حاکمیت استعداد

شادی آذری

آیا چین می‌تواند همچنان تامین‌کننده نیروی کار ارزان در صنایع فناوری‌های پیشرفته باشد؟ حتی در دنیای پررونق سهام چین هم، عرضه عمومی و قیمت‌های حبابی سهام ووژی فارماتک نفس‌ها را حبس کرد. سهام این شرکت در روز نهم ماه اوت در بورس نیویورک عرضه شد و قیمت پایه هر سهم ۱۴دلار بود. از آن هنگام تاکنون قیمت این سهام به دوبرابر آن مقدار افزایش یافته است و ارزش بازاری این شرکت بالغ بر ۶۵/۱میلیارد دلار شده است. توصیف رونقی که این شرکت تجربه کرد بسیار دشوار است تنها می‌توان به ذکر آمار این شرک در سال ۲۰۰۶ اکتفا کرد: درآمد آن تنها ۷۰میلیون دلار و سود آن ۹میلیون دلار بود.

این رونق در بازار سه علت دارد. واضح‌ترین آن الگوی سرگیجه‌آور عملکرد مالی ووژی است که البته با پایه‌ای بسیار پایین شروع شد. درآمد این شرکت از ۲۱میلیون دلار در سال ۲۰۰۴ به ۳۴میلیون دلار در سال ۲۰۰۵ رسید. پس از آن در سال گذشته این درآمد دوبرابر شد و ممکن است در سال‌جاری هم همین اتفاق روی دهد. علت دوم، الگوی تجاری شرکت است. شرکت‌های موفق چینی معمولا در انحصارات دولتی (بانک‌ها یا تلفن‌های همراه) یا در یک صنعت پایه چون املاک و مستغلات، فولاد یا معدن سهمی دارند. اما ووژی، برای بیشتر شرکت‌های بزرگ داروسازی جهان تامین‌کننده تحقیقات به روش برون‌سپاری است. این شرکت نشان می‌دهد که چگونه چین از تولید محصولات ابتدایی و ساده به تولید محصولات پیشرفته و پیچیده ارتقا یافت. و اما سومین علت این‌است که به نظر می‌رسد چین برای این نوع کسب و کار جای ایده‌آلی باشد. چین به‌رغم برخی کشورها چون هندوستان نسبت به آزمایشات حیوانات حساس نیست، دولت این کشور مشتاق جذب سرمایه‌گذاری است (محرک‌های مالیاتی و اراضی ارائه می‌دهد و تمایل به حمایت از مالکیت معنوی دارد)، به علاوه، در چین نیروی کار ارزان است. براساس برآوردهای بانک سرمایه‌گذاری یو‌بی‌اس، پایه حقوق سالانه یک فرد دارای مدرک دکترای تخصصی در چین ۲۳۰۰۰دلار است. در حالی که این رقم در آمریکا بالغ بر ۲۰۰۰۰۰دلار است.

ووژی برای یک شرکت بزرگ داروسازی نقش یک شریک برون‌سپار بسیار انعطاف‌پذیر را ایفا می‌کند که بسیار ارزان است و قطع همکاری با آن هم بسیار آسان است.

چون قراردادهای ووژی می‌تواند با اطلاع قبلی تنها ظرف ۳۰روز فسخ شود.

اما سوالی که مطرح است این است که آیا این الگو می‌تواند پایدار باشد؟ به نظر می‌رسد مشکلاتی در راه باشد. حسابرسی مربوط به معاملات ووژی در بورس نیویورک حاکی از آن است که سود حاصل از قیمت پایه سهام این شرکت به نصف تقلیل یافته است. برنامه‌ای که باعث این رویداد شد، یک برنامه حقوق و دستمزد است که قرار شد به زودی پایان یابد. اما به یقین برنامه دیگری جایگزین آن خواهد شد چون هزینه‌های پرداخت حقوق و دستمزد در چین در حال افزایش است. به‌خصوص در شرکت‌هایی که کارکنانشان از استعدادهایی برخوردارند که در سطح جهان پرطرفدار است. از سال ۲۰۰۳ تاکنون تعداد کارکنان شرکت ووژی هشت برابر شده است. در اواخر ماه مه این شرکت ۲۰۰۰کارمند داشت و برنامه داشت افراد زیادی را استخدام کند. بی‌شک تقاضا برای کار سریع‌تر از عرضه پیش می‌رود بنابراین کارمندان پس از استخدام به دنبال تضمین شغلی هستند و اگر شرکت ووژی و شرکت‌های مشابه مجبور به ارائه چنین تضمین‌هایی شوند، قادر نخواهند بود قراردادهای خود را با مشتریانشان ظرف مدت کوتاهی فسخ کنند.

به‌علاوه مناسب بودن الگوی برون‌سپاری در زمینه‌هایی چون داروسازی مورد سوال است. شرکت‌های این صنعت بسیار مورد انتقاد و بررسی قرار می‌گیرند.

کیفیت در آنها باید به طور دائم در سطح بالایی باشد و کار آنها معمولا اسرار خاص خود را دارد. همه اینها از عواملی هستند که این فعالیت‌ها را در وطن اصلی نگه می‌دارند.

با ظهور تحولات در چین، بسیاری از غول‌های داروسازی شروع به راه‌اندازی فعالیت‌های خود در چین کردند اما آنها تاکید دارند که کیفیت کارکنان و نه هزینه آنها، حداقل در درازمدت، علت اصلی چنین اقدامی است. البته به احتمال زیاد ووژی اطمینان بازار را به دست خواهد آورد. اگر نتواند، واضح است که سرمایه‌گذارانش آزرده‌خاطر می‌شوند اما این مساله لزوما برای کارکنان بالقوه این شرکت یا حتی برای چین خبر بدی نخواهد بود. این مساله صرفا این واقعیت را منعکس خواهد کرد که چگونه بی‌کفایتی بازار برای استعدادهایی در سطح جهانی از بین خواهد رفت.