دنیای اقتصاد- آمار تجارت خارجی کشور در ۱۲ ماه سال ۱۳۹۱ اعلام شد. بر اساس گزارش گمرک، صادرات کالاهای غیرنفتی با کاهش ۶ درصدی، به ۳/۴۱ میلیارد دلار و واردات کشور نیز با ۱۴ درصد کاهش به رقم ۳/۵۳ میلیارد دلار رسید. آمارهای اعلام شده در حالی است که سال گذشته مسوولان هدف ۷۵ میلیارد دلاری را برای صادرات اعلام کرده بودند که با گذشت زمان تعدیل شد. معاون کل سازمان توسعه تجارت در رابطه با این موضوع می‌گوید: بر اساس اهداف برنامه پنجم توسعه هدف صادراتی سال ۱۳۹۱ حدود ۵/۵۰ میلیارد دلار بود که بخش قابل توجهی از آن محقق شده است. جزئیات تجارت خارجی ایران در سال 1391

هدف‌گذاری صادراتی سال گذشته محقق نشد

صادرات سایر کالاها حدود ۱۷ درصد رشد داشت

هدف صادراتی امسال ۵۹ میلیارد دلار تعیین شد

گروه بازرگانی- آمارهای گمرک از تجارت خارجی سال ۱۳۹۱ ایران نشان از کاهش ۶ درصدی صادرات و ۱۴ درصدی واردات دارد که بر اساس هدف‌گذاری‌های اعلام شده از سوی مسوولان، برنامه‌های صادراتی در سال گذشته محقق نشد.

در مجموع ۱۲ ماه سال ۱۳۹۱ حدود ۴۱ میلیارد و ۳۳۴میلیون دلار کالا از ایران به دیگر کشورها صادر شد که این رقم در سال پیش از آن حدود ۴۴ میلیارد دلار بوده است. محمدرضا رحیمی، معاون اول رییس‌جمهور در نخستین ماه‌های سال گذشته هدف ۷۵ میلیارد دلاری را برای صادرات اعلام کرد که پس از آن این هدف قدری تعدیل شد. مسوولان حوزه صادرات در اظهارنظرهای مختلف رقم‌های دیگری را برای هدف‌گذاری صادرات اعلام کردند که حداقل این ارقام بیش از ۶۰ میلیارد دلار تعیین شد.

کاهش ۶ درصدی مجموع صادرات کالاهای غیرنفتی، میعانات گازی و پتروشیمی در حالی رخ می‌دهد که در سال ۱۳۹۱ نرخ دلار رشد شدیدی را تجربه کرد. بر این اساس، تحلیلگران با اشاره به تاثیر نرخ دلار بر درآمدهای صادراتی فعالیت دولت را در این حوزه ضعیف ارزیابی می‌‌‌کنند.

در مقابل این انتقادها، مسوولان دولتی با اشاره به تحریم‌ها، مشکلات بین‌المللی، حمل و نقل کالا و تغییر شریک های تجاری، می‌گویند: آنچه موجب کاهش آمار صادرات ایران در سال گذشته شده، کاهش صادرات محصولات پتروشیمی و میعانات گازی است.

در سال ۱۳۹۱ حدود ۹ میلیارد دلار میعانات گازی و ۱۰ میلیارد دلار محصولات پتروشیمی از ایران صادر شد که این ارقام نسبت به سال پیش از آن کاهش داشته است. در سال ۱۳۹۰ میزان صادرات میعانات گازی و محصولات پتروشیمی به ترتیب ۱۰ و ۱۵ میلیارد دلار اعلام شده بود.

در سال ۱۳۹۱ ارزش واردات کالاهای گوناگون به ایران نیز ۵۳ میلیارد و ۳۴۸میلیون دلار اعلام شد که این رقم در سال ۱۳۹۰ حدود ۶۲ میلیارد دلار اعلام شده بود.

هدف‌گذاری صادراتی سال ۱۳۹۲

اما کیومرث فتح الله کرمانشاهی، معاون کل سازمان توسعه تجارت عملکرد ضعیف دولت در حوزه صادرات را قبول ندارد و به «دنیای اقتصاد»، می‌گوید: بر اساس اهداف برنامه پنجم توسعه، هدف صادراتی سال ۱۳۹۱، حدود ۵۰ میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار شامل ۳۵ میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار صادرات کالا و ۱۵ میلیارد دلار صادرات خدمات تعیین شده بود که با حساب ۴۱ میلیارد و ۳۳۴میلیون دلار صادرات کالا در سال گذشته به نظر می رسد این هدف محقق شده باشد. به گفته وی، آمار صادرات خدمات نیز در اختیار بانک مرکزی است که باید به زودی اعلام شود. کرمانشاهی در مورد هدفگذاری ۷۵ میلیارد دلاری اعلام شده از سوی معاون اول رییس‌جهوری نیز گفت که این رقم بدون در نظر گرفتن محدودیت‌ها و تحریم‌ها بوده و در محافل کارشناسی هیچ‌گاه در نظر گرفته نشد. کرمانشاهی می‌گوید: در سال گذشته ۲۲ میلیارد دلار «سایر کالاها» از ایران صادر شد که این رقم نسبت به سال ۱۳۹۰ حدود ۱۷ درصد رشد داشته است.

