جنگ به روایت هاشمی

در آستانه ۳۱ شهریور سالروز آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با تنظیم یادداشتی به بیان دیدگاه خود درباره علل شروع، تداوم و پایان جنگ تحمیلی پرداخت و این جنگ را به واسطه آنکه در پایانش حتی یک وجب از خاک کشور به تسخیر دشمن در نیامد در تاریخ جنگ‌های ایران بی نظیر خواند. به گزارش ایسنا در این یادداشت آمده است: ۶۳۶ مورد تجاوزات مرزی، حفر ۵۰ حلقه چاه نفت غیرمجاز در نوار مرزی، حمایت از گروه‌های خرابکار، حمایت از کودتای نوژه، اعزام خرابکار به ایران و انفجار در مراکز جمعیتی و اقتصادی، تکرار ادعاهای امارات درباره جزایر سه‌گانه، حمله هوایی به گمرک بهرام‌آباد در تاریخ ۱۳/۱/۵۸، هجوم به خسروآباد در تاریخ۱۴/۱/۵۸، اعلام برژینسکی مشاور امنیت آمریکا مبنی بر اینکه هیچ تضاد اصولی با عراق ندارند، پیشنهاد تامین امنیت مرزهای دو کشور با عنوان طرح سیمرغ از سوی ایران و رد این طرح از سوی عراق، حمله هوایی به پاوه در خرداد ۵۸، ملاقات وزیر خارجه ایران با صدام در هاوانا، تاکید صدام بر حمایت از اقلیت‌های قومی ایران در ۷ فروردین ۵۹، اعلام آمادگی برای جنگ با ایران در تاریخ ۱۲/۱/۵۹ تاکید بر حاکمیت عراق بر خوزستان در تاریخ ۴/۲/۵۹، سیزده حمله هوایی به مراکز نفتی، تحویل یادداشت رسمی عراق به کاردار ایران و مطالبه سرزمین‌های مورد ادعا در تاریخ ۱۶/۶/۵۹ سخنان صدام در اجتماع وزرای خارجه عرب در خصوص بازپس‌گیری سرزمین‌های عراقی در تاریخ۲/۶/۵۹، نامه عراق به سران هشت سازمان بین‌المللی و ادعای ارضی نسبت به ایران در تاریخ ۲۳/۶/۵۹ و سرانجام لغو یک‌طرفه پیمان‌الجزایر در تاریخ ۲۶/۶/۵۹ زمینه‌سازی‌های رژیم منحوس بعث عراق برای شروع یک اتفاق شوم تاریخی در جغرافیای استراتژیک خاورمیانه بود که ۸ سال تمام توانایی‌های بالقوه و بالفعل دو ملت مسلمان منطقه را صرف خواسته‌های نامشروع دشمنان اسلام کرد. اگرچه غرور کاذب، غفلت از تحرکات مرزی همسایه بد قلق غربی و مهم‌تر از آن ضعف دیپلماسی دستگاه اجرایی کشور در آن سال‌ها، بر آتش مطامع حزب بعث می‌دمید، اما اسناد و مدارک نقش سردمداران بلوک شرق و غرب آن روزگار و حکومت‌های مرتجع منطقه برای آغاز جنگ تحمیلی را انکارناپذیر نشان می‌دهد. جنگی که صف‌بندی نیروهای درگیر آن در تاریخ جنگ‌های دنیا بی‌نظیر است.

هاشمی‌رفسنجانی در تحلیل شرایط روزهای آغازین جنگ می‌نویسد: شهرهای ایران در طول مرزهای آبی و خاکی جنوب، غرب و شمال غرب یکی پس از دیگری‌ اشغال می‌شد و حتی خرمشهر پس از ۳۲ روز مقاومت جانانه مردمی سقوط کرد و دشمن تا پشت دروازه‌های آبادان، اهواز، اندیمشک، دزفول، کرمانشاه و مریوان آمد و بنی صدر که علاوه بر امور اجرایی، جانشینی فرماندهی کل قوا را در دست داشت، با بخل سیاسی، اولا گزارش‌های دلخواه می‌داد و ثانیا در دادن امکانات محدود نظامی به سپاه پاسداران و نیروهای مردمی دریغ می‌کرد. به یاد دارم که در یکی از پرمخاطره‌ترین سفرها به آبادان، در زمان محاصره، یکی از فرماندهان سپاه با حالتی بغض کرده از عدم شلیک گلوله‌های توپ توسط ارتش گله کرد و وقتی علت را از فرماندهان ارتش حاضر در آبادان پرسیدم، دستور اکید سرفرماندهی ارتش مبنی بر منع شلیک را بهانه آوردند. موضوع را با امام مطرح کردم و وقتی امام از بنی صدر پرسیدند، در جواب گفت: «اولا‌ از این نوع گلوله‌ها خیلی محدود داریم و ثانیا‌ قیمت هر گلوله فلان مبلغ است.» در همان ایام در آستانه یک سفر در فرودگاه تهران، یکی از فرماندهان ارتش با ترس و دلهره فراوان خود را به آیت‌الله خامنه‌ای رساند و گفت: نه تنها قیمت این گلوله‌ها زیاد نیست، بلکه در زرادخانه‌ها و حتی در مناطق جنگی از این گلوله‌ها فراوان داریم. موضوع طی یک یادداشت کوتاه جهت پیگیری توسط آیت‌الله خامنه‌ای که آن روزها نماینده امام در شورای عالی دفاع بودند، نوشته شد و پس از آن بود که با شلیک مستمر آن نوع گلوله‌ها، جلوی پیشروی ارتش بعث گرفته شد.

