دنیای اقتصاد- مرضیه محمودی: بعد از ۶ سال تاخیر و مسکوت ماندن طرح بودجه‌ریزی عملیاتی در دولت نهم، مجددا در دولت یازدهم بودجه‌ریزی عملیاتی مبنای کار قرار می‌گیرد. بر این اساس وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت و درمان، سازمان ثبت احوال کشور و سازمان بهزیستی کشور ۴ دستگاهی هستند که سال آینده باید بودجه عملیاتی داشته باشند. این خبری بود که در همایش «هم‌اندیشی اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد» روز گذشته بر آن تاکید شد. همایشی که با حضور معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، رییس مرکز آمار، مشاور معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، برخی از استادان دانشگاه و کارشناسان برنامه‌ و بودجه کشور برگزار شد. در این همایش محمدباقر نوبخت در قامت اولین سخنگوی این همایش بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد را نه تنها یک ضرورت و روش بهینه بودجه‌ریزی دانست، بلکه تاکید کرد: تهیه بودجه با این روش یک الزام قانونی است که در بند ۳۳ سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در برنامه پنجم آمده است.

دولت جدید که منتقد بودجه‌نویسی دولت فعلی است، با برگزاری این همایش یک روزه اولین گام را در تهیه و تدوین بودجه‌ای عملیاتی و متمایز از بودجه سال‌های پیش برداشت. بودجه‌ای که بر اساس آن مشخص خواهد شد منابع تخصیص داده‌شده در کجا صرف می‌شود و چه نتیجه‌ای دارد. البته این نخستین باری نیست که قرار است بودجه عملیاتی در کشور تدوین شود. در سال ۸۴ مسوولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی عزم خود را برای تهیه یک بودجه عملیاتی جزم کرده بودند تا بر اساس آن بتوانند پیش‌بینی کنند شاخص‌های اقتصادی با توجه به بودجه مصوب خود در زمان اجرا چه وضعیتی خواهند یافت. در سال ۸۵ برای اولین بار بودجه عملیاتی تقدیم مجلس شد؛ اما از همان سال با کلید خوردن تغییرات در سازمان برنامه و بودجه و آغاز دلخوری‌های رییس دولت نهم از این سازمان، به‌کارگیری این روش کمرنگ شد؛ به گونه‌ای که در بودجه ۸۶ فقط سایه‌ای از این نظام بودجه‌ریزی باقی ماند.

به متن آمدن حاشیه‌ها

اما اکنون با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و مطرح شدن موضوع احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ، بحث بودجه‌ریزی عملیاتی مجددا مطرح شده است؛ امری که با استقبال کارشناسان این حوزه مواجه شد. در حاشیه این همایش یکی از معاونان این نهاد بودجه‌ای در گفت‌و‌گو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: جای تعجب دارد که بالاخره بعد از مدت‌ها در این معاونت بحثی از تئوری و نظریه مطرح شد. پیش از این بودجه‌نویسی بر اساس مدل‌ها و نظریه‌هایی که امروز نوبخت آنها را تشریح می‌کند، امری محال بود. ما حتی اجازه انتقاد یا ارجاع ایرادات بودجه به اصول و مبانی بودجه‌نویسی را نداشتیم. یکی دیگر از کارشناسان این سازمان هم به خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: من بیش از ۲۵ سال در این نهاد تصمیم‌ساز کشور سابقه دارم و در تمام این سال‌ها در جریان امور بودجه‌نویسی بوده‌ام؛ اما به جرات می‌گویم در تمام مدت ۸ سال گذشته هیچ اطلاعات بودجه‌ای و آمار و ارقامی وجود ندارد. این معاونت به جای بودجه‌نویسی و تصمیم‌سازی، تنها به بنگاهی برای توزیع پول تبدیل شده بود. یعنی رابطه‌ها میزان بودجه را تعیین می‌‌کرد نه یک برنامه عملیاتی بودجه‌ای. اما نوبخت بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد را یک امر ضروری دانست و تاکید کرد: با ارائه و تصویب به موقع لایحه بودجه در دولت و مجلس این اولین باری خواهد بود که هم قانون و هم آیین‌نامه‌های اجرای بودجه پیش از سال جدید در اختیار دولت و دستگاه‌های اجرایی خواهد بود. این در حالی است که دولت دهم در تاخیری تاریخی لایحه بودجه سال ۹۲ را با ۸۴ روز تاخیر به مجلس ارائه داد و بررسی آن تا سه ماه بعد از شروع سال ۹۲ هم ادامه یافت. نوبخت گفت: مجلس نباید به‌دنبال نخود سیاه برود، ردیف‌های جزئی بودجه را بررسی و وقت خود را صرف آن کند، بلکه مجلس باید در زمان مقرر خود برای بررسی بودجه از دولت توضیح بخواهد بودجه‌ای که تصویب می‌شود چه آثار و پیامدهایی بر زندگی مردم دارد.

