انتظار برای فصل بارندگی

مترجم: رفیعه هراتی

برخلاف افزایش نرخ ارز و سقوط تورم اقتصاد هند به رونق بیش از حد خود ادامه می‌دهد. اگر براساس تازه‌ترین وضعیت اقتصادی هندوستان قضاوت کنید ممکن است فکر کنید که فصل بارش در این کشور زودتر از موعد فرا رسیده است، تجار و سیاستمداران هندی از آخرین ارقام اقتصادی خرسند هستند. این ارقام نشان می‌دهد همزمان با قوی ماندن رشد، تورم در حال سقوط است. این امر نشان می‌دهد خطر رونق بیش از حد اقتصاد ازبین رفته است. خرسندی سیاستمداران هندی عجولانه است: اقتصاد هند همچون هوای این هفته دهلی خیلی داغ است.

تولید ناخالص داخلی هند در پایان سال مالی این کشور در ماه مارس تا ۴/۹درصد رشد داشت. این میزان سریع‌ترین نرخ رشد در ۱۸ سال اخیر و دومین رکورد بوده است.

موسسه جی پی مورگان تخمین زد این رشد در سه ماه منتهی به مارس به نرخ سالانه تنظیم شده ۴/۱۱درصد افزایش یافت. اما، برخلاف رشد سریع، تورم قیمت عمده‌فروشی (سیاست‌گذاران از نزدیک بر میزان قیمت‌ها نظارت می‌کنند) در اواسط ماه مه تا ۱/۵درصد سقوط کرد کمتر از ۷/۶درصد در ماه ژانویه و نزدیک به نرخ ۵/۰درصد تورم بانک مرکزی هند برای سال ۸-۲۰۰۷.

بسیاری از مفسران اقتصادی به این نتیجه رسیده‌اند که وحشت از افزایش تورم در اوایل امسال مبالغه‌‌آمیز بود و اکنون زمان امنی برای بانک مرکزی هند است که سیاست خود را آرام کند یا دست کم نیازی به سختگیری بیشتر نیست. از ژانویه ۲۰۰۶ بانک مرکزی هند نرخ بهره را به طور ناگهانی از ۵/۱درصد به ۷۵/۷درصد افزایش داد.

وضع پولی تحت تاثیر روپیه بیشتر تحت فشار قرار گرفت. روپیه در برابر دلار از ماه مارس ۱۰درصد افزایش داشت که بالاترین رقم در ۹ سال گذشته است.

افزایش ارزش روپیه نشان‌دهنده تغییر ناگهانی سیاست بانک مرکزی هند است تا ماه مارس بانک مرکزی به شدت برای پایین آوردن نرخ ارز مداخله می‌کرد. بانک مرکزی مجبور به خرید مبالغ بالای دلار شد که این امر موجب رشد مفرط عرضه پول و ایجاد تورم شد. این بانک برای متوازن کردن مازاد نقدینگی افزایش ذخیره ارزی را با فروش اوراق قرضه به بانک‌ها استرلیزه کرد.

اما مشکل اینجاست که استرلیزه کردن گران است زیرا بانک مرکزی هند باید بیشتر از درآمد خود از ذخیره ارزی برای اوراق قرضه که برای جمع کردن نقدینگی منتشر شده است پول پرداخت کند. نرخ تثبیت شده ارز فضای بانک مرکزی هند را برای افزایش نرخ بهره تنگ کرده است. زیرا افزایش نرخ بهره‌ ممکن است موجب جذب سرمایه بیشتر شود.

دولت هند کار را برای بانک مرکزی این کشور دشوار کرد.

دولت سال گذشته با بالا بردن سقف وام خارجی شرکت‌ها از سرمایه خارجی حمایت کرد. دولت همچنین به شرکت‌های هندی اجازه داد از نرخ بهره پایین‌تر خارجی بیشتراز نرخ بهره داخلی سود ببرند. به گفته راجید مالیک از موسسه جی پی مورگان اقتصاد همه کشورهای آسیایی با فشار فزاینده بر نرخ ارز خود روبه‌رو هستند، اما هند تنها کشوری است که دولت به‌طور احمقانه سرمایه خارجی بیشتری جذب می‌کند. در ماه آوریل دولت درصدد برآمد با مالکیت خارجی بیشتر به شرکت‌های هندی، قدرت روپیه را کاهش دهد. دولت سقف سرمایه‌گذاری خارجی را سه برابر دارایی خالص شرکت‌های هندی در دو مرحله بالا برد.

