دنیای اقتصاد- به دنبال انتشار آمار رسمی نرخ بیکاری که از جهش آن به ۶/۱۴ درصد حکایت دارد این پرسش ایجاد شده است که چه عاملی باعث افزایش چشمگیر این نرخ تا حدی شده است که حتی غافلگیری متولیان مربوطه در وزارت کار را به دنبال داشت؟

دو فرضیه مهم برای پاسخ به این سوال مطرح است که فرضیه اول به وضعیت رکودی حاکم بر اقتصاد مربوط می‌شود که خود را در کاهش شدید رشد اقتصادی نمایان کرده و فرضیه دوم به ورود موج جدید جمعیت فعال به بازار کار ناشی از شوک جمعیتی دهه ۶۰ مربوط می‌شود.اگر چه به نظر می‌رسد جهش نرخ بیکاری ریشه در ترکیبی از هر دو علت با وزن بالای عامل دوم داشته باشد اما وزیر کار دیروز اعلام کرد که معتقد است ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار و افزایش جمعیت فعال، علت اصلی افزایش نرخ بیکاری است.به نظر می‌رسد موج جمعیتی دهه ۶۰ که هم اکنون در سنین۲۴ تا ۲۹ سال هستند به تدریج با فراغت از تحصیل و خدمت سربازی در حال ورود به بازار کار هستند.وزیر کار مهم‌ترین برنامه فعلی دولت برای مقابله با بیکاری را توسعه اشتغال خانگی اعلام کرد. وزیر کار بیان کرد

دلیل افزایش بیکاری

فارغ‌التحصیلان جدید علت افزایش بیکاری است

برنامه جدید اشتغال در کشور اجرا می‌شود

عبدالرضا شیخ‌الاسلامی، ‌وزیر کار طی دو اظهار نظر جداگانه به تشریح دلایل افزایش بیکاری و نیز راهکارهای وزارتخانه متبوعش برای کنترل بیکاری پرداخت‌. شیخ الاسلامی ‌دیروز در پایان جلسه هیات دولت در گفت‌وگو با خبرنگاران با تایید آمار ۶/۱۴ درصدی نرخ بیکاری اعلام کرد‌: توسعه مشاغل خانگی‌، شناسایی و حل مشکلات واحدهای تولیدی از اقداماتی است که برای ایجاد اشتغال در دستور کار قرار دارد. وی اضافه کرد: اعطای تسهیلات برای اتمام طرح‌های نیمه تمام‌، تامین سرمایه در گردش برای بنگاه‌های تولیدی‌، اعطای تسهیلات به بنگاه‌های زودبازده و ظرفیت سازی و شناسایی فرصت‌ها در بازار کار از دیگر اقداماتی است که وزارت کار و امور اجتماعی برای ایجاد اشتغال در دستور کار قرار داده است.

به گزارش واحد مرکزی خبر، وزیر کار و امور اجتماعی با اعلام اینکه اعزام نیروی کار به خارج از کشور نیز در دستور کار است‌، گفت‌: این اقدام در چارچوب تفاهم‌نامه‌هایی که با کشورهای مختلف از جمله مالزی‌، ترکیه‌، قطر و آفریقای جنوبی امضا می‌شود‌، پیگیری خواهد شد. شیخ‌الاسلامی‌تهیه اسناد توسعه اشتغال را نیز از اقدامات وزارت کار و امور اجتماعی برشمرد.

راهکارهایی که وزیر کار برای کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال در کشور اعلام کرده است در شرایطی است که اخیرا مباحثی بین وزارت کار و مرکز آمار ایران درباره نرخ بیکاری در کشور به وجود آمد. چرا که مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در بهار سال ۸۹ را ۶/۱۴ درصد اعلام کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل نشانه افزایش ۵/۳ درصدی بیکاری در کشور است‌. یکی دو روز بعد هم شیخ‌الاسلامی‌ که در نشستی با خبرنگاران به مناسبت روز خبرنگار شرکت کرده بود، به این آمارها واکنش نشان داد و گفت‌: افزایش ۵/۳ درصدی بیکاری؛ یعنی اینکه دست‌کم یک میلیون نفر به بیکاران اضافه شده باشد و مجموع بیکاران کشور به ۵/۳ میلیون نفر رسیده باشد‌. شیخ‌الاسلامی‌ گفت‌: تنها ۲۰ هزار نفر به مقرری بگیران بیکاری اضافه شده است؛ بنابراین یا آمار امسال زیاد محاسبه شده است یا آمار سال قبل کم به حساب آمده است‌. البته شیخ‌الاسلامی ‌تاکید کرد که به هر حال مرکز آمار، مرجع رسمی ‌اعلام نرخ بیکاری است‌. بیان این اظهارات واکنش مرکز آمار را به دنبال داشت و این مرکز نرخ بیکاری ۶/۱۴ درصدی در بهار سال ۸۹ را درست و رسمی ‌دانست‌. متعاقب آن شیخ الاسلامی ‌هم به توضیح درباره اظهارات هفته قبل خود پرداخت و در گفت و گویی با خبرگزاری فارس گفت‌: نرخ بیکاری اعلام شده توسط مرکز آمار را قبول دارم و ترجیح می‌دهم تحلیل آمار بیکاری را مرکز آمار ارائه کند، اما به نظر می‌آید بیشترین علت بیکاری‌، افزایش جمعیت فعال و ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار است.