معرفی ۴ دستگاه اجرایی بودجه‌

مشاور معاونت برنامه‌ریزی رییس‌جمهور در ادامه همایش با اشاره به حذف بودجه‌ریزی عملیاتی در سال ۸۷ گفت: از سال ۸۷ همه آثار بودجه‌ریزی عملیاتی از لایحه بودجه حذف شد و بسیاری از اقدامات مغایر با آن انجام شد. به گفته وی، برای مثال در یکی از سال‌های اخیر در طول سال ۸ هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی تخصیص پیدا کرد که این رقم در اسفند ماه به ۱۵ هزار میلیارد تومان رسید؛ یعنی در یک ماه معادل ۱۱ ماه بودجه تخصیص داده شد. اما اکنون وی از ایجاد ستاد راهبردی نظام بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد به ریاست نوبخت خبر داد و گفت: برای سال ۹۳ همه دستگاه‌های اجرایی موظف به تعیین شاخص عملکرد و اهداف کمی مربوط به فعالیت‌ها و برنامه‌های اجرایی دستگاه خود هستند، اما تنها ۴ دستگاه باید بودجه‌ریزی عملیاتی را به طور کامل اجرا کنند. وی اضافه کرد: وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت و درمان، سازمان ثبت احوال کشور و سازمان بهزیستی کشور ۴ دستگاهی هستند که سال آینده باید بودجه عملیاتی داشته باشند.

بررسی یارانه‌ها در حاشیه همایش

مانند تمام دفعات پیش، موضوعات اقتصادی و به‌خصوص هدفمندی یارانه‌ها اصلی‌ترین حاشیه برنامه دیروز نوبخت بود. معاون برنامه‌ریزی رییس‌جمهور با اشاره به ادامه اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها به روش فعلی گفت: تا زمانی که روش بهتری برای توزیع منابع یارانه‌ای نداشته باشیم، روش موجود را ادامه خواهیم داد. اما نوبخت در انتقاد به روش فعلی پرداخت یارانه‌ها گفت: روش موجود کاستی‌های فراوانی دارد، از جمله اینکه هر ماه ۳۵۰۰ میلیارد تومان به‌صورت یارانه نقدی در جامعه توزیع می‌شود که به سمت مصرف می‌رود؛ اما باید راهکاری در نظر گرفته شود که این یارانه به جای تقاضا به سمت عرضه برود تا مشکل واحدهای تولیدی که هم‌اکنون برای مبالغ محدودی سرمایه

در گردش معطل هستند، حل شود. موضوع کسری بودجه هم بخش دیگر سخنان نوبخت را تشکیل داد. وی در این مورد گفت: برای جبران کسری ۶۰ هزار میلیارد تومانی باید مصارف بودجه را اولویت‌بندی و متناسب با منابع آن تنظیم کنیم. رییس مرکز آمار ایران هم که میهمان همایش دیروز بود در حاشیه این همایش درخصوص انتقاد وزیر کار از تعریف یک ساعت کار در هفته برای ایجاد اشتغال اظهار کرد: پاسخ مرکز آمار برای کارشناسانی که به این موضوع نقد دارند این است که آمارها طبق استاندارد بین‌المللی محاسبه می‌شود؛ چون باید پاسخگوی آنها نیز باشیم و اعداد از لحاظ تعاریف یکسان باشد. همچنین وی با اشاره به اظهارات مسوولان که گفته بودند بخشی از تورم موجود به دلیل طرح مسکن مهر است، گفت: در این مورد چنین محاسبه‌ای انجام نشده است.