حزب سوسیال‌ دموکرات آلمان: غلبه گرایش چپ؟

حزب سوسیال‌ دموکرات آلمان در تدارک دستیابی به یک برنامه حزبی جدید است. طرح برنامه توسط یک کمیسیون ۹۰ نفره آماده شده و قرار است در کنگره حزب، که در اواخر ماه اکتبر امسال در هامبورگ برگزار خواهد شد، درباره آن تصمیم گرفته شود. پابرجایی مفهوم «سوسیالیسم دموکراتیک»

کورت بک، دبیرکل حزب، طرح آماده‌شده را از نظر روشن کردن چشم‌انداز درازمدت فعالیت حزب «موفق» توصیف کرده است. او می‌گوید که در طرح، مواضع دقیق و صریح بیان شده‌اند و از جمله‌بندی‌های مبهم بر اساس سازش میان نظرات مختلف اجتناب شده است. طرح فعلی به گفته بک نسبت به پیش‌نویش آن این امتیار را دارد که در آن ایده‌های زیست‌محیطی دقیق‌تر تبیین شده‌اند.

کورت بک در هنگام معرفی طرح جدید برنامه اعلام کرد که خود شخصا تلاش کرده است که اصطلاح «سوسیالیسم دموکراتیک» در برنامه‌ جای تثبیت‌شده‌ای داشته باشد. به گفته یک حزب سوسیال دموکرات آلمان به این دلیل که عده‌ای از عنوان «سوسیالیسم» سوءاستفاده کرده‌اند، از این مفهوم چشم‌پوشی نمی‌کند.

در طرح برنامه آمده است که حزب سوسیال دموکرات آلمان «آرمان جامعه‌ای آزاد، عادلانه و همبسته» را پی خواهد گرفت و در سیاست‌گزاری‌هایش تعهد خود به «سنت افتخارآمیز سوسیالیسم دموکراتیک» را حفظ خواهد کرد. طرح برنامه، جامعه فعلی را دستخوش چنان دگرگونی‌های می‌بیند که از زمان انقلاب صنعتی تا کنون سابقه نداشته‌اند. این دگر‌گونی‌ها منجر به تعمیق شکاف میان فقر و ثروت شده‌اند. حزب سوسیال دموکرات بر اساس طرح برنامه جدید، ضمن دست گذاشتن روی این مساله اجتماعی، بر این موضوع نیز تاکید می‌کند که شیوه تولید و مصرف در جوامع کنونی از حد طاقت زمین به لحاظ زیست‌محیطی فراتر می‌رود.

گرایش انتقادی

طرح برنامه فعلی نسبت به سندی که در آغاز تهیه شده بود، گرایش بیشتری به چپ دارد.

این گرایش ناشی از فضای فعلی در درون حزب است. حدود ۱۰۰۰ پیشنهاد اصلاحی از میان اعضا به کمیسیون برنامه رسیده و بحث‌های درون خود این کمیسیون به موضع انتقادی سند حزبی در برابر سرمایه‌داری راه برده است.

حزب با این گرایش به لحاظ تاکیدش بر مساله اجتماعی به مسیری برمی‌گردد که پیش از ریاست گرهارد شرودر در آن قرار داشت. حزب در دوره شرودر گرایش «سبز» را در خود تقویت کرد، در همکاری با «سبزها» به موضوع‌هایی زیست‌محیطی توجه بیشتری نشان داد،

اما با طرح‌هایی چون «هارتس» که منجر به فشار بر بیکاران و گیرندگان کمک اجتماعی شد، از «سرخی» خود کاست. حزب «مدرن» نشد - چیزی که ادعای تیم شرودر بود - در عوض پایه‌های خود را در میان سوسیال ‌دموکرات‌های «سنتی» سست کرد.

گرایش واقعی به چپ؟

در این مورد که طرح برنامه موجود به برنامه‌ای چپ و آن برنامه چپ به سیاستی چپ راه برد، شک وجود دارد. مفسر دی تسایت (Die Zeit - ONLINE) طرح برنامه را «ترس‌خورده» و متنی «مزبزب» توصیف می‌کند.

در تفسیر دی‌ تسایت بر نکته مهمی انگشت گذاشته شده است: حزب سوسیال دموکرات نمی‌تواند هم منتقد نابرابری‌ها باشد و هم در حکومت سیاست‌هایی را پیش برد که به نابرابری‌ها دامن زنند. حزب به جای عبارت‌های زیبا در برنامه به توضیح این تناقض نیاز دارد.