دنیای اقتصاد- از شریک نامناسب بپرهیزید اگر به تاریخچه افرادی که در دهه ۹۰ میلادی درآمدهای مشکوک اما هنگفت کسب کردند توجه کنید، متوجه خواهید شد که از آنها و هر کسی که به پوتین نزدیک است باید اجتناب کنید چون بعد از سال ۲۰۰۸ به احتمال قوی پرونده اختلاس‌های آنها مطرح خواهد شد. ضمنا از رقبایی که ارتباطات قوی‌تری نسبت به شما دارند بپرهیزید و خود را برای زمانی که انتخابات برگزار می‌شود و اپوزیسیون سیاسی تغییر می‌کند و انتقال قدرت روی می‌دهد، کاملا آماده سازید. تحلیل اکونومیست از وضعیت کسب و کار در روسیه

رقص با خرس

مترجم: آذر حمیدیان - شاید داستان گوشی‌های همراه ضبط شده در روسیه یکی از نشانه‌های دشواری کسب و کار در کشور ولادیمیر پوتین باشد. سال گذشته ۱۶۷۵۰۰گوشی تلفن همراه موتورولا در فرودگاه مسکو به محض رسیدن توقیف شدند. گفته شد که آنها قاچاقی و تقلبی هستند و از حق ثبت کشور روسیه تخطی شده است و این اجناس سلامت عمومی را به خطر می‌اندازد. گفته شد که حدود ۵۰۰۰۰ از این گوشی‌ها توسط وزارت کشور نابود شد البته بعدها معلوم شد که تعدادی از آنها به بازار سیاه وارد شده است.

سرانجام اغلب این گوشی‌ها مرجوع شدند. این می‌تواند نشانه‌ای از پیشرفت و یا هرج و مرج باشد. بستگی به این دارد که نظر شما چه باشد. اما اصل ماجرا این است که علاقه روس‌ها به گوشی موتورولا کم نیست. سرگی اوچارنگو رییس دفتر روسیه این شرکت می‌گوید، روسیه هم‌اکنون سومین سازنده گوشی تلفن همراه جهان است و بعد از آمریکا و چین قرار دارد. به دلیل آنکه بسیاری از روس‌ها «تمایل دارند برای وسائلی که استطاعت آنها را به نمایش می‌گذارد بیشتر هزینه کنند»، به دنبال مدل‌های شیک هستند. بسیاری از شرکت‌های چندملیتی هم تحت‌تاثیر رفتار دلگرم‌کننده شرکت موتورولا قرار گرفته‌اند. به کنار همه خطرات، تناقض شدیدی بین ترس سیاستمداران از روسیه و علاقه سرمایه‌گذاران به این کشور وجود دارد. روسیه در محافل بین‌المللی نه تنها به خاطر زیر پا گذاشتن حقوق بشر که به خاطر پرونده‌های رسوایی شرکت‌هایش معروف شده است. کرملین در دوران حکومت آقای پوتین پرونده‌های رسوایی زیادی را در شرکت‌های روسی شاهد بوده است. بخش اعظم این رسوایی‌ها به شرکتی مربوط می‌شود که زمانی بزرگ‌ترین شرکت نفتی این کشور بود. شرکت یوکاس مصادره شد، موسس آن به یک اردوگاه کار اجباری در سیبری تبعید شد و سایر سهامدارانش مورد کلاهبرداری قرار گرفتند. بیل برودر رییس بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار پورتفولیوی روسیه به نام مرکز هرمیتاژ کپیتال، از کشور اخراج شد. علت آن هم اینگونه اعلام شد که او تهدیدی برای امنیت ملی روسیه است.

