نقش چین در اقتصاد جهان

نقش چین در اقتصاد جهانی همواره پراهمیت‌تر می‌شود. پیش‌تر، از این کشور به عنوان سرزمین امکانات نامحدود یاد می‌شد، اما اکنون این رقیب یک‌میلیارد و ۳۰۰‌میلیون نفری، ترس اروپایی‌ها را برانگیخته است. اگر تحلیل سازمان تجارت جهانی دقیق باشد، آلمان به زودی عنوان «قهرمان صادرات جهان» را از دست خواهد داد. در سال ۲۰۰۸ چین می‌تواند صاحب این نقش شود. در همین حال، سازمان تجارت جهانی شکایتی را از آمریکا در دست دارد که در آن چین به کپی کردن مارک‌ها و طرح‌ها و ایجاد موانع غیرقابل قبول تجاری متهم شده است.

بو جیلای، وزیر بازرگانی چین، اما مساله را به گونه دیگری می بیند. وی می‌گوید: «چین، از سال‌ها پیش، روی مساله کپی مارک‌ها کار می‌کند و با آمریکا مشغول تبادل‌نظر است. ما امیدواریم که از طریق این تبادل‌نظر، به راه‌حل مناسب و تفاهم برسیم.

من شکایت به سازمان تجارت جهانی را ضروری نمی بینم.»

تاکنون مساله کپی‌برداری از مارک‌ها و کالاها حل نشده‌است. جمهوری خلق چین، پنج سال پیش هنگام ورود به سازمان تجارت جهانی به حفاظت از حق خلاقیت و رفع موانع داد و ستد با جهان غرب متعهد شد. اما واقعیت آن است که تاکنون مساله کپی‌برداری از مارک‌ها و کالاها حل نشده و بسیاری از شرکت‌های خارجی از روندی گزارش می‌دهند که به زیان آنها است.

واقعیت دیگر نیز آن است که سازمان تجارت جهانی برخی از فرصت‌ها را از دست داده است.

میشایل گایگر، نماینده سازمان تجارت جهانی در این زمینه خاطرنشان می‌سازد: «به عنوان نمونه، صنایع اتومبیل‌سازی پول را به‌طور مستقیم به شرکت‌های خود منتقل می‌کنند. به همین نسبت، ارتباط بهتر با معاملات بانکی برای این شرکت‌ها فراهم است. این را دولت هدایت می‌کند، اما با قواعد سازمان تجارت جهانی انطباق ندارد. این سازمان، در پایان سال ۲۰۰۵ از چینی‌ها خواست که موضع خود را در این زمینه اعلام کنند. این امر تا امروز تحقق نیافته است. از سوی دیگر باید در نظر گرفت که سازمان تجارت جهانی مهلت معینی برای این اعلام موضع تعیین نکرده بود.»

در حالی که ورود به سازمان تجارت جهانی ترس از نفوذ زیاد خارجی را در کارشناسان چینی بر می‌‌‌انگیخت، آنها، برای بانک جهانی نقش یک دوست یاری‌رسان را قائل بودند. بانک جهانی از سال ۱۹۸۱ تا به امروز درمجموع ۴۰میلیارد دلار اعتبار در اختیار حدود ۳۰۰ پروژه چینی قرار داده است. این طرح‌ها عمدتا در زمینه حمل و نقل، توسعه شهری، انرژی و حفظ محیط‌زیست به مرحله اجرا در آمده است.

در نتیجه اجرای این طرح‌ها، با اینکه جمعیت چین در دو دهه گذشته ۱۲۵میلیون نفر بیشتر شده، تعداد افرادی که با روزی کمتر از یک دلار زندگی می کنند، به ۱۷۰‌میلیون نفر کاهش یافته است.

با این همه، برت هوفمان، نماینده بانک جهانی در پکن راضی نیست و می‌گوید: «براساس قواعد بانک جهانی، چین یک کشور در حال توسعه است. درآمد سرانه اکنون به ۱۷۰۰ دلار رسیده و این یعنی که چین همچنان یک کشور در حال توسعه است. مسلما بازدید از شانگهای و پکن این سوء‌تفاهم را پیش می‌آورد که چینی‌ها ثروتمند هستند. اما ۸۰۰‌میلیون انسان در مناطق دورتر، هنوز درگیر فقر نسبی هستند.»

پاول ولفویتس، رییس بانک جهانی پاییز سال گذشته دولت چین را به خاطر سیاست پرداخت اعتبارش به شدت مورد انتقاد قرار داد. از دید وی، بانک‌های چینی در پرداخت اعتبار، به ویژه در آفریقا، وضعیت حقوق بشر را در نظر نمی‌گیرند.