هیچ‌کس را به خاطر مهریه نمى‌‏توان زندانى کرد

آیت‌الله مکارم شیرازی در فتوایی اعلام کرد: هیچ‌کس را به خاطر مهریه نمى‌‏توان زندانى کرد، مگر اینکه توانایى او بر اداى مهر ثابت شود و عمدا خوددارى کند. به گزارش ایسنا، در فتوایی که از سوی دفتر این مرجع تقلید درباره مهریه‌های مشکل‌ساز منتشر شده، آمده است؛ هیچ‌کس را به خاطر مهریه نمى‌‏توان زندانى کرد، مگر اینکه توانایى او بر ‌اداى مهر ثابت شود و عمدا خوددارى کند و در موقع «شک در قدرت» اصل بر «عدم یسار» است.

بنابراین گزارش، این مرجع تقلید در پاسخ به سوالی بر این مبنا که تاکنون بسیارى از جوانان به خاطر مهریه‌های سنگین و عدم قدرت پرداخت به زندان رفته‌‏اند و بعد از آنکه اعسار و عدم توانایى آنها ثابت شود آن‌را تقسیط مى‌کنند و تا تمام مهریه را نپردازد، زن تمکین نمى‏‌کند و به خانه شوهر نمى‌‏آید اعلام کرده است: اولا؛ هیچ‌کس را به خاطر مهریه نمى‌‏توان زندانى کرد، مگر اینکه توانایى او بر اداى مهر ثابت شود و عمدا خوددارى کند و در موقع «شک در قدرت» اصل بر «عدم یسار» است. زیرا هیچ‌کس ثروتمند از مادر متولد نمى‌‏شود و استصحاب «عدم یسار» ثابت است و معلوم نیست چرا تاکنون جمعى از قضات محترم عده‏اى از جوانان را به زندان انداخته‏‌اند تا عدم توانایى خود را اثبات کنند.

ثانیا؛ هرگاه عدم توانایى زوج بر اداى مهریه ثابت شد آن را تقسیط مى‌‏کنند و با اداى اولین قسط، زن باید تمکین کند زیرا موضوع «عندالمطالبه» از صورت یکجا، به صورت اقساطى تغییر یافته و اگر زوج به وظیفه خود در پرداخت قسط اول اقدام کند زن باید تمکین نماید، همیشه در فقه با تغییر موضوع احکام نیز تغییر مى‏یابد.

اضافه بر این قاعده «لاضرر» و «لاحرج» در این‏گونه موارد حاکم است علاوه بر این قاعده «ما حَکَمَ به العقل حَکَمَ به الشَرْعُ» نیز جارى و سارى است. کدام عقل قبح و زشتى حکم انتظار کشیدن ۵۰ سال یا ۱۲۰ سال را براى رفتن زن به خانه بخت درک نمى‌کند؟! این‏گونه احکام که هنوز متأسفانه در بعضى محاکم ما جارى است، فقه اسلام را زیر سوال مى‌‏برد و اسباب تعجب مى‏شود. سزاوار است قضات محترم بنشینند و هر چه زودتر آن را اصلاح کنند.

نکته دیگر اینکه، تفاوت گذاردن میان تعبیر «عندالقدره و الاستطاعه» و «عند المطالبه» نیز صحیح به نظر نمى‌‏رسد، زیرا تعبیر «عندالمطالبه» نیز بر اساس شرایط عامه تکلیف است که یکى از آنها «قدرت» مى‌‏باشد و طبعا مقید به آن است، مگر حکمى وجود دارد که مشروط به قدرت و استطاعت نباشد؟ سزاوار است این قیود نیز از عقدنامه حذف شود، هرکس قدرت داشت باید بپردازد و اگر نداشت با مطالبه زوجه، به مقدار امکان تقسیط مى‌‏شود و با اولین قسط، زوجه باید تمکین کند.