فرانسوا نیکولو * دیپلماسی ایرانی- حسن روحانی که تجربه مذاکره هسته‌ای با قدرت‌های غربی در دهه گذشته را دارد، در این مذاکرات دست به اقدامی زد که پیش از آن هیچ دیپلمات ایرانی آن را انجام نداده بود. نیویورک تایمز به گفته دیپلمات‌های غربی که در سالن مذاکره حضور داشتند، می‌نویسد: روحانی تلفن را برداشت و شماره تلفن مقام معظم رهبری را گرفت. روحانی که از دوستان قدیمی رهبری به شمار می‌رود، به ایشان اعلام کرد تعلیق غنی‌سازی اورانیوم برای ایران ضرورت دارد. این تماس تلفنی در اکتبر ۲۰۰۳ اتفاق افتاد و تنها توافق هسته‌ای تهران و جامعه بین‌المللی در ۱۱ سال گذشته را رقم زد. درحالی که حسن روحانی برای ورود به ساختمان ریاست‌جمهوری آماده می‌شود، به یاد آوردن نقش او در هدایت مذاکرات هسته‌ای ایران در اواخر سال ۲۰۰۳، خالی از لطف نیست. توقف بخشی از برنامه‌های هسته‌ای ایران در نوامبر ۲۰۰۷ از سوی سرویس جاسوسی آمریکا علنی شد. در نوامبر ۲۰۱۱ نیز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این موضوع را تایید کرد. مدیرکل آژانس در این زمینه تاکید کرد: دستور توقف این بخش از برنامه‌های هسته‌ای ایران اواخر سال ۲۰۰۳، از سوی مقامات عالی رتبه جمهوری اسلامی صادر شده است. بر مبنای مکالمه‌هایی که در آن زمان به عنوان سفیر فرانسه در تهران به مقامات ایرانی نزدیک به پرونده هسته‌ای ایران داشتم، به طور قاطعانه بر این باورم که روحانی در این روند نقشی اساسی داشت. همچنان محتوای دو گفت‌وگویی که در این زمینه داشته‌ام، در خاطرم باقی مانده است. نخستین آنها به مدت کوتاهی پس از انتخاب روحانی به‌عنوان مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای (اکتبر ۲۰۰۳) باز می‌گردد. روحانی در آن زمان با تعلیق موقت غنی‌سازی اورانیوم موافقت کرد. این توافق در شرایطی انجام شد که وزیران خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان برای مذاکره به تهران سفر کرده بودند. یکی از مقامات عالی رتبه در آن زمان به من گفت: روحانی از تمامی سازمان‌ها و آژانس‌های دخیل در فعالیت‌های هسته‌ای ایران خواسته گزارشی از فعالیت‌های خود ارائه کنند. به گفته این مقام آگاه، اصلی‌ترین چالش پیش روی روحانی در آن زمان این بود که بداند در بخش‌های مخفی برنامه‌های هسته‌ای ایران چه می‌گذرد. یک هفته بعد، از یک مقام ایرانی دیگر که از دوستان روحانی بود، شنیدم که تیم روحانی دوران سختی را سپری می‌کند و با دشواری‌هایی روبه‌روست تا محققان را متقاعد کند پروژه‌هایی را که سال‌ها روی آن کار کرده‌اند، متوقف کنند. نباید فراموش کرد در دورانی که بخشی از برنامه‌های هسته‌ای ایران متوقف شد، آمریکا تازه به عراق حمله کرده بود. پس از سرنگونی صدام حسین مشخص شد که برنامه‌های هسته‌ای عراق در سال ۱۹۹۱، متوقف شده بود و این در حالی بود که یکی از انگیزه‌های ایران برای احیای فعالیت‌های هسته‌ای در سال‌های ۱۹۸۰، بهره مندی از قدرت دفاعی در برابر فعالیت‌های هسته‌ای عراق بود. روحانی نمی‌تواند ادعا کند برنامه‌های هسته‌ای ایران را متوقف کرده؛ چراکه اصولا مقامات تهران وجود هرگونه برنامه هسته‌ای نظامی در کشور را تکذیب می‌کنند. اما اقداماتی که روحانی در سال ۲۰۰۳ انجام داد می‌تواند امید به ایفای نقش او در قامت رییس‌جمهور جدید ایران را افزایش دهد. شاید او بتواند راهی برای حل مجادله هسته‌ای ایران بیابد.

* سفیر سابق فرانسه در ایران