بانک مرکزی هند با توقف تلاش‌هایش برای پایین آوردن ارزش روپیه در برابر دلار، اکنون قادر است کنترل ساست پولی را دوباره به دست گیرد و بر مهار تورم تمرکز کند. اما صادرکنندگان به دلیل از دست دادن رقابتی بودن خود معترض هستند و بحث درباره اینکه درباره ارز خارجی چه باید کرد در میان اقتصادانان بالا گرفته است.برخی معتقدند هند باید از چین تقلید کند و به مداخله شدید ادامه دهد تا نرخ ارز خود را ارزان نگه دارد. اما، آروین سابرامانیان اقتصاددان موسسه پترسرن در بخش اقتصاد بین‌الملل واشنگتن دی سی، خاطرنشان کرد توانایی چین در ثابت نگه داشتن نرخ ارز خود تا حدی از «سرکوبی مالی و نظام استبدادی» ناشی می‌شود. زمانی که چین افزایش ذخیره را استرلیزه می‌کرد، بانک مرکزی این کشور فقط حدود ۲درصد سود برای حواله‌های بانک‌های دولتی داخلی که مجبور به خرید آن بودند می‌پرداخت که به طور قابل توجهی کمتر از بهره‌ای بود که از اوراق قرضه خزانه آمریکا به دست می‌آورد. این امر موجب شد استرلیزه کردن در چین سودده باشد (که در هند سودده نیست) بنابراین این کار می‌تواند برای مدت طولانی ادامه داشته باشد.

به عقیده آقای سابرامانیان اصلاحات معکوس و بازگشت به سرکوبی مالی چین راه کار اقتصادی مناسبی برای هند نیست و چون هند هم اکنون یکی از بزرگترین کسری‌های بودجه را در میان اقتصادهای شکل گرفته دارد (۷درصد از تولید ناخالص داخلی برای دولت مرکزی)، به سادگی نمی‌تواند در مقیاس چین دخالت یا استرلیزه کند.تفاوت دیگر بین هند و چین این است که تورم در هند بالاتر از تورم در چین است. تورم قیمت مصرف‌کننده در هند ۳درصد است. بنابراین حتی زمانی که نرخ اسمی روپیه در برابر دلار ضعیف پایین آمد نرخ ارز حقیقی به دلیل تورم بالا افزایش یافت. گولدمن ساکز تصور می‌کند روپیه یکی از محدود ارزهای آسیا است که ارزش بیشتری در برابر دلار دارد.

به نظر می‌رسد بانک مرکزی هند در یکی دو هفته گذشته مداخله را از سر گرفته است زیرا ارقام رسمی جهش بزرگ دیگری را در ذخیره ارز خارجی در اواخر ماه مه نشان داد این مساله ممکن است به دلیل فشار دولت باشد. دیگران بر این عقیده‌اند که دلیل این موضوع این است که سقوط تورم به بانک امکان داده است تا توجه خود را به نرخ ارز معطوف کند. اگر چنین باشد این کار عجولانه خواهد بود.

چنان آهیا از موسسه مورگان استنلی می‌گوید سقوط تورم قیمت عمده فروشی به طور عمده به دلیل سه عامل است: ۱- افزایش روپیه که قیمت کالاهای وارداتی را متناسب کرده است. ۲- مقیاس‌های اجرایی مثل کاهش مالیات سوخت و عوارض صادرات و ممنوعیت صادرات گندم ۳- و «دلیل اصلی»: قیمت برخی کالاها سال گذشته بالا رفت. اما ریشه تورم این است که تقاضا بیش از عرضه است. شکی نیست که سرعت رشد اقتصاد هند حدود ۸-۷درصد افزایش یافته است. دلیل این امر سرمایه‌گذاری قوی‌تر و اصلاحات اقتصادی است.

اما رشد از آن حد فراتر رفته است. نظام اقتصادی هنوز نشانه‌های هشدار دهنده رونق بیش از حد را دارد. مثل قیمت فزاینده مسکن، رشد اعتبار ۲۸درصدی طی ۱۲ ماه و میانگین ۱۶درصدی افزایش دستمزد کارگران ماهر. ظرفیت بهره‌برداری صنعتی به بالاترین رکورد خود رسیده است و تقاضای داخلی انبوه صادرات را ۴۱درصد بیشتر از آوریل سال گذشته جذب کرد و رکوردی را در کسری تجاری به وجود آورد.

با این وجود قیمت عمده فروشی مقیاس خوبی برای تورم نیست. حدود ۴۰درصد از شاخص قیمت عمده فروشی بیشتر نشان‌دهنده قیمت جهانی کالاهاست تا اینکه نشان‌دهنده شرایط داخلی باشد.

هند میزان تورم قیمت عمده فروشی را منتشر نکرده است. اما میانگین نرخ آن نیز برای بخش صنعت بخش تولیدات کارخانه‌ای و کارگران بخش کشاورزی اکنون به حد نگران کننده ۸درصد رسیده است.هند نیازمند دوره‌ای با رشد کندتر است تا این افراط‌کاری‌ها را کاهش دهد و این امر نیازمند نرخ بهره بالاتر است. فشار سیاستمداران و سختگیری‌های بانک مرکزی هند کمتر شده است.در پنج سال گذشته نرخ بهره کمتر از نرخ تورم افزایش یافته است بنابراین نرخ سود واقعی در مقایسه با تورم قیمت مصرف‌کننده سقوط کرد. نرخ وام افزایش یافته ۷۵/۷درصد در نرخ واقعی خود نزدیک به صفر است. این میزان حتی از ۶/۳درصد نرخ پایه وام در چین پایین‌تر است. (فقط نرخ‌های سپرده چین پایین‌تر هستند). هند با وجود اینکه یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد جهان را دارد پایین‌ترین نرخ بهره واقعی را در میان اقتصادهای اصلی دارد. انتظار می‌رود بدون سختگیری‌های بیشتر گرمای سوزان ادامه یابد.