تازه‌ترین پژوهش منتشر شده با عنوان «نفت و یارانه‌های نفتی در اقتصاد ایران» ۴ سناریو را برای کاهش مصرف بنزین در کشور پیشنهاد می‌کند. به گزارش خبرگزاری فارس در این پژوهش که به اهتمام داود دانش جعفری وزیر امور اقتصادی و دارایی با عنوان «نفت و یارانه‌های نفتی در اقتصاد ایران» صورت گرفته، هزینه‌های تحمیلی ناشی از مابه‌التفاوت قیمت سوخت مورد توجه قرار گرفته است. سناریو اول

بر اساس این سناریو قیمت بنزین در بازارهای داخلی طی سال‌های ۸۴ تا ۸۹ با قیمت ۸۰تومان در نظر گرفته شده است. بر این اساس مصرف سرانه بنزین در سال هشتاد و چهار ۸/۳۵۰ لیتر، سال هشتاد و پنج ۵/۳۸۱ لیتر، سال هشتاد و شش ۸/۴۰۴ لیتر، سال هشتاد و هفت ۴۳۲ لیتر، سال هشتاد و هشت ۸/۴۶۰ لیتر و سال هشتاد و نه ۴۹۰ لیتر پیش‌بینی می‌شود. بر این اساس کل سرانه مصرف بنزین طی ۶ سال ۲ هزار و ۱۷۰ لیتر و روند مصرف بنزین طی این سال‌ها صعودی بوده و امکان صرفه‌جویی برای کاهش مصرف متصور نیست.

سناریو دوم

در سناریو دوم قیمت بنزین برای سال هشتاد و چهار ۸۰ تومان، سال هشتاد و پنج ۱۵۰ تومان، سال هشتاد و شش ۲۵۰ تومان، سال هشتاد و هفت ۳۵۰ تومان، سال هشتاد و هشت ۴۵۰ تومان و سال هشتاد و نه ۶۰۰ تومان در نظر گرفته شده است و بر این اساس برای سال هشتاد و پنج ۷/۶ درصد، سال هشتاد و شش ۵/۱۴ درصد، سال هشتاد و هفت ۷/۲۰ درصد، سال هشتاد و هشت ۵/۲۵ درصد و سال هشتاد و نه ۸/۲۹ درصد صرفه‌جویی در مصرف بنزین پیش‌بینی شده است. بر این اساس کل مصرف سرانه بنزین طی این ۶ سال یک‌هزار و ۸/۷۳۱ لیتر و میزان کاهش مصرف نسبت به سناریویی که در تمام سال‌ها قیمت بنزین ۸۰ تومان در نظر گرفته شده،۲۰ درصد پیش‌بینی شده است.

سناریو سوم

سناریو سوم نیز قیمت جاری بنزین را در سال هشتاد و چهار ۸۰ تومان و در سال‌های بعد یعنی تا سال هشتاد و نه ۴۵۰ تومان در نظر گرفته است. بر این اساس نیز روند مصرف در سال هشتاد و پنج ۳/۱۷ درصد، سال هشتاد و شش ۲۴ درصد، سال هشتاد و هفت ۹/۲۶ درصد، سال هشتاد و هشت ۲۸درصد و سال هشتاد و نه ۷/۲۸ درصد کاهش خواهد داشت. بر این اساس کل مصرف سرانه بنزین برای ۶ سال یک‌هزار و ۷/۶۱۸ لیتر خواهد بود و میزان مصرف را نسبت به سناریو اول که قیمت بنزین را ۸۰ تومان در نظر می‌‌گرفت، با ۲۵ درصد کاهش مواجه خواهد کرد.

سناریو چهارم

سناریو چهارم این پژوهش قیمت بنزین را در سال‌های ۸۵ تا ۸۹ رقم ۶۰۰تومان در نظر گرفته است. بر این اساس عرضه بنزین با این قیمت در سال هشتاد و پنج ۸/۱۹ درصد، هشتاد و شش ۴۸/۲۷ درصد، هشتاد و هفت ۶۶/۳۰ درصد، هشتاد و هشت ۳۲ درصد و هشتاد و نه ۶/۳۲ درصد کاهش مصرف را پیش‌بینی می‌کند.

