شرکت گاز باید مستقل از شرکت نفت باشد

نرسی قربان: انگلیس با در اختیار داشتن یک چهلم ذخایر گازی ایران به اندازه ما گاز تولید می‌کند ایران در حالی ۱۵درصد از کل ذخایر گازی جهان را در اختیار دارد که آمریکا با در دست داشتن ۳درصد از این ذخایر، ۵۵۰میلیارد متر مکعب در سال گاز تولید می‌کند، یعنی با یک پنجم ذخایر گاز ایران حدود ۵ برابر ما تولید گاز دارد.

نرسی قربان، کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، با بیان این مطلب به ایسنا گفت: کانادا با یک هفدهم ذخایر گاز ایران ۲ برابر و انگلیس با در اختیار داشتن یک چهلم ذخایر گازی ایران به اندازه ما گاز تولید می‌کند، بنابراین این که گاز نداریم مطرح نیست، بلکه گاز داریم ولی نمی‌توانیم تولید کنیم، یعنی امکانات دسترسی به تولید برایمان فراهم نیست.

وی افزود: در شرایط فعلی، در صورتی می‌توانیم گاز صادر کنیم که تولید و استحصال سالانه گاز را به ۵۰۰میلیارد متر مکعب یعنی ۵ برابر تولید فعلی برسانیم و این در حالی است که تولید سالانه ایران بین ۱۰۰ تا ۱۵۰میلیارد متر مکعب متغیر است.

وی با انتقاد از بی‌برنامگی موجود در بخش انرژی کشور گفت: ما هنوز یک برنامه جامع درازمدت در اختیار نداریم و چشم‌انداز ۲۰ ساله هم یکسری خطوط کلی را نشان می‌دهد و تصمیم‌گیری‌ها در این بخش کلی است. خود وزارت نفت هم نمی‌تواند آن را انجام دهد و باید نظام، دولت، سازمان برنامه و بودجه، صنایع و بانک مرکزی همه برنامه‌ریزی کنند تا این که مشخص شود در دراز مدت چقدر تولید کنیم و چقدر باید سرمایه‌گذاری انجام دهیم.

نرسی قربان با بیان این‌که برای تبدیل گاز به فرآورده باید سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این بخش صورت گیرد، افزود: باید دید چرا جذب سرمایه در کشور صورت نگرفته است. سرمایه‌گذاران چون شرکت در طرح‌های گاز ایران برایشان سود‌آور نیست به این سمت حرکت نکرده‌اند و به طور کلی قیمت گاز ایران باید با سایر کشور‌های خاورمیانه و به‌ویژه قطر رقابت کند.

وی وجود یک ساختار سازمانی خوب در بخش انرژی را برای پیشبرد اهداف این صنعت مهم ارزیابی کرد و گفت: در ایران شرکت نفت، تولید گاز را بر عهده دارد و شرکت گاز فقط توزیع آن را عهده‌دار است و این ساختاری که در قدیم جوابگو بوده، الان جوابگو نیست. به نظر من باید ساختاری وجود داشته باشد که شرکت‌های نفت و گاز هر یک کار‌های مربوط به خود را انجام دهند.

کارشناس ارشد انرژی، با پیشنهاد تشکیل وزارت انرژی برای رفع این مشکل تصریح کرد: بعضی‌ها معتقدند چون گازی که در قدیم تولید می‌شده بر اثر تولید نفت بوده است، الان نیز بخش تولید گاز باید یکی از زیر‌مجموعه‌های نفت باشد، در حالی که امروزه بخش عمده‌ای از گاز کشور از منابع مستقل گاز تهیه می‌شود.

نرسی قربان با بیان این که اگر گاز را به حوزه‌های نفتی تزریق نکنیم، ممکن است منابع نفتی‌مان افت کند، افزود: در گذشته وجود گاز بستگی به تولید نفت داشت، ولی امروزه ادامه تولید نفت بستگی به وجود گاز دارد.

وی به قیاس شرکت‌های تولید‌کننده نفت در غرب و تولید آن در خاورمیانه پرداخت و گفت: در غرب و آمریکا شرکت‌های خصوصی نفت را تولید می‌کنند و دولت هم ضمن حمایت، از آنها مالیات نیز می‌گیرد، ولی در کشور‌های خاورمیانه به علت استعماری که از قبل بوده و امتیازی که به شرکت‌های غربی می‌دادند، نگرش تولید نفت و صادرات آنها به صورت خام جا افتاده است و امروزه خود دولت‌ها هستند که کنترل نفت و گاز را در خاورمیانه برعهده دارند و بخش خصوصی هیچ دخالتی در این زمینه ندارد.

این کارشناس ارشد اقتصاد و انرژی در خصوص صادرات بیشتر کشور‌های حوزه خلیج‌فارس و به‌ویژه قطر نسبت به ایران گفت: قطر با جمعیتی بالغ بر ۱۵۰هزار نفر فقط گازش را صادر می‌کند و مصرف زیادی ندارد، در حالی که ایران مصارف زیادی برای گاز اعم از مصرف داخلی، تزریق به چاه‌های نفتی، خوراک پتروشیمی و صادرات داشته و بیش از ۱۰ برابر جمعیت بومی قطر فقط دانشجو دارد. وی در مورد پیشرفت قطر در تولید گاز گفت: آنها تصمیم گرفتند میدان گنبد شمالی که با پارس جنوبی مشترک است را توسعه دهند و برای این کار از بهترین شرکت‌های دنیا استفاده کردند و این شرکت‌ها میلیارد‌ها دلار در قطر سرمایه‌گذاری کردند.

وی افزود: در اینجا فقط بحث تولید بیشتر نیست که باعث جلو افتادن آنها از ایران در تولید گاز شده، بلکه مسائل تحریم نیز تاثیرگذار است، به طوری که اگر ایران هیچ نوع تحریم سیاسی و اقتصادی نداشت بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفتی آرزوی سرمایه‌گذاری در ایران را داشتند. به طور نمونه قانونی در آمریکا وجود دارد که اگر کشوری بیش از ۲۰میلیون دلار در سال در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کند با تحریم آمریکا مواجه می‌شود.

وی به بررسی نحوه صادرات گاز به صورت خطوط لوله یا LNG پرداخت و گفت: صادرات گاز به صورت LNG در مقایسه با خط لوله این حسن را دارد که می‌توان آن را از طریق کشتی به همه جای دنیا حمل کرد و مشکلات سیاسی و امثال آن را ندارد، ولی در مقابل، عیوبی هم دارد از قبیل این‌که صادرات گاز به صورت LNG‌ به لیسانس شرکت‌های خارجی نیاز دارد. این کارشناس در مورد صادرات با خط لوله نیز گفت: وقتی خط لوله به جایی کشیده می‌شود، در مسیر خود می‌تواند گازرسانی و اشتغالزایی کند و به طور کلی خط لوله تا طول ۲۵۰۰ کیلومتر اقتصادی‌تر از LNG‌ است.

قربان در خصوص قیمت‌گذاری در بخش گاز گفت: باید سعی شود این قیمت‌گذاری براساس عرضه و تقاضای بازار‌های منطقه و قیمت فروش گاز در کشور‌های دیگر انجام شود. ضمن این که ساختار قیمت‌گذاری باید بر مبنای مکانیزمی شفاف بنا گذاشته شود که تغییرات بازار انرژی را به بهترین نحو در قیمت‌ها منعکس کند.

وی در پایان گفت: اولویت در بخش گاز را باید به تولید بیشتر داد که هم بتوان تمام نیاز‌های تزریق را انجام و هم صنایع گازبر مثل سیمان، آلومینیوم و فولاد را توسعه داد و در درجه آخر روی صادرات کار کنیم، ولی این به این معنا نیست که صادرات را فراموش کنیم.