عید پاک در آلمان: مراسمی بین دین و مصرف

یکی از رایج ترین کالاهای عید پاک: شکلات خرگوشی

امروزه به اجرای مراسم عید پاک، بیشتر ازجنبه مصرفی و اقتصادی آن توجه می‌شود. هرچند کلیسا برای برگزاری سنتی این آیین‌ها تمام تلاش خود را به کار می‌برد‌، ولی این بازار فروش و مصرف است که بیشترین بهره را می‌برد.

امروزه به اجرای مراسم عید پاک، بیشتر ازجنبه مصرفی و اقتصادی آن توجه می‌شود. هرچند کلیسا برای برگزاری سنتی این آیین‌ها تمام تلاش خود را به کار می‌برد‌، ولی این بازار فروش و مصرف است که بیشترین بهره را می‌برد. این روزها - هشتم و نهم آوریل - عید پاک (فصح) جشن گرفته می‌شود، که به آلمانی به آن Ostern می‌گویند و به انگلیسی Easter. آن را به «رستاخیزمسیح» برمی‌گردانند. بر طبق روایات مسیحی‌، عیسی مسیح در روز جمعه‌ی عید پاک در پی خیانت یکی از حواریون خود به صلیب کشیده شد و سه روز پس از آن از نو قیام کرد. جهان مسیحیت به یاد این رویداد در تاریخ دینی هرسال مراسم ویژه‌ای برگزارمی‌کند که درآن دو نماد بارز به چشم می‌خورند: تخم مرغ و خرگوش. این جشن به ویژه برای بچه‌ها با شوروهیجان خاصی همراه است. چون تصورمی‌کنند که تخم مرغ‌های رنگین وشیرینی وشکلاتی که روز دوشنبه‌ی این عید دریافت می‌کنند، هدایای «خرگوش عید پاک» است. تخم‌مرغ بنا به روایات مذهبی، یکی از عناصر کهن عید پاک مسیحی ونشانه زندگی است. در دوره «روزه»ی پیش از این عید که از چهارشنبه خاکسترآغاز می‌شود و تا دوشنبه عید پاک ادامه دارد، خوردن تخم مرغ ممنوع است. خرگوش دراین مجموعه به خاطرآن که می‌تواند در سال تا بیست بارتولید مثل کند‌، نشانه باروری است. این باروری ولی با خوانشی مذهبی تبیین نمی‌شود و از توضیحی غیرمذهبی که بهاررا به مثابه زندگی‌ای نو درطبیعت ارزیابی می‌کند، نشات گرفته است. این برداشت غیرمذهبی با گذشت زمان با رستاخیز مسیح درهم آمیخته و به جزئی از مراسم عید پاک تبدیل شده‌ است.

چهل روز روزه

برخی از مراسم مسیحی عید پاک، در جهان مدرن دیگر جایی ندارند و به این دلیل اجرا نمی‌شوند. به عنوان مثال پیشترها مسیحیان معتقد، چهل روز روزه می‌گرفتند و به ویژه از خوردن گوشت، تخم‌مرغ، شیر و شراب خودداری می‌کردند. این دوره چهل روزه، به زمانی بر‌می‌گردد که گویا عیسی مسیح در صحرا زندگی می‌کرده و دراین آیین به مثابه زمان توبه وبازگشت به درون تلقی می‌شود. امروزه مسیحیان مومن در آلمان در این چهل روز بیشتراز خوردن شیرینی، نوشیدن الکل و کشیدن سیگار خودداری می‌کنند.

برخی ازعناصر آیین برگزاری عید پاک، فقط ریشه‌ای مذهبی دارند: مثل قربانی کردن بره که مسیحیت، این نشانه قربانی‌شدن را وام گرفته و تجلی اش را با سرنوشت مسیح که او هم به خاطر «دیگران» به صلیب کشیده شده، پیوند زده‌است. شمع، همچنین یکی دیگر ازاجزایی است که بدون آن، مراسم عید پاک قابل تصورنیست. استفاده از شمع ریشه در سنت ستایش نور و روشنایی درمسیحیت دارد که به عنوان نشانی از زندگی محسوب می‌گردد. بچه‌ها در مراسم «پنجشنبه سبز» که پیش از عید پاک برگزارمی‌شود، یک شمع و شاخه‌ای نخل دریافت می‌کنند. آن‌ها شمع و شاخه نخل را که درمراسمی کلیسایی «تبرک» شده‌اند، با خود به خانه می‌برند و شمع را سر صبحانه در روز یکشنبه عید پاک روشن می‌کنند.

مصرف همچون تجلی مذهب

امروزه اجرای مراسم عید پاک، بیشتر ازجنبه مصرفی و اقتصادی آن مورد توجه قرارمی‌گیرد. هرچند کلیسا برای برگزاری سنتی این آیین‌ها تمام تلاش خود را به کار می‌برد‌، ولی این بازار فروش و مصرف است که بیشترین سود را می‌برد. موافق آمار اقتصادی، هر سال در بهار، فروش تخم‌مرغ‌های رنگین‌، خرگوش‌های شکلاتی و کالاهای بی‌شماری که به این مناسبت تولید شده‌اند، رکوردشکن است.

در این روزها بازارگل و صنعت توریسم رونق بیشتری می‌یابد و برقیمت بنزین ناگهان اضافه می‌شود. اکثر اروپایی‌ها بدون آن که به کلیسایی تعلق داشته یا اصولا دین و ایمانی داشته باشند، به استقبال این عید می‌روند. چون با استفاده از تعطیلات آن می‌توانند به مسافرت بروند یا به شستن اتومبیل و انجام تعمیرات خانهبپردازند.