محمدحسین تاجورپور

منبع: تایم

در میانه‌های ماه گذشته «بانک چین» خیلی بی‌سر و صدا خبر از امکان افتتاح حساب پس‏انداز برای شهروندان آمریکایی داد. در هر یک از سه شعبه بانک چین در ایالات‌متحده (دو شعبه در نیویورک و یکی در لس‏آنجلس) آمریکایی‏ها می‏توانند وارد شده، حساب پس‏انداز باز کنند و بعد دلارهای خود را به جذاب‏ترین واحد پولی این روزهای جهان، ارز رایج شاید مهم‏ترین اقتصاد جهان یعنی یوآن چین تبدیل کنند. برای این که درک بهتری از ماجرا پیدا کنم به شعبه اصلی این بانک در منهتن رفتم. فضای داخلی شعبه بسیار با وقار و آراسته بود. کارکنان شعبه بسیار گرم و خوش برخورد بودند و شاید خوشامد‌گویی از این بهتر ممکن نبود. مرا به سمت یک جوان آمریکایی-چینی راهنمایی کردند که تمام مراحل افتتاح حساب را برایم توضیح و به تمام پرسش‌هایم پاسخ داد. بزرگ ترین پرسشم این بود: اصلا چرا باید یک آمریکایی چنین کاری بکند؟

این روزها یوآن چین در آمریکا به دو دلیل بدنام است. یکی به دلیل ارزش‌گذاری پایین آن و دیگری به دلیل تاثیر بدی که این پایین ماندن ارزش یوآن بر اقتصاد آمریکا گذاشته است. مقامات واشنگتن از اوباما گرفته تا بسیاری از اعضای کنگره، همگی دولت چین را به دلیل پایین نگه داشتن مصنوعی قیمت یوآن و به تبع آن ایجاد مزیت رقابتیِ ناعادلانه به نفع شرکت‏های چینی که باعث تشدید بیکاری در بخش تولید آمریکا شده مورد انتقاد قرار داده‏اند.

دولت چین در مقابل این انتقادات با زبان ناسیونالیستی همیشگی‏اش از خود دفاع کرده و این رفتار آمریکا را نمونه‏ای از تلاش‏های غرب برای عقب نگه داشتن چین دانسته، اما قضیه مبهم‌تر از این حرف‌ها است. به خصوص وقتی این مساله را در نظر بگیریم که بعد از دو سال بحران اقتصادی (که طی آن چین ارزش یوآن را ثابت نگه داشته بود) چین اجازه داد تا ارزش یوآن رشد کند. همچنین شغل‏های بخش تولید در آمریکا خیلی پیش از ظهور و رشد چین رو به کاهش گذاشته بود. علاوه بر این، چین برای بالا بردن ثروت داخلی کشور خود و کاهش اتکای صرف به بازار بی‌ثبات صادرات، به بالا رفتن ارزش یوآن نیاز دارد، اما نمی‏خواهد این کار را تحت فشارهای آمریکا انجام دهد. جنگ ارزها چیزی جدای از کشمکش‏های کلی چین و آمریکا نیست.

بنابر این خبر، این محصول جدید از بانک چین اتفاق بسیار غافل‏گیر‌کننده‏ای بود که اگر تحت‌الشعاع اخبار اتفاقات تونس و مصر قرار نمی‏گرفت بیش از اینها جلب توجه می‏کرد.

یوآن چین غیر قابل تبدیل است. در بازارهای معاملات ارزی جهانی حضور ندارد. نمی‎توان آن را خرید و فروش کرد و ارزش آن مانند سایر ارزها در بازار جهانی نوسان نمی‏کند. همچنین ارزش آن مانند سایر ارزها در بازار جهانی تعیین نمی‌شود. این حساب سپرده‏گذاری جدید هم این موارد را تغییر نمی‏دهد و همین مساله باعث شده باز کردن حساب بانکی به دلار و تبدیل آن به حساب بانکی به یوآن عجیب‏تر شود!

هر شهروند آمریکایی می‌تواند با حداقل ۵۰۰ دلار در این بانک حساب پس‌انداز افتتاح کند. از نظر تخصصی این جا دو حساب خواهیم داشت، یکی حسابی که به دلار باز شده و دیگری که تبدیل یافته حساب قبلی به یوآن طبق نرخ مبادله رسمی (۵۶/۶ یوآن به ازای هر دلار) است. در هر حال نکته این است: اگر در نیویورک یا لس‏آنجلس هستید (برای باز کردن حساب هر فرد باید شخصا به یکی از شعبه‏ها مراجعه کند) می‏توانید حساب بانکی شخصی به واحد پول چین داشته باشید.

ولی آیا باید چنین کاری کرد؟ برای شروع پاسخ این پرسش بگویم که کارمند بسیار مودب بانک چین که درباره فرآیند کار با من صحبت می‏کرد گفت که عملا با این حساب سپرده نمی‏توان هیچ کاری انجام داد.

