رو به زوال نهادن غرب و نابودی رژیم صهیونیستی سخن گفت. در چند سال آخر نیز احمدی‌نژاد می‌گفت ایران در برابر تحریم‌های سنگین، ایستادگی می‌کند. در این سال‌ها، ایران برنامه‌های هسته‌ای خود را پیش برد و در مقابل آمریکا و غرب قرار گرفت. در نتیجه ادامه سیاست‌های تند، ریسک جنگ نیز افزایش یافت.

دعوت به همکاری

اما امسال حسن روحانی میانه رو، به عنوان رییس‌جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک حاضر می‌شود و احتمالا هدف وی پاک کردن خاطره احمدی‌نژاد از ذهن مستمعین است. علی واعظ، تحلیلگر مسائل ایران در گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: هدف بازسازی آسیبی است که احمدی‌نژاد وارد کرد. تهران می‌خواهد نشان دهد که اکنون یک پراگماتیست روی کار است.حسین موسویان، مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای که به گزارش روزنامه کریستین ساینس مانیتور، روابط نزدیکی با دولت جدید دارد، می‌گوید: مبنای احمدی‌نژاد بر مقابله بود؛ حال آنکه روحانی ادبیات تحریک‌برانگیز ندارد و به طور حتم جهان را به همکاری،صلح و تعامل دعوت می‌کند.

معدودی از کارشناسان انتظار ایجاد تغییراتی در تعهدات بنیادین ایران در برنامه‌های هسته‌ای یا تغییر استراتژی مقاومت در برابرآمریکا، اسرائیل و نفوذ غرب را دارند؛ اما پتانسیل تغییرات مثبت با توجه به پیروزی غافلگیر‌کننده روحانی در انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد. همچنین به نظر می‌رسد مقام معظم‌رهبری در مذاکرات هسته‌ای و احتمال برقراری رابطه با آمریکا و سیاست خارجی، به روحانی اختیاراتی داده‌اند. رهبری اخیرا با اشاره به مثالی از ورزش کشتی، از نرمش قهرمانانه سخن گفته‌اند.

ایجاد توازن

این در حالی است که چالش‌های پیش روی روحانی بسیار جدی است. او باید آمریکا و قدرت‌های جهانی را مجاب کند که به دنبال تعدیل تنش‌ها و حل مساله هسته‌ای بر مبنای شفافیت و دیپلماسی و نه تفکر مقابله جویانه است؛ اما رییس‌جمهور جدید ایران باید ضمن پیروی از رویکرد دیپلماتیک؛ به منتقدان محافظه‌کار خود اطمینان دهد که بر سر اصول انقلابی مصالحه نمی‌کند. بسیاری از حامیان اصلاح طلب روحانی امیدوارند که او بر اختلافات داخلی پل بزند و به تعدیل فشارها کمک کند. روحانی از حلقه‌های داخلی حاکمیت جمهوری اسلامی می‌آید که از روزهای نخستین پس از انقلاب اسلامی در پست‌های کلیدی حضور داشته و برای مدتی نیز عهده دار سمت مذاکره‌کننده ارشد در پرونده هسته‌ای ایران بوده و توافقی را انجام داده که همچنان مورد انتقاد برخی تندروها قرار دارد؛ اما روحانی امروز از حمایت مقام معظم رهبری برخوردار است. ایشان از همه خواسته‌اند که به دولت جدید کمک کنند.

موسویان که زمانی معاون روحانی بوده، می‌گوید: مقام معظم رهبری به‌طور سنتی دست‌کم در دو سال نخست از رییس‌جمهور و دولت جدید حمایت می‌کنند و حتی در مواردی که برخی اختلاف‌نظر‌ها وجود داشته باشد، صبوری به خرج داده و به حمایت خود ادامه می‌دهند. این در حالی است که تا زمانی که مقام رهبری و روحانی در سیاست خارجی توافق داشته باشند، منتقدان نیز تاثیری نخواهند داشت. از سوی دیگر رهبری به دنبال بهبود وجهه ایران هستند. ایشان چندی پیش خاطرنشان کردند که یکی از منافع شرایط جاری، روی کار آمدن یک دولت جدید با اعضایی توانمند و مصمم است که به کشور در جهت دستیابی به اهدافش‌، کمک می‌کنند. با این حال ایشان همچنان یادآور می‌شوند که قرن‌ها درگیری عمیق بین جهان اسلام و غرب همچنان ادامه دارد و مشخص نیست اصول انقلابی غیر قابل‌تغییر در ایران می‌تواند تا چه اندازه در توانایی روحانی برای مذاکره در مساله هسته‌ای یا تعامل با غرب تاثیر‌گذار باشد. به بیان دیگر برخی تحلیلگران بر این باورند که تغییر رییس‌جمهور در ایران روش‌ها و تاکتیک‌های مذاکره‌ای را تغییر می‌دهد؛ اما به معنی متحول شدن استراتژی نیست.

تفاوت روحانی با احمدی‌نژاد

برای اغلب مردم و تحلیلگران تفاوت روحانی به عنوان یک دیپلمات ماهر و خندان با احمدی‌نژاد کاملا واضح است. او در نخستین روزهای روی کار آمدن اولویت‌ها و شیوه اداره دولتش را تشریح کرد. روحانی بسیاری از چهره‌های شاخص، باتجربه و تحصلیکرده را به به کابینه خود ملحق کرد. او علی‌اکبر صالحی وزیر امور خارجه سابق را به‌عنوان رییس سازمان انرژی اتمی معرفی کرد و به جای او محمد جواد ظریف به وزارت خارجه رفت. شمخانی نیز برای سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی انتخاب شد. موسویان می‌گوید: شما نمی‌توانید بهتر از این سه نفر پیدا کنید. در شرایط کنونی ایران، نمی‌توان کسی را بهتر از این افراد پیدا کرد. مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای ایران افزود: نشانه‌هایی که از اظهارات ظریف دریافت می‌شود و متن توئیت‌های او، همان رویکردی است که روحانی به دنبال آن است.

منبع: دیپلماسی ایرانی