به گزارش خبرگزاری فارس، وزیر کار و امور اجتماعی در حاشیه مراسم امضای تفاهم‌نامه آموزش صنف نانوایان با همکاری وزارت بازرگانی، در پاسخ به این پرسش که علت افزایش نرخ بیکاری به دلیل افزایش جمعیت فعال است یا تعطیلی واحدهای اقتصادی تاکید کرد: ترجیح می‌دهم تحلیل آمار را از مرکز آمار بپرسید؛ اما به نظر می‌آید بیشترین علت افزایش جمعیت فعال و ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار است.

وزیر کار و امور اجتماعی در خصوص به کارگیری کارگران بازنشسته و برخی واحدها تصریح کرد: قوانین موجود در کشور اجازه چنین کاری را به کارفرما نمی‌دهد؛ اما واقعیت این است که خروجی بازنشستگان کار نسبت به ورودی بازار کار بسیار کم است. وی خاطرنشان کرد: من نگفتم نرخ بیکاری را واقعی نمی‌دانم، من گفتم تنها مرجع رسمی در کشور مرکز آمار است و هر چه بگوید درست است؛ اما اگر فردی حرف و نقدی راجع به این موضوع دارد، غیررسمی است و نمی‌تواند ملاک باشد و در غیر این‌صورت سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.

به گفته وزیر کار، مرکز آمار هر نرخی راجع به بیکاری اعلام کند قبول داریم؛ اما سخت است، ولی به ناچار می‌پذیریم.

مناقشه تمام نشدنی نرخ بیکاری

به هر حال وزیر کار در شرایطی از پذیرش نرخ رسمی ‌بیکاری اعلام شده از سوی مرکز آمار سخن به میان می‌آورد که بحث درباره نرخ بیکاری همواره وجود داشته است‌. به خصوص از زمان روی کار آمدن دولت نهم نحوه تعریف افراد شاغل و بیکار تغییر کرد و از نظر دولت نهم هر فردی که در هفته دو ساعت مشغول به کار بود، از جرگه بیکاران خارج می‌شد و شاغل به حساب می‌آمد‌. تصمیم دولت در تغییر محاسبه نرخ بیکاری با انتقاد کارشناسان مواجه شد و آنان مقامات دولت از جمله سید محمد جهرمی‌، وزیر وقت کار را مورد اعتراض قرار دادند که با تغییر تعریف بیکاری نمی‌توان بیکاری را کاهش داد‌. با این وجود جهرمی‌به دفاع از سیاست‌های دولت برای اشتغالزایی پرداخت و از جمله طرح بنگاه‌های زود بازده که دست‌کم ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار برای آن صرف شد را از جمله علل و عوامل کاهش نرخ بیکاری در کشور دانست. با این وجود از سال گذشته که دولت دهم بر سر کار آمد‌، نرخ بیکاری به صورت خزنده روند صعودی گرفت تا اینکه مرکز آمار در تازه‌ترین آمار خود رقم ۶/۱۴ درصدی را نرخ رسمی ‌بیکاری در کشور در بهار سال ۸۹ اعلام کرد که به معنای وجود ۵/۳ میلیون بیکار در کشور است‌. شیخ‌الاسلامی، ‌وزیر کارهم ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار را یکی از دلایل افزایش بیکاری اعلام کرد و این درحالی است که خبرگزاری مهر هم با انتشار گزارشی تحلیلی نوشت: ورود متولدین دهه ۶۰ به بازار کار، نامتعادل بودن عرضه و تقاضا، سرمایه‌گذاری نامناسب در ایجاد اشتغال مولد و تصاحب چند میلیون فرصت شغلی توسط خارجی‌ها از دلایل دو رقمی ‌بودن نرخ بیکاری و نوسانات آن گزارش شده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، مرکز آمار ایران به عنوان مرجع رسمی ‌اعلام نرخ بیکاری در کشور طی سال گذشته از مهم‌ترین دلایل بالا بودن نرخ بیکاری و تقاضای زیاد افراد برای ورود به بازار کار را موج جمعیتی دهه ۶۰ می‌داند، این در حالی است که نبود تعریف روشن از فرد بیکار، غیرقابل استناد بودن آمارها و انتشار آمارهای متفاوت توسط دستگاه‌های مختلف نیز خود مزید بر علت است.

عکس: حمید جانی‌پور