می‏توانم به یوآن چک بکشم؟ خیر، نمی‏توانید. می‏توانم پول چینی از حسابم برداشت کنم؟ خیر، نمی‏توانید! می‏توانم به بیجینگ بروم و از حسابم پول برداشت کنم؟ خیر، نمی‏توانید! می‏توانم یک کارت اعتباری داشته باشم و از آن در شانگهای استفاده کنم؟ خیر! می‏توانم در فرودگاه هنگ کنگ و قبل از بازگشتم به آمریکا در حسابم پول پس‏انداز کنم؟ خیر! می‏توانم لااقل به دلار چک بکشم؟ خیر! پس چه کار می‏توانم بکنم؟

«شما می‏توانید با حداقل ۵۰۰ دلار، حسابی باز کنید که تبدیل به حساب یوآن می‏شود. اگر ارزش پول چین بالا برود، حساب شما به دلار افزایش پیدا می‏کند و شما می‏توانید از حسابتان به دلار برداشت کنید و این کار توسط شرکت بیمه سپرده‏گذاری فدرال (FDIC) تضمین شده.»

- چرا باید حسابی باز کنم که هیچ استفاده‏ای برایم ندارد؟

«خب، نرخ بهره بانکی برای سپرده‏های شما تقریبا نزدیک به صفر درصد است، در صورتی که مطابق پیش‏بینی‌ها ارزش پول چین سالانه بین ۳ تا ۵ درصد رشد می‏کند. شما می‏توانید حساب پس‏اندازی داشته باشید که بیش از هر حساب پس‌انداز داخلی تضمین شده توسط FDIC در آمریکا به شما بهره سالانه می‏دهد.» پس نکته کار این جا است: بانک چین یک حساب پس‏انداز ایجاد کرده که به احتمال زیاد بیشتر از هر حساب پس‏انداز دیگر در بانک‏های آمریکا به شما بهره پرداخت می‏کند. چینی‏ها تا به حال اتومبیل، باتری خورشیدی، لوازم برقی و لوازم خانگی تولید کرده‏اند که در رقابت از مشابه آمریکایی‏شان پیشی گرفته‏اند؛ آیا حالا چینی‏ها حساب بانکی بهتر از حساب‏های بانکی آمریکایی ساخته‏اند؟

خب بستگی دارد چه پیش‏بینی از آینده یوآن داشته باشید. برخلاف سایر حساب‏های پس‏انداز، بانک چین هیچ نوع بهره‏ای پرداخت نمی‏کند. حساب شما تنها با بالا رفتن یا پایین آمدن ارزش یوآن تغییر می‏کند و البته که بانک چین هم تضمین نمی‏کند که ارزش یوآن بالا برود. علاوه بر این شرکت بیمه سپرده‏گذاری فدرال برای حساب شما که به یوآن باز شده فقط در صورت ورشکستگی بانک (که بسیار نامحتمل است) و عدم امکان برداشت پول از حساب، وارد عمل می‏شود.

اما با فرض ثابت ماندن همه شرایط به نظرم بانک چین یک برتری مهم دارد. حساب‏های پس‏انداز آمریکایی این روزها تقریبا هیچ بهره‌ای پرداخت نمی‏کنند و منافع ملی چین نیز حکم می‏کند که این کشور اجازه دهد در چند سال آینده ارزش یوآن بین ۳ تا ۵ درصد رشد سالانه داشته باشد. این کار باعث قدرت گرفتن اقتصاد چین می‏شود و همزمان بخشی از خواسته‏های آمریکا برای ارزش‏گذاری دوباره یوآن را نیز برآورده می‏کند.

نتیجه این که سرمایه‏گذاران عادی (یا حداقل آنهایی که در نیویورک یا لس‏آنجلس زندگی می‏کنند و از این امکان پس‏انداز ناشناخته خبر دارند) می‏توانند یک حساب پس‏انداز بی‏کاربرد، اما با امکان بهره تضمین نشده بیش از سطح میانگین آمریکا در یکی از برترین بانک‏های چین داشته باشند. آیا سیل مراجعه‌کنندگان به این حساب‏ها گسیل خواهد شد؟ چیزی که به من گفتند این بود که تقاضا بسیار سریع و بالا بوده، اما هنوز هیچ آماری اعلام نشده و بعد از ظهر هم هیچ مراجعه‏کننده‏ای به جز خودم در بانک ندیدم. شاید به نظر می‏رسد خوب باشد اگر حقیقت داشته باشد، اما در این مورد خاص شاید هم خوب نباشد. می‏توان به جای خواباندن پانصد دلار در حسابی که دولت آمریکا تضمین کرده، اما سود و زیانش به رشد اقتصاد داخلی چین وابسته است کارهای دیگری هم کرد. و دولت چین هم می‏توانست کارهای دیگری به جز برآورده کردن منافع مردم آمریکا (و البته جذب دلارهای آمریکایی) آن هم با دادن امکان بهره بردن از معجزه اقتصادی چین انجام دهد. اوراق قرضه پس‏انداز یوآن، این چیزی است که واقعا اتفاق افتاده!