کاهش نرخ بهره، حلّال مشکلات؟

مترجم: رفیعه هراتی

ارقام ماه گذشته اشتغال امریکا ناامیدکننده اما مفید بود. این ارقام روشن کرد فدرال ریزرو در جلسه ۱۸ سپتامبر چه باید انجام دهد. اقتصاد آمریکا نه تنها در ماه اوت ۴۰۰۰ شغل ایجاد کرد (به جای ۱۰۰۰۰۰شغلی که اکثر تحلیلگران پیش‌بینی کرده بودند)، بلکه مرور ارقام قبلی نشان داد که سرعت رشد اشتغال طی ماه‌ها به شدت کاهش یافته است. این ارقام نشان می‌دهد اقتصاد آمریکا درست قبل از بحران اعتبارات در حال ضعیف شدن بود.

آمریکا برای جذب جمعیت در حال رشد نیروی کار، باید دست‌کم ۱۰۰۰۰۰شغل در هر ماه ایجادکند. اکنون به نظر می‌رسد رشد اشتغال متوقف شده است و اقتصاد آسیب‌پذیر شده است. احتمال اضافه شدن مشکل اعتبارات در راس و خطر کاهش شدید رشد اقتصادی و حتی رکود بسیار بالا است.

با تورم تحت‌کنترل، مسوولان بانک مرکزی آمریکا باید با پایین آوردن نرخ پایه بهره با این خطر مقابل کنند.

اما خطر دیگری هم هست که مسوولان بانک مرکزی آمریکا باید مراقب آن باشند. آنها برای سروسامان دادن به مشکلات اقتصاد و بازارها و زود انجام‌ دادن آن تحت‌فشار هستند.

توجه کردن به جنجال برای کاهش نرخ بهره از طرف سرمایه‌گذاران و بدتر از آن از طرف سیاست‌مداران آمریکایی است و واضح است که بسیاری از مردم توقع زیادی از فدرال ریزرو دارند.

در کوتاه‌مدت، نرخ بهره پایین‌تر به همه مسائل پایان نخواهد داد. با توجه به آن مسوولان بانک مرکزی دقیقا نمی‌دانند اقتصاد چقدر ضعیف است (ارقام اشتغال گرچه مهم است، اما فقط بخشی از شواهد است)، با توجه به آسیب‌هایی که مشکل اعتبارات به وجود خواهد آورد، کاهش نرخ بودجه فدرال ریزرو غیرمسوولانه خواهد بود. کاهش نرخ بهره مشکلات بازارها و اقتصاد را حل نخواهد کرد.

ابتدا در مورد بازارهای مالی، کاهش قیمت پایه پول دارایی‌های دیگر را جذاب‌تر خواهد کرد.

این کار با کاهش نابرابری انبساط‌ اقتصادی نامطلوب بیم از خطر سرمایه‌گذاران را خنثی می‌کند، اما پول بی‌ارزش‌تر به خودی خود علت آشفتگی اخیر را برطرف نخواهد کرد.

یعنی نگرانی‌ها در مورد اینکه چه کسی از آشفتگی وام ساب‌پرایم زیان می‌کند و تردید در مورد ترازنامه‌های بانکی. فرونشاندن این نگرانی‌ها زمان خواهد برد، زمان برای کارکردن روی این موضوع که ارزش اوراق قرضه غیرنقدی چه قدر است، چه کسی زیان‌های اصلی را تحمل می‌کند و بانک‌ها چه میزان سرمایه‌ نیاز دارند تا این آشفتگی را حل کنند. نرخ بهره ۷۵/۴درصدی یا ۵درصدی فدرال ریزرو به جای نرخ کنونی ۲۵/۵درصد ممکن است آن فرآیند را آسان‌تر کند، اما این فرآیند بدون زحمت نخواهد بود.

کاهش ناچیز نرخ بهره فدرال ریزرو کار چندانی برای توقف افت اقتصاد انجام نخواهد داد. به طور طبیعی ماه‌ها طول خواهد کشید تا تغییرات نرخ بهره بر هزینه تاثیر بگذارد و اکنون این امر ممکن است طولانی‌تر شود، زیرا ممکن است جلوی یکی از مسیرهای مستقیم از نرخ بهره پایین‌تر به هزینه بیشتر را بگیرد.

نرخ بهره پایین‌تر به مجموع هزینه‌های بخش مسکن تاثیر می‌گذارد و با توجه به اینکه قیمت مسکن به دلیل زیاد بودن خانه‌های فروش نرفته کاهش یافته است، این مسیرضعیف به نظر می‌رسد. تاثیر بازار بد مسکن با مشارکت ترازنامه‌ها و کاهش ارزش دلار خنثی خواهد شد اما این مکانیزم که کاهش رشد اقتصادی را آسان می‌کند ممکن است کارایی کمتری نسبت به گذشته داشته باشد.

با وجود تردیدها، تصمیم‌گیری هفته آینده درباره نرخ بهره بیشتر از قیمت پایه فدرال ریزرو نخواهد بود.

برای اقتصاد، اهمیت کمی دارد که مسوولان بانک مرکزی نرخ بهره را ۲۵ صدم درصد یا نیم درصد کاهش دهند. اگر کاهش نرخ بهره جدی باشد، کاهش‌های بیشتری مورد نیاز است و اگر جدی نباشد، زیان معکوس می‌شود.

فدرال ریزرو باید با فروتنی در مورد اندازه کاهش نرخ بهره واکنش نشان دهد.

اما گذشته نشان می‌دهد فدرال ریزرو چنین کاری نخواهد کرد. در سپتامبر سال ۱۹۹۸ فدرال ریزرو طی آشفتگی ای که منجر به فروپاشی صندوق مالی سرمایه‌گذاری بلندمدت شد نرخ بهره را تا ۲۵صدم درصد کاهش داد. بازارهای مالی مایوس از چنین اخطاری سقوط کرد و موجب شد مسوولان بانک مرکزی نرخ بهره را طی هفته‌ها بیشتر کاهش دهد، با یک بازنگری روشن می‌شود تعدیل آن غیرضروری بود.

اوضاع مساعد نیست (اقتصاد امروز نشانه‌های واضحی از ضعف دارد.) اما درسی که از ماجرای سال ۱۹۹۸ گرفته می‌شود این است که فدرال ریزرو باید جلوی بازار بایستد.

فدرال ریزرو باید توسط اقتصاددان‌ها هدایت شود و موضع خود را حفظ کند و باید در ۱۸ سپتامبر (امروز) نرخ بهره را تا ۲۵صدم درصد کاهش دهد یعنی نرخ بهره را به ۵درصد برساند و بعد اگر اقتصاد ایجاب کرد دوباره نرخ بهره را کاهش دهد.