بر اساس این سناریو سرانه مصرف بنزین در کشور طی ۶ سال به یک‌هزار و ۵۴۲ لیتر رسیده و روند مصرف نسبت به عرضه بنزین ۸۰ تومانی طی ۶ سال، ۲۸ درصد کاهش خواهد داشت. مصرف بنزین در سال ۱۴۰۳ به ۲۲۰ میلیون لیتر در روز می‌رسد نتایج پژوهش نفت و یارانه‌های نفتی در اقتصاد ایران نشان می‌دهد در صورت تداوم روند کنونی مصرف بنزین بدون در نظر گرفتن CNG به ۲۲۰ میلیون لیتر در روز و با در نظر گرفتن CNG به ۱۷۰ میلیون لیتر در روز خواهد رسید. همچنین پیش‌بینی می‌شود مصرف گازوئیل در کشور از ۸۰ میلیون لیتر در روز طی سال جاری به ۱۸۰ میلیون لیتر در سال ۱۴۰۳افزایش یابد. این گزارش اضافه می‌کند: حجم واردات بنزین که در سال ۷۹ از ۵ میلیون لیتر در روز فراتر نمی‌رفت در سال ۸۵ با جهشی قابل توجه از مرز ۲۸ میلیون لیتر فراتر رفته است. در عین حال سهم دهک‌های هزینه‌ای خانوار شهری و روستایی از کل یارانه بنزین در سال ۸۳ قابل توجه است.

بر این اساس سهم دهک اول یا آسیب پذیر‌ترین قشر جامعه یک درصد، دهک دوم ۲ درصد، دهک سوم ۳ درصد، دهک چهارم ۴ درصد، دهک پنجم و ششم ۶ درصد، دهک هفتم ۹ درصد، دهک هشتم ۱۴ درصد، دهک نهم ۱۸ درصد و دهک دهم یعنی مرفه‌ترین قشر جامعه ۳۲ درصد بوده است. پژوهش انجام شده در خصوص سهم دهک‌های هزینه‌ای خانوار شهری و روستایی از کل یارانه گازوئیل در سال ۸۳ نیز خاطرنشان می‌کند: سهم دهک اول یعنی آسیب‌پذیرترین قشر جامعه از این یارانه نزدیک به صفر، دهک دوم حدود ۳ درصد، دهک سوم یک درصد، دهک چهارم ۶ درصد، دهک پنجم ۵ درصد، دهک ششم۴ درصد، دهک هفتم ۸ درصد، دهک هشتم ۱۱ درصد،دهک نهم ۲۷ درصد و دهک دهم ۳۳ درصد است. پژوهش انجام شده با عنوان «نفت و یارانه‌های نفتی در اقتصاد ایران» نشان می‌دهد یارانه‌های پرداختی به سوخت در سال ۸۵ هزینه‌ای معادل ۳۸ هزار و ۷۸۸ میلیارد تومان(معادل ۸۹۹/۴۲ میلیارد دلار) را به اقتصاد ملی تحمیل کرده است. بنابراین گزارش محاسبات هزینه تحمیل شده مصرف سوخت به اقتصاد ایران در سال‌های ۸۴ و ۸۵ بر اساس مابه‌التفاوت هزینه‌های واقعی فرآورده‌ها و مبلغ دریافت شده از مصرف‌کنندگان مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس در سال ۱۳۸۴ مصرف بنزین در کشور روزانه به ۰۴/۶۷ میلیون لیتر و سالانه به ۲۴ میلیارد و ۴۶۹میلیون لیتر ‌رسیده است.

در این سال بهای فروش هر لیتر بنزین ۸۰ تومان و قیمت فوب خلیج‌‌فارس برای هر لیتر بیش از ۳۳۶ تومان بوده که با محاسبه ۱۵/۴۵ ریال هزینه توزیع و انتقال، قیمت تمام شده به بیش از ۳۴۱ تومان برای دولت بالغ ‌شده است. این گزارش حاکی است: میزان مصرف بنزین در سال جاری روزانه به ۶/۷۳ میلیون لیتر رسیده و کل مصرف تا پایان سال ۸۵ بالغ بر ۲۶ میلیارد و ۸۴۴ میلیون لیتر برآورد می‌شود. این در حالی است که قیمت واقعی حدود ۵۰ درصد از بنزین مورد نیاز کشور که از خارج خریداری شده و به بهای ۸۰ تومان به فروش رسیده است، هر لیتر ۴۴۹ تومان بوده و با محاسبه ۴۵ ریال هزینه توزیع و انتقال، بهای واقعی هر لیتر بنزین ۶/۴۵۳ تومان تمام شده است.

این گزارش حاکی است در سال ۸۵ قیمت فروش «نفت گاز» در داخل کشور ۱۶۵ ریال برای هر لیتر و قیمت فوب خلیج‌‌فارس این محصول ۴۴۹ تومان بوده است که با هزینه نقل و انتقال و توزیع قیمت تمام شده این محصول به ۶/۴۵۳ تومان می‌رسد. «نفت سفید» نیز در بازارهای داخلی با قیمت ۱۶۵ ریال به فروش می‌‌رسد و در عین حال قیمت فوب خلیج‌‌فارس این محصول ۵/۴۶۳ تومان و قیمت تمام شده آن برای دولت به ۴۶۸ تومان بالغ می‌شود. همچنین «نفت کوره» با قیمت هر لیتر ۹۵ ریال در بازارهای داخلی عرضه شده، حال آنکه با احتساب هزینه‌های حمل و نقل و توزیع واردات آن برای دولت معادل هر لیتر ۷/۲۶۲ تومان تمام می‌شود. این پژوهش همچنین قیمت گاز مایع عرضه شده در داخل را هر لیتر ۷/۳۱ریال و قیمت تمام شده این فرآورده بر پایه فوب خلیج‌‌فارس را ۴/۲۴۰ تومان برآورد کرده است. بر اساس این گزارش میزان مصرف سالانه فرآورده‌های اصلی سوخت یعنی بنزین، نفت گاز، نفت سفید، نفت کوره و گاز مایع در کشور روزانه به ۶۳/۲۱۸ میلیون لیتر و سالانه به ۸۱۰ میلیارد و ۵۵/۵۵ میلیون لیتر بالغ می‌شود. این گزارش اضافه می‌کند: میزان مصرف گاز طبیعی در کشور نیز در سال ۸۵ به ۱۲۴ میلیارد و ۹/۳ میلیون لیتر رسیده که قیمت فروش داخلی این محصول ۸ تومان و قیمت تمام شده آن بر پایه فوب خلیج‌‌فارس ۹/۷۷ تومان است.

هزینه‌های تحمیلی به اقتصاد کشور

پژوهش انجام شده به اهتمام وزیر امور اقتصادی و دارایی همچنین تصریح می‌کند: در سال ۸۴ کل درآمد دولت از محل فروش بنزین در بازارهای داخلی ۱۹ هزار و ۵۷۵ میلیارد ریال بوده است. در عین حال کل هزینه تمام شده و قیمت واقعی بنزین بر پایه فوب خلیج‌‌فارس به ۸۳ هزار و ۴۶۹ میلیارد ریال بالغ شده و هزینه‌‌ای معادل ۶۳ هزار و ۸۹۴ میلیارد ریال را به اقتصاد کشور تحمیل کرده است. همچنین درآمد دولت از محل فروش بنزین در سال جاری به ۲۱ هزار و ۴۹۱ میلیارد ریال می‌‌رسد در حالی که هزینه تمام شده و واقعی تهیه بنزین برای مصرف کننده بالغ بر ۱۰۶ هزار و ۷۲۰ میلیارد ریال است و این تفاوت هزینه‌ای معادل ۸۵ هزار و ۲۲۹ میلیارد ریال را به اقتصاد کشور تحمیل می‌‌کند. بر اساس این پژوهش کل هزینه تحمیل شده به اقتصاد کشور در سال ۸۵ بابت پرداخت یارانه نفت گاز نیز ۱۳۳ هزار و ۲۳۲ میلیارد ریال، نفت سفید ۳۲ هزار و ۳۰۵ میلیارد ریال، نفت کوره ۳۲ هزار و ۲۷۷ میلیارد ریال و گاز طبیعی ۹ هزار و ۵۱ میلیارد ریال است. این گزارش تصریح می‌کند: هزینه وارد شده به اقتصاد کشور بابت پرداخت یارانه فرآورده‌های اصلی که ذکر آنها رفت در سال ۸۵ بالغ بر ۳۰۰ هزار و ۹۵۵ میلیارد ریال است که با احتساب هزینه ۸۶ هزار و ۹۳۳ میلیارد ریالی مابه‌التفاوت قیمت فروش داخلی گاز طبیعی و قیمت فوب خلیج‌‌فارس، هزینه تحمیلی پرداخت یارانه سوخت به کشور در سال ۸۵ به ۳۸۷ هزار و ۸۸۹ میلیارد ریال بالغ خواهد شد.