رییس مجلس خبرگان می‌افزاید: به هر حال با حرکت انقلابی مجلس شورای اسلامی در تصویب طرح عدم کفایت سیاسی رییس‌جمهور وقت و کنار رفتن اختلافات القایی سپاه و ارتش، شاهد تحرکات بسیار مثبت در جبهه ایران بودیم که آغاز آن عملیات دارخوین و سپس عملیات ثامن‌الائمه و سپس عملیات‌های بیت‌المقدس و فتح بستان و عملیات فتح‌المبین و پس از آن عملیات بیت‌المقدس و بازپس‌گیری خرمشهر بود و پس از دو علمیات ناقص به نام رمضان و والفجر مقدماتی، جبهه دچار رکود شد و با صدور حکم فرماندهی امام برای اینجانب دو عملیات خیبر و بدر در جزایر مجنون و شرق دجله شروع شد. در این دوره شاهد فعالیت چشمگیر میانجی‌ها برای رهایی صدام از مخمصه بودیم، اما در گفت‌وگوها هیچ ضمانتی برای جلوگیری از تکرار شرارت‌های صدام نمی‌دادند. میانجی‌ها که اکثرا‌ کشورهای عرب منطقه بودند، وقتی منطق و استدلال قوی ایران را در مورد خروج کامل ارتش عراق از خاک ایران و محاکمه متجاوز و پرداخت غرامت در مذاکرات دیدند، با کمک بوق تبلیغاتی غرب و با هدف تضعیف روحیه مقاومت و دفاع مردم ایران، اقدام به انتشار شایعات بی‌اساس می‌کردند که یکی از خبیث‌ترین شایعات آنان پیشنهاد غرامت‌ها پس از فتح خرمشهر بود. شایعه‌ای که با همه بی‌اساس بودنش، در افواه افتاد و هنوز هم می‌بینیم کسانی که در علقه آنان به انقلاب و ایران شکی نیست، به آن دامن می‌زنند و نیز شانتاژهای کم‌سابقه با ادعای جنگ‌طلب بودن ایران مظلوم ورد زبان‌هایشان بود.

هاشمی‌رفسنجانی در بخش دیگری از این یادداشت آورده است: جنگ با همه خسارت‌های مادی و جانی که برای ایران داشت، به خاطر آرمان‌های انقلاب و دفاع از تمامیت ارضی کشور، برای مردم و مسوولان جمهوری اسلامی شیرین‌ترین مکروه بود که براساس یک اصل مترقی معارف اسلامی دفاع می‌کردیم. سرانجام وقتی که درگیری‌های همه‌جانبه زمینی، هوایی و دریایی و جنگ شهرها و کشتی‌ها و موشک‌ها اوج گرفت، به پیشنهاد رییس‌جمهور محترم امام راحل سمت و جانشینی فرماندهی کل قوا را با اختیارات و مسوولیت‌های مهم به اینجانب محول کردند. همچنین دقت و درایت امام در ماجرای قبول قطعنامه ۵۹۸، حتی در تقدم و تاخر بندها و چگونگی اعلام آن برای ما در جلسات فوق سری ستودنی بود که چگونه یک پیرمرد ۹۰ ساله که سالیان سال از جماران بیرون نرفته بودند، بر همه مسائل ‌اشراف کامل دارند و تاکید ایشان بر خلق و حفظ بعضی از اسناد برای جلوگیری از انحرافات احتمالی در تاریخ آینده مانند آن نامه‌ای که برای مسوولان کشور نوشته بودند، نشان از دوراندیشی ایشان بود.

رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره پایان جنگ می‌نویسد: سرانجام ایران اسلامی پس از پیروزی‌های درخشان نظامی، بزرگ‌ترین پیروزی سیاسی را نیز با سند مصوبه غیرقابل انکار سازمان ملل و بالاتر از آن اعتراف صریح و مکتوب صدام‌ حسین مبنی بر پایبندی به قرارداد ۱۹۷۰ الجزایر به دست آورد. پیروزی درخشانی که در تاریخ جنگ‌های ایران بی‌نظیر بود، چرا که جنگی بود که طی آن حتی یک وجب از خاک وطن در ‌اشغال دشمن باقی نماند.