اما به احتمال زیاد علت اصلی این بود که او در امور اسرارآمیز حاکمیت شرکت‌ ها که در هاله‌ای از عدم‌شفافیت فرو رفته است، بیش از حد عادی موشکافی می‌کرد. شرکت گاز پروم هم‌ که از جانب دولت حمایت می‌شود مسوولیت پروژه‌های نفت و گاز جزیره ساخالین را بر عهده گرفت. این بزرگ‌ترین برنامه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی روسیه بوده است. شرکت تی‌ان‌کا - بی‌پی، یک شرکت نفتی انگلیسی - روسی است که به احتمال قوی قربانی بعدی خواهد بود.

اما در کنار همه این جریانات پشت پرده، اقتصاد روسیه برای هشت سال متوالی رشد خوبی را شاهد بوده است. تنها سال گذشته رشد اقتصادی این کشور به زیر ۷درصد رسید. نماینده روسیه در مجمع جهانی اقتصاد در داووس هفته گذشته اعلام کرد که تولید ناخالص داخلی کشورشان به زودی از تولید ناخالص داخلی فرانسه پیشی می‌گیرد. افزایش تولید نفت و گاز و افزایش قیمت‌های آنها موجب این رشد اقتصادی بود. اما مدیریت صحیح اقتصاد کلان روسیه که یکی از دستاوردهای بی‌چون و چرای آقای پوتین است، کشور را از خطر سقوط قیمت نفت تا مدتی مصون می‌دارد. دستمزدها در روسیه به سرعت رو به افزایش هستند. اغلب مردم روسیه پول کمی را پس‌انداز می‌کنند و هزینه مصرف‌کنندگان حتی در خریدهای کوچک نیز به طور قابل‌مشاهده‌ای افزایش یافته است. از جمله این خریدها می‌توان به خرید گوشی‌های تلفن همراه اشاره کرد. همه این موارد در کنار ارزش قدرتمند روبل در برابر دلار به معنای آن است که سودهای بزرگی در بخش خدمات مالی، ساخت و ساز و به‌خصوص کالاهای مصرفی و خرده‌فروشی نهفته است. سال گذشته فروش بخش خرده‌فروشی رشدی ۱۳درصدی را تجربه کرد. بیشترین هزینه‌های مصرف‌کنندگان صرف بخش خواروبار، نوشیدنی‌ها و خودرو می‌شود.

یک مرکز مشاوره‌ای مشهور به نام پرایس واترهاوس کوپرز اعلام کرده است که در این کشور فروش خودروهای جدید خارجی (که بسیاری از آنها در روسیه مونتاژ می‌شوند) سال گذشته برای اولین بار از خودروهای داخلی پیشی گرفت. روس‌ها آموخته‌اند که نام‌های تجاری خارجی حتی با قیمت‌های بالاتر از مشابه‌های داخلی خود، ارزش بیشتری دارند چون کیفیت آنها بهتر است به همین دلیل تقاضای روسیه برای این نام‌های تجاری رو به افزایش است. اریک سند برگ، رییس سابق یک شرکت نوشیدنی و شیرینی‌فروشی به نام کندبری می‌گوید مرکز تلفن این شرکت در روسیه نسبت به سایر کشورها به بیشترین و تخصصی‌ترین سوال‌ها پاسخ می‌دهد. شرکت بزرگی که در سطح جهان پاسخگوی نیازهای طبقه متوسط است آیکیا نام دارد. این شرکت ارائه‌دهنده لوازم منزل و طراحی داخلی ۴/۲میلیارد دلار در روسیه هزینه کرده است. هم‌اکنون آیکیا هشت فروشگاه و هشت بازار بزرگ در روسیه را به خود اختصاص داده است. رییس منطقه‌ای این شرکت به نام پیرکافمان می‌گوید: «اوضاع در روسیه مانند ترن هوایی شهر بازی است. شما نمی‌توانید حدس بزنید فردا در اینجا چه اتفاقی می‌افتد.» اما نیاز روزافزون روسیه برای مبلمان و لوازم منزل موجب سرمایه‌گذاری بسیاری از شرکت‌ها در این کشور شده‌ است. از کالاهای موردعلاقه روس‌ها می‌توان به تخت‌خواب‌های تاشو (سوفا)، دمپایی و انواع لیوان اشاره کرد. آقای کافمان می‌گوید پرسنل روس او بسیار زود می‌آموزند به همین دلیل نیمی از مدیران فروشگاه‌های او روس هستند. پنج باب از مغازه‌های آیکیا در خارج از مسکو تاسیس شده‌اند که این نشان‌دهنده پراکنده شدن و انتشار ثروت و رونق به خارج از مرزهای پایتخت این کشور است. قرار است سه فروشگاه دیگر هم در سال جاری خارج از مسکو افتتاح شود. آقای اوچارنکو می‌گوید هم‌اکنون مسکو حدود یک چهارم فروش گوشی‌های موتورولا را در روسیه به خود اختصاص داده است و سه چهارم باقیمانده در شهرهای دیگر این کشور به فروش می‌رسد. او می‌گوید در سال‌های پیش درست عکس این وضعیت صادق بود.

سال گذشته با وجود اینکه پوتین با همتاهای غربی خود بیش از هر زمان دیگری غریبه بود، شاهد رونق بازار سهام در روسیه بودیم و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به حدود ۳۰میلیارد دلار بالغ شد. یعنی دو برابر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۵. به علاوه این سرمایه‌گذاری‌ها کمتر از هر زمان دیگری مربوط به بخش نفت و گاز بود. به نظر می‌رسد خطرات بزرگی چون تحولات سیاسی که ممکن بود سرمایه‌گذاران را مورد تهدید قرار دهد، تا حد قابل‌توجهی کاهش یافته است. یکی از افراد شرکت‌کننده در اجلاس داووس به نام دیمتری مدودوف، یکی از معاونان نخست‌وزیر است که احتمال می‌رود در سال ۲۰۰۸ جانشین پوتین شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران معتقدند او از نامزدهایی است که کمترین نکات منفی را می‌توان در عملکردش یافت.

به راستی قوانین دستیابی به یک موفقیت تضمین‌شده در روسیه چیست؟ اول آنکه باید از سرمایه‌گذاری در صنایعی که دولت آنها را «استراتژیک» می‌خواند اجتناب ورزید. از جمله این صنایع می‌توان به منابع طبیعی اشاره کرد. اما باید به خاطر داشته باشید که دولت در هر زمان ممکن است نظر خود را در این مورد تغییر دهد. (مجموعه‌ای از قوانین جدید که مدت‌ها تصویب آنها به تعویق افتاده بود، به زودی قوانین مربوط به شرکت‌های خارجی را در این صنایع تعریف خواهد کرد.)

دوم آنکه از شریک نامناسب بپرهیزید. اگر به تاریخچه افرادی که در دهه ۹۰ میلادی درآمدهای مشکوک اما هنگفت کسب کردند توجه کنید، متوجه خواهید شد که از آنها و هر کسی که به پوتین نزدیک است باید اجتناب کنید چون بعد از سال ۲۰۰۸ به احتمال قوی پرونده اختلاس‌های آنها مطرح خواهد شد. سوم آنکه دوستان مناسب برگزینید.

این در منطقه به معنای تقویت دولت محلی است. آقای اوچارنکو می‌گوید مهم است که در اذهان عمومی شما به عنوان کسی که یک شبه‌ به پول رسیده است شناخته نشوید. «هر چه بیشتر سرمایه‌گذاری کنید، از امنیت بیشتری برخوردار خواهید بود.» باید آنقدر بزرگ جلوه کنید که نسبت به حملات بروکراتیک در امان بمانید. اما از رقبایی که ارتباطات قوی‌تر نسبت به شما دارند بپرهیزید. بالاخره اینکه خود را برای زمانی که انتخابات برگزار می‌شود و اوپوزسیون سیاسی تغییر می‌کند و انتقال قدرت روی می‌دهد، کاملا آماده سازید.