معاون کل سازمان توسعه تجارت برای سال ۱۳۹۲ نیز هدف صادرات ۵۹ میلیارد دلاری را شامل ۴۱ میلیارد دلار صادرات کالا و ۱۸ میلیارد دلار صادرات خدمات اعلام کرد.

تغییر در شرکای تجاری

از سوی دیگر، آمار تجارت خارجی ایران در سال ۱۳۹۱ نشان از تغییرات قابل توجه در ارزش تجارت خارجی با شرکای تجاری پیشین دارد. آمار گمرک که هنوز جزئیات ۱۲ ماهه آن منتشر نشده است حاکی از کاهش قابل ملاحظه حجم تجارت ایران با امارات در سال ۱۳۹۱ است. به طوری که در ۱۱ماه منتهی به اسفند سال قبل واردات ایران از امارات از نظر وزنی نزدیک به ۵۲ درصد و صادرات به امارات نیز بالغ بر ۵/۱۴درصد کاهش یافت. ضمن اینکه مجموع ارزش تجارت دو کشور نیز طی مدت زمان یاد شده بالغ بر ۷/۳۷ درصد کاهش یافت. به گزارش ایسنا، آمار گمرک ایران نشان می‌دهد که در ۱۱ماه منتهی به اسفند ماه سال گذشته واردات ایران از امارات از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۵۲ و ۴/۴۵ درصد کاهش یافته و به حدود ۱/۶میلیون تن به ارزش ۷/۹میلیارد دلار رسید. این در حالی است که صادرات ایران به امارات نیز در همین مدت از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۵/۱۴و چهاردرصد کاهش یافت و به ۹/۳میلیون تن با ارزش ۹/۳ میلیارد دلار رسید.

کاهش حجم تجارت ایران و امارات در حالی رخ داده است که چندی پیش شورای اقتصادی دبی در تازه‌ترین گزارش خود ضمن اذعان به وابستگی شدید اقتصاد این منطقه به ایران و هند اعلام کرد: ۷۰درصد از تجارت غیرنفتی دبی با ایران و هند انجام می‌شود و از نظر ارزشی نیز عمده این تجارت مربوط به طلا و جواهرآلات است. در گزارش این شورا عنوان شده بود که هر گونه تحریمی علیه ایران یا هرگونه تغییری در سیاست‌های واردات طلای هند می‌تواند آسیب جدی به اقتصاد و تجارت دبی بزند. در همین حال روزنامه فایننشال تایمز نیز به تازگی گزارش داده که تجارت بین ایران و دبی در سال ۲۰۱۲ میلادی با کاهش حدود ۳۰درصدی نسبت به سال ۲۰۱۱ به ۲۵ میلیارد درهم رسید. این روزنامه نوشت: با وجودی که کاهش تجارت بین ایران و دبی از قبل نیز قابل پیش بینی بود، اما بازرگانان دو کشور سال گذشته تلاش کردند با دور زدن تحریم‌ها زمینه ورود محصولاتی مانند، کشاورزی و ماشین‌آلات را به ایران از طریق دبی و امارات فراهم کنند. همچنین برخی شرکت‌های غربی نیز که در پی صادرات به ایران بودند کالاهای خود را ابتدا به دبی ارسال کرده و از آنجا به صورت ری اکسپورت (صادرات مجدد) به ایران صادر کردند. بسیاری از کارشناسان تبعیت امارات از تحریم‌های غرب علیه ایران را عامل اصلی کاهش حجم تجارت این کشور با ایران دانسته‌اند، موضوعی که رییس سازمان توسعه تجارت نیز بر آن صحه می‌گذارد. حمید صافدل درباره دلایل کاهش شدید حجم تجارت ایران و امارات در سال گذشته به «ایسنا» گفته است: برخی سیاست‌های تجاری ما سال گذشته تغییر کرد، از آن جمله می‌توان به خرید و واردات کالا از کشورهای اصلی تولیدکننده اشاره کرد، به این صورت کشورهای واسطه در واردات ایران مانند امارات حذف شدند.

به اعتقاد این مقام مسوول، به طور کلی امارات کشور تولیدکننده‌ای نیست و از زیرساخت‌های تجاری‌اش استفاده می‌کند.

زیرساخت‌های تجاری امارات مانند سرویس‌های پولی، خدمات ترانزیت و حمل و نقل است و از آنجایی که بخش عمده‌ای از کالای تامین شده از امارات مربوط به سایر کشورها است، بخشی از تامین این کالاها به سمت کشورهای مبدأ رفته که در مواردی منجر به خرید کالای ارزان‌تر شده است. «به عنوان مثال بخشی از خریدی را که قبلا به واسطه امارات انجام می‌دادیم هم اکنون به صورت مستقیم از هند انجام می‌دهیم یا در مورد برخی از شرکای تجاری، ما به سمت خرید مستقیم و منابع اصلی رفته‌ایم.»

جزئیات تجارت با خارج در سال 91