احمد نادری

مصرف بی‌رویه بنزین و روند رو به رشد آن، مدت زمان طولانی است که به عنوان یک بحران اقتصادی - اجتماعی همواره مطرح بوده و استفاده نکردن متناسب و صحیح از آن به واسطه اشکالات موجود در سیستم حمل‌ونقل عمومی تولید خودروهای با کیفیت پایین و با مصرف زیاد بنزین، گرایش‌های منزلتی و تجمل‌گرایانه برای خرید و استفاده از خودروهای شخصی و سفرهای غیرضروری، هر سال دولتمردان را با چالش‌های جدیدتری روبه‌رو ساخته است. اگرچه از دیدگاه برخی صاحب‌نظران سهمیه‌بندی بنزین باید با فراهم آوردن تدریجی زیرساخت‌های لازم و در چند مرحله اجرا می‌شد ولی به هر حال با تصویب و اجرای تبصره ۱۳ قانون بودجه برای بهینه سازی مصرف سوخت، جایگزینی خودروهای فرسوده، گاز سوز کردن خودروهای موجود و هدایت برنامه تولید کارخانه‌ها به سمت تولید خودروهای دوگانه سوز اقداماتی بوده که برای کاهش مصرف بنزین و صرفه‌جویی ارزی انجام شده است.

واضح است استفاده متناسب و اصولی از خودروهای شخصی تاثیر قابل ملاحظه‌ای در کاهش میزان آلودگی هوا به ویژه در شهرهای بزرگ کشور را به همراه داشته و انتظار می‌رود که مسوولان امر بتوانند برای تامین ابزارهای لازم به منظور حفظ و تداوم شرایط موجود از طریق تقویت روزافزون ناوگان حمل‌ونقل عمومی و خدمات رسانی گسترده‌تر در جابه‌جایی مسافران اهداف چند گانه برنامه را جامه عمل بپوشانند. اگرچه این گونه عنوان یا احساس می‌شود که تاکنون طرح مورد نظر موفق عمل کرده ولی می‌بایست به این نکته نیز توجه داشت که بسیاری از دارندگان خودروهای شخصی بالاجبار یا با این بینش که در ماه‌های آینده تجدید نظر و تغییرات جدیدی در تصمیمات مسوولان امر صورت خواهد گرفت، کماکان به روال استفاده از خودروهایشان ادامه می‌دهند و در این صورت اتمام زودرس سهمیه‌های تعیین‌شده مشکلاتی را برای استفاده بعدی از خودرو و جابه‌جایی این دسته از افراد به وجود خواهد آمد.

نکته مهم‌تری که می‌بایست توجه بیشتر مسوولان را به آن جلب کرد، شروع سال تحصیلی تا دو ماه آینده و افزایش جمعیت چند میلیون نفری دانش‌آموزان و دانشجویان به حجم مسافرین شهری و استفاده‌کنندگان از وسائل حمل‌و‌نقل عمومی است که به نظر می‌رسد اجرای دقیق برنامه و دستیابی به اهداف موردنظر با امکانات موجود هماهنگی و تناسب کافی را نداشته و ایجاب می‌کند که از هم‌اکنون برای تقویت ناوگان خودروهای جمعی و دیگر وسائل حمل‌و‌نقل عمومی، از طریق سوق دادن امکانات بیشتر سرمایه‌گذاری صنعت خودروسای به تولید این‌گونه خودروها، تمهیدات لازم به‌عمل آید.

از سوی دیگر توجه به محدودیت‌ها و عواملی همچون تامین ارز تخصیصی و یارانه پرداختی برای تامین بنزین مصرفی، سطح معابر موجود و سهم ناچیز خودرو در صادرات، همچنین ضرورت فرهنگسازی لازم برای استفاده از خودروهای شخصی ایجاب می‌کند که با برنامه‌ریزی تولید خودروهای استاندارد و کم‌مصرف همراه با جایگزینی سوخت، گام موثرتری در جهت کاهش مصرف بنزین